Archive Category: Kresopedia

Neobanderowcy z Czarnego Komitetu postanowili „poprawić”…

Felsztyn (obecnie Gwardiejskoje, obw. chmielnicki). Kościół parafialny. Wzniesiony w 1753 r. z fundacji Marianny Grabianczyny. Ukończony w 1791 r., staraniem kasztelana kamienieckiego Onufrego Morskiego. Za czasów sowieckich był kolejno magazynem ziarna, klubem i składem sprzętu radiotechnicznego. W 1932 r. strącono wieże, później zdewastowano wnętrze. W 1990 r. zwrócony wiernym. Obecnie jednowieżowy, na planie krzyża. Dwukondygnacyjna fasada z czterema parami pilastrów i barokowym frontonem. Kościół ma nowe, piękne wyposażenie, stylizowane na zabytkowe.

Wojna. 1866 - 1867. Żółtawy karton, kredka czarna, światła wydobyte białą. Wymiary: karton I i XI - ok. 30 x 48 cm, pozostałe - 61.5 x 48 cm. Wszystkie kartony sygnowane "A. G.", kartony I - V datowane "1866", następne "1867". Muzeum Narodowe, Wrocław

nformacja turystyczna z "Ilustrowanego Przewodnika po Wołyniu" dr Orłowicza podaje: "8 km. na zachód z Międzyrzecza leży Nowomalin. Jest to wieś położona nad Stawem blisko 3 km. długim, lecz narosłym sitowiem, utworzonym przez rzekę Świtenkę (w dawnych aktach nazywają ją też Teterówka), w sąsiedztwie dużych lasów. Już w XIV wieku istniał tu zamek starożytny, który w początkach XV wieku rozszerzył i przebudował ks. Świdrygiełło, jako zamek myśliwski i gród obronny. Położony w okolicy lesistej, rzadko zaludnionej, nazywał się wówczas "Głuche". Później przez kilka wieków należał Nowomalin do kniaziów Jełomalińskich i wówczas otrzymał swą obecną nazwę." W 1802 roku Nowomalin nabyła rodzina Sosnowskich. Ponownie rozbudowany pałac stał się jedną z najpiękniejszych rezydencji na Wołyniu. Prasa pisała (1866) o zamku przerobionym na pałac, otoczonym z trzech stron wodą stawu, z dojazdem poprzez kamienny most (dawniej zwodzonym). Na miejscu zrujnowanej baszty północnej powstała pseudogotycka kaplica z 5 wysokimi wieżyczkami i ostrą wieżą. Autorem projektu przebudowy był kolejny właściciel Nowomalina - Tomasz Oskar Sosnowski (1810-88). Jego rzeźby ozdabiały też wnętrze kaplicy. Jedna z nich "Madonna z Dzieciątkiem" znajduje się obecnie w muzeum krajoznawczym w Ostrogu. Zamek należał następnie do Falkowskich, Chodkiewiczów i do Dowgiałłów (do 1939), którzy go odbudowali. Nowomalin w II Rzeczpospolitej należał do powiatu zdołbunowskiego województwa wołyńskiego. Zamek został ponownie zniszczony podczas II wojny światowej. za: rzecz-pospolita.com

Polacy nie mają dużej wiedzy o naszym północnym sąsiedzie, z którym przez wiele wieków łączyła nas wspólna historia. Wielu nawet wydaje się, że jadąc na Litwę, znajdą się na dalekim Wschodzie. Nie znamy tamtejszych realiów.

Wycieczki jeżdżące na Ukrainę z reguły mają w swoim programie zwiedzanie Kamieńca Podolskiego, Chocimia i wiele innych kresowych zamków. Ale wiadomo, z wycieczką można pojechać tylko do miejsc nie tyle znanych, ale do takich, gdzie zaprowadzi nas w miarę przejezdna droga. A te najciekawsze zakątki często ukryte są przy bocznych traktach, gdzie trudno dojechać.

Krzemieńca nie można zwiedzać. Nie wolno tam pojechać z wycieczką turystyczną. W tym mieście trzeba pobyć, spędzić kilkanaście dni i nocy. Pochodzić po okolicy ciepłym latem lub złocistą jesienią. Inaczej nie poczujemy atmosfery tego niewielkiego miasteczka, położonego na skraju Równiny Wołyńskiej.

Warszawa II. 1862. Żółtawy karton, kredka czarna, światła wydobyte białą. Wymiary 38 x 47 cm. Wszystkie kartony sygnowane "A. G.", wszystkie prócz VI datowane "1862". Victoria and Albert Museum, Londyn.