„Rzeczpospolita”: Patrioty na finiszu - umowa już w marcu?

/
Najprawdopodobniej w marcu podpisana zostanie umowa na dostawy…

Howory

/

Hołoby

/
Dawny zespół pałacowy Jaruzelskich. Założony przez Józefa Jaruzelskiego i rozbudowany przez kolejnych właścicieli (m.in. Wilgów i Podlewskich). Pałac spłonął ok. 1870 r. i znany jest tylko z rysunku Napoleona Ordy. Na jego osi stał zachowany do dziś budynek bramny z 2 poł. XVIII w., ze sklepionym przejazdem, o ścianach rozczłonkowanych szerokimi pilastrami i profilowanymi gzymsami. W pobliżu bramy wjazdowej stoi dwukondygnacyjna oficyna. Za czasów Wilgów do jej tylnej elewacji dobudowano podłużny korpus z arkadowym przedsionkiem. Tu mieszkali właściciele w okresie międzywojennym, z tego czasu pochodzi półkolisty portyk o sześciu kolumnach wspierających balkon. Zbigniew Hauser

Gródek n. Horyniem

/
Cerkiew pałacowa i pałac biskupów unickich

Ostróg

/

Chełmoński

/
Studiował w Warszawie u Wojciecha Gersona i w Klasie Rysunkowej. W 1871-75 przebywał w Monachium, gdzie związał się z polską kolonią artystyczną, skupioną wokół Józefa Brandta i Maksymiliana Gierymskiego. W 1875-87 w Paryżu. Powrócił do Polski i w 1889 r. osiadł we wsi Kuklówka. Realizm i wrażliwość na piękno rodzimego pejzażu znalazły odbicie w krajobrazach (Żurawie 1870), a żywiołowy temperament i wirtuozeria formy przejawiły się w przedstawieniach pędzących zaprzęgów konnych (Czwórka 1881) i w scenach rodzajowych o tematyce wiejskiej (Sprawa u wójta 1873, Przed deszczem 1873). Oryginalność i egzotyka obrazów Chełmońskiego zapewniły mu popularność oraz liczne zamówienia, które obniżyły poziom artystyczny wykonywanych płócien. Po powrocie do kraju ponowne zetknięcie Chełmońskiego z przyrodą (liczne podróze po Ukrainie i Podolu) wpłynęło to na odrodzenie jego malarstwa. Do tego okresu należą nastrojowe, liryczne pejzaże ożywione niekiedy motywem dzikiego ptactwa (Kuropatwy na śniegu 1891) i sceny podkreślające związek człowieka z naturą (Bociany 1900, Przed burzą 1896).

Józef Brandt

/
Urodził się w Szczebrzeszynie w 1841, zmarł w Radomiu w 1915. Studiował w Paryżu, od 1862 w Monachium u F. Adama i K. Piloty'ego. Działał głównie w Monachium. Od 1875 prowadził prywatną szkołę malarską, był przywódcą tzw. monachijskiej szkoły malarstwa polskiego. Tworzył głównie obrazy batalistyczne osnute na tle walk kozacko-tatarskich i wojen szwedzkich XVII w. (Chodkiewicz pod Chocimem 1867, Konfederaci barscy 1875, Odbicie jasyru 1877), sceny historyczno-rodzajowe (Wyjazd Jana Sobieskiego na polowanie) i rodzajowe (Zaloty, Przy studni 1875). Twórczość Brandta cechuje literackie ujęcie tematu, realizm szczegółów, swobodna kompozycja i mistrzowskie oddanie ruchu. Do 1880 koloryt utrzymany w tonacji brunatnej. Józef Brandt wywarł silny wpływ na malarstwo polskie a także na literaturę (Trylogia Sienkiewicza). (Encyklopedia Powszechna PWN, Warszawa 1973)

Stanisław Kaczor Batkowski

/
W latach 1883-1885 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie u Władysława Łuszczkiewicza i Floriana Cynka. Następnie kontynuował studia w Wiedniu (do 1887) i w Monachium (do 1889). Przebywał w Paryżu i we Włoszech, podróżował po Hiszpanii, Maroku i Krymie. Był także w Stanach Zjednoczonych. W latach 1903-1914 prowadził własną szkołę malarstwa we Lwowie. Był współzałożycielem lwowskiego stowarzyszenia artystów Młoda Sztuka. Specjalizował się w malarstwie batalistycznym - historycznym i z czasów walk o niepodległość, ale malował też pejzaże, portrety i obrazy religijne. Wykonał cykle kartonów i ilustracji do "Trylogii" Henryka Sienkiewicza. Zajmował się również malarstwem ściennym i projektował witraże do katedry łacińskiej we Lwowie.

Zwiedzamy Żmudź

/
Położone niedaleko polsko-litewskiej granicy, drugie co do wielkości miasto Litwy, Kowno może stanowić bramę wyjściową na nieodległą już Żmudź. Zwiedzanie tych terenów nie jest rzeczą łatwą, ponieważ nie tylko jest to ciekawa kraina, ale tez i rozległa. Znaleźć tu można wiele interesujących zakątków i poruszać się po wielu ciekawych szlakach. Jest z czego wybierać.

Poczajów

/
Obok Ławry Kijowsko-Peczerskiej Poczajów stanowi najważniejszy ośrodek prawosławia na Ukrainie.

Tatarzy na Kresach

/
Dominującą cechą wschodnich ziem dawnej Rzeczypospolitej była mozaika narodowościowa i religijna. Obok siebie żyli: Polacy, Litwini, Białorusini, Ukraińcy, Żydzi, Ormianie, Karaimi, a także potomkowie Tatarów, którzy stanowili barwną mniejszość narodową i religijną.

Żyrowice

/
Żyrowice leżą w dawnym województwie nowogródzkim na dzisiejszej Białorusi. Miasteczko położone jest nad rzeką Szczarą.
W XV w. stanowiły własność rodziny Sułtanów. Tradycja podaje, że około 1470 r. na leśnej gruszy pasterze znaleźli wizerunek Matki Bożej wyrżnięty w kamieniu.

Unia Brzeska

/
Jednym z przełomowych momentów w historii kościoła kijowskiego jest Unia Brzeska z 1596 roku. Jest ona najbardziej trwałym zjawiskiem w historii wysiłków zjednoczeniowych między Kościołem katolickim a Kościołem prawosławnym na terenach Rzeczypospolitej.

Juliusza Słowackiego "sen srebrny" o Ukrainie

/
Wielowiekowe relacje polsko-ukraińskie przypominają tragifarsę; dramatyczną dziejową mieszankę tragedii, szyderstwa i groteski. Doskonale rozumiał to urodzony na Wołyniu Juliusz Słowacki - twórca oryginalnego wariantu polskiego romantyzmu, wyrastającego z tradycji pogranicza polsko-ukraińskiego.

Zbigniew Herbert

/
Zbigniew Herbert urodził się w 1924 roku we Lwowie i w tym mieście spędził dwadzieścia lat swego życia. Wraz z rodziną w 1944r. wyjechał z Polski. Od chwili opuszczenia grodu Lwa, pisarz nigdy ani w wystąpieniach publicznych, ani w swej twórczości, nie wspomniał bezpośrednio o rodzinnym mieście. Zrobił to dopiero u kresu życia, wyrażając życzenie, by został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.

Marian Zdziechowski

/
Slawista, filozof kultury i historyk literatury. Profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego od 1899r. , a od 1919 do 32 r. Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. W latach 1925-27 był rektorem tej uczelni.

Kornel Ujejski

/
Chociaż w ostatnich czasach nieco zapomniany, przeszedł do historii Polski jako znaczący poeta doby autonomii galicyjskiej, który w swoich wierszach mocno akcentował polski patriotyzm.

Józef Teofil Teodorowicz

/
Należał do grupy najbardziej wpływowych i znanych członków Episkopatu Polski okresu międzywojennego. Przyszedł na świat w dniu 25 VII 1864 r. w Żywaczowie koło Horodenki na Pokuciu, w ormiańskiej rodzinie szlacheckiej Grzegorza i Gertrudy z Ohanowiczów. Po śmierci ojca przeniósł się z rodziną do Stanisławowa, gdzie ukończył najpierw szkołę powszechną, a potem z wyróżnieniem gimnazjum.

Adam Stefan Sapieha

/
14 maja 1867 roku w Krasiczynie urodził się Adam Stefan Sapieha, piąty syn księcia Adama Sapiehy i Jadwigi z Sanguszków. Po zdaniu matury we Lwowie w 1886 roku rozpoczął studia prawnicze w Krakowie, które kontynuował w Wiedniu (1887-1890).

Józef Piłsudski

/
Józef Piłsudski, przyszły Naczelnik Państwa i Marszałek Polski urodził się 5 grudnia 1867 w Zułowie leżącym 60 km od Wilna. Piękny modrzewiowy dwór Piłsudskich spłonął w 1874. Dzisiaj można zobaczyć zarysy jego fundamentów i miejsce, gdzie stała kołyska małego Ziuka.

Eliza Orzeszkowa

/
20 czerwca 1841 roku urodziła się Eliza Pawłowska (później Orzeszkowa) córka Benedykta i Franciszki z domu Kamieńskiej. W wieku dwóch lat została osierocona przez ojca. Jej matka trzy lata później powtórnie wyszła za mąż, za Konstantego Widackiego.

Michał Kleofas Ogiński

/
Michał Kleofas Ogiński urodził się 25 września 1765 roku w Guzowie koło Warszawy. Był nie tylko wybitnym kompozytorem i skrzypkiem, ale także politykiem.

Stanisław Moniuszko

/
Stanisław Moniuszko urodził się 5 maja 1819 roku w Ubielu koło Mińska. Jego rodzicami byli Czesław i Elżbieta z Madżarskich. Młodzieniec otrzymał staranne wykształcenie. Częstym gościem w jego domu był historyk Joachim Lelewel. To właśnie on zaszczepił w Stanisławie zainteresowanie historią.

Adam Mickiewicz

/
Największy poeta polskiego romantyzmu przyszedł na świat w ziemi Nowogródzkiej w Wigilię Bożego Narodzenia 1798 r. w niezamożnym domu Mikołaja i Barbary Mickiewiczów. Dorastał na styku trzech kultur: litewskiej, polskiej i białoruskiej.

Józef Mackiewicz

/
Pisarz, publicysta, urodził się 1 kwietnia 1902r. w Petersburgu. Uczęszczał do gimnazjum Winogradowa w Wilnie. Jako ochotnik brał udział w wojnie 1920r. Studiował filozofię na Uniwersytecie Warszawskim, rozpoczął tam też studia ornitologiczne. Później przeniósł się na matematykę w Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie.

Stanisław Lem

/
Stanisław Lem urodził się we Lwowie w 1911r. jako syn Sabiny Waller i Samuela Lema- zamożnego lekarza laryngologa. Wychowany został jako katolik mimo, że jego rodzice byli Żydami. Od 1931r. uczył się w II Państwowego Gimnazjum im. K.S Szajnochy we Lwowie, w którym w 1939r. zdał maturę. Po zajęciu miasta przez Armię Sowiecką studiował w latach 1940- 41 we lwowskim Instytucie Medycznym.

Tadeusz Kościuszko

/
Tadeusz Kościuszkom urodził się 4 lutego 1746 roku w Mereczowszczyźnie pod Kossowem. Pochodził z średnio zamożnej rodziny szlacheckiej. Jego matką była Tekla z Radomskich, a ojciec Ludwik Tadeusz Kościuszko był miecznikiem brzeskim. Tadeusz nie miał łatwego dzieciństwa. W 1758 roku zmarł jego ojciec. Z powodu kłopotów finansowych owdowiałej matki nie ukończył szkoły pijarskiej w Lubieszowie, gdzie pobierał naukę w latach 1755 - 1760.

Literatura okupacyjna na Kresach

/
Wilno

W pierwszych miesiącach II wojny światowej w Wilnie legalnie wydawano polską prasę. Dokonania środowiska literackiego znalazły swój wyraz głównie na łamach gazet, które pełniły rolę ośrodka organizującego życie kulturalne nad Wilią.

Literatura międzywojenna a Kresy

/
Tematyka

W dwudziestoleciu międzywojennym Kresy dostarczały literaturze wiele tematów i wątków. Twórcy opiewali Podole, Wołyń, Wileńszczyznę, Mińszczyznę, Kijowszczyznę, Żmudź. Twórcami byli głównie pisarze wywodzący się z kresowego ziemiaństwa, którzy w wyniku I wojny światowej stracili swoje majątki.

Kresy w literaturze młodopolskiej

/
Literatura Młodej Polski miała na Kresach charakter synkretyczny łączyła kulturę szlacheckich zaścianków z bogatą tradycją ludową wielonarodowościowych Kresów, patriotyzm z regionalizmem, dekadentyzm z sentymentalizmem, formę wysokoartystycznej literatury z uczuciowością ludowego folkloru.

Pozytywizm na Kresach

/
Rozbiory wymazały Polskę z mapy Europy, kategoria "kresów" stała się wówczas najważniejszym polskim mitem politycznym i narodowym, korespondując z mitem Polski jako narodu wybranego, męczennika i pokutnika.

Filomaci lwowscy

/
W październiku 1817 r. w Wilnie powstało Towarzystwo Filomatów. W dwa miesiące później we Lwowie ukonstytuowało się, dziś już prawie zupełnie zapomniane, Towarzystwo Ćwiczącej się Młodzieży w Literaturze Ojczystej, zwane "filomatami galicyjskimi" lub "filomatami lwowskimi".

"Pępek świata nazywa się...", czyli słów kilka o krzemienieckiej megalomanii

/
Dwaj dziennikarze krakowscy Leszek Mazan i Mieczysław Czuma kilka lat temu napisali książkę zatytułowaną Pępek świata nazywa się Kraków. Nieprzypadkowo tytuł ten przyszedł mi na myśl w związku z XIX-wiecznym Krzemieńcem - "Atenami Wołyńskimi"
i jego słynną uczelnią Gimnazjum Wołyńskim (w 1819 r. przemianowanym na Liceum Krzemienieckie).

Prowincjonalne szkoły literackie

/
Można by się spierać o to czym jest prowincja. Kto lub co decyduje o tym, że coś jest lub nie jest prowincjonalne? Czy zawsze prowincja jest prowincjonalna? Wreszcie, kiedy prowincja przestaje być prowincjonalna i czy w ogóle może przestać być prowincjonalna?

Kresy romantyczne

/
To właśnie romantyzm stworzył mit Kresów wschodnich jako ostoi polskości. Mit kultywowany przez kolejne pokolenia twórców; od Mickiewicza, Słowackiego poprzez Sienkiewicza do Stryjkowskiego, Konwickiego, Odojewskiego, Kuśniewicza, Rymkiewicza. Mało powiedzieć, Kresy (Wilno) były kolebką polskiego romantyzmu.

Michał Elwiro Andriolli

/
Michał Elwiro Andriolli urodził się 2 listopada 1836 roku w Wilnie. Zmarł 23 sierpnia 1893 roku. Ojciec jego, Franciszek, przybył do Polski wraz z armią napoleońską, ożenił się i osiadł na stałe Wilnie. Elwiro Andriolli walczył w Powstaniu Styczniowym, w latach 1866-71 był zesłany do Wiatki. W 1881 roku Andriolli otrzymał zamówienie na wykonanie ilustracji do "Pana Tadeusza". "Pan Tadeusz" z ilustracjami M.E. Andriolliego został wydany w 1881 roku we Lwowie nakładem Księgarni F.H. Richtera (Altenburg). Większość drzeworytów wykonał dla Andriolliego Andrzej Zajkowski. Andriolli wykonał 60 ilustracji do "Pana Tadeusza", z czego 33 tu przedstawiamy. Pochodzą one w wiekszosci z plansz wydanych w 1955 roku przez Wydawnictwo Sztuka.

Bitwa niemeńska 20–29 września 1920

/
Bitwa nad Niemnem jesienią 1920 roku była ostatnim starciem w wojnie polsko-bolszewickiej, które zadecydowało o ostatecznym zwycięstwie Polaków.

Wyprawa Kijowska

/
Wiosną 1920r. rosyjskiemu panowaniu na Ukrainie mogła przeszkodzić tylko Polska. Bolszewicy rozbili siły białogwardyjskie Antona Denikina. Reaktywowali Ogólnoukraiński Komitet Rewolucyjny, który przekształcił się w Radę Komisarzy Ludowych. Przywróciła ona na Ukrainie bolszewicki porządek, ale jednocześnie bardzo mocno akcentowała swa rolę jako obrońcy niepodległości i integralności ukraińskiej republiki.

Ukraińska Republika Ludowa

/
Państwo istniejące w 1917- 1920 na Ukrainie, w 1917 r. sfederowana z Rosją, od 22 I 1918 r. suwerenna i niezależna; za czasów hetmanatu przyjęła nazwę Państwo Ukraińskie. Pomimo sojuszu z Niemcami i Polską nie wytrzymała naporu Rosji Sowieckiej, jej władze schroniły się na uchodźstwie.

Wojna polsko-bolszewicka

/
Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920 zadecydowała o kształcie wschodnich granic Rzeczpospolitej po odzyskaniu niepodległości. Jej największa bitwa stoczona pod Warszawą została nazwana osiemnastą decydującą w dziejach świata. Odradzająca się Rzeczpospolita uratowała nie tylko swą suwerenność, ale i całą Europę przed komunistyczną rewolucją.

Żeligiada

/
"Nigdy w życiu nie widziałem takiego entuzjazmu. To był szał obłąkanych. Ulice były zatłoczone narodem. Ludzie rzucali się na żołnierzy, na konie.(...) Szeregi stanęły. Żołnierzom całowano ręce. (...) Jakaś uboga kobieta, biegnąc i coś wykrzykując, w pośpiechu wsunęła mi do ręki kawałek chleba, jacyś chłopcy karmili mego konia".

Powstanie Sejneńskie

/
W maju 1919 r. cofające się z Litwy wojska niemieckie ziemię Suwalsko-Sejneńską przekazali administracji litewskiej i sami pozostali jeszcze do sierpnia. Los tych ziem był niepewny i stały się one przedmiotem zatargów polsko-litewskich.

Obrona Lwowa 1-22 XI 1918 i Orlęta Lwowskie

/
Konflikt ukraińsko-polski narastał od końca XIX w., przy czym zaczął przybierać mocniej na sile przy końcu I wojny światowej wskutek ukraińskich dążeń niepodległościowych. Odpowiednia dla Ukraińców sytuacja do przejęcia Lwowa nadarzyła się w 1918 r., kiedy to następował kres istnienia państwa austrowęgierskiego.

Strzelcy Siczowi

/
Ukraińska formacja zbrojna, wchodząc w skład armii austriackiej, utworzona na początku I wojny światowej. Jej główny aktyw składał się z członków Ukraińskiego Związku Siczowego - US, który powstał na bazie Towarzystwa Sportowo- Gimnastyczno- Przeciwpożarowego "Sicz".

Ukraińska Galicyjska Armia

/
Siła zbrojna Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej. Powołana do życia w listopadzie 1918r. do końca istnienia republiki rozbudowywana. Jej głównym celem była obrona granic ZURL przed Polską, która nie przyjmowała istnienia tego państwa do wiadomości.

Zachodnio-Ukraińska Republika Ludowa – ZURL

/
Państwo ukraińskie proklamowane 19.10.1918r. na ukraińskim Zgromadzeniu Narodowym we Lwowie i złożone z ziem ukraińskich należących do monarchii habsburskiej. W przyjętej przez zgromadzenie proklamacji za takowe uznawano Galicję Wschodnią, Bukowinę Północną i Łemkowszczyznę, a także Ruś Zakarpacką. Obszar ten obejmował około 70 tys. km kw. i liczył 6 mln mieszkańców, w tym 71 proc. Ukraińców i 14 proc. Polaków.

Wojna polsko-ukraińska

/
Wojna polsko-ukraińska 1918-1919 rozpoczęła się 1 listopada 1918 niespodziewanym atakiem ukraińskich oddziałów Strzelców Siczowych pod dowództwem sotnyka Dmytra Witowskiego na Lwów od sześciu wieków "zawsze wierny" Polsce (Ukraińcy stanowili zaledwie 11 proc. jego mieszkańców).