Archive Category: Kresopedia

Najprawdopodobniej w marcu podpisana zostanie umowa na dostawy…

Teodor Axentowicz Braszow w Siedmiogrodzie 1859 - Kraków 1938 Malarstwo studiował w Akademii monachijskiej (1878-82) i w paryskiej pracowni E. A. Carolusa-Durana (1882-95). Od 1895 mieszkał w Krakowie. Był dyrektorem Akademii Sztuk Pięknych i współzałożycielem Towarzystwa Sztuka. Uprawiał dwa zupelnie odmienne rodzaje twórczości: malarstwo rodzajowe ilustrujące barwną, żywiołową obrzędowość Hucułów, m.in. Święto Jordanu - Święcenie wody (1893) oraz rysowane pastelą portrety pięknych kobiet.

Tom II "Ilustrowanego przewodnika po zabytkach kultury na Ukrainie" pióra Jacka Tokarskiego, traktuje o Wołyniu i Podolu, najbardziej chyba romantycznych terenach dawnej Rzeczypospolitej.

"Wędrówka od źródeł do ujścia Horynia" autorstwa Józefa Dunina Karwickiego to reprint, który powinien znaleźć się w biblioteczce każdego krajoznawcy interesującego się Wołyniem.

Praca Pawła Grabczaka zatytułowana "Seminaria Duchowne Łucko- Żytomierskiej Diecezji 1798-1842" wypełnia lukę jaka istnieje w historiografii polskiej.

Książka o. Grzegorza Konkola SVD zatytułowana "Ksiądz Józef Kuczyński więzień Workuty i Syberii" jest pierwszą próba biografii tego legendarnego kapłana, który za wierność Bogu i polskości 17 lat spędził w łagrach.

Praca Jagody Hernik Spalińskiej "Wileńskie Środy Literackie (1927-1939) dokumentuje fragment życia środowiska artystycznego Wilna w okresie międzywojennym, jakim bez wątpienia były spotkania literatów i zainteresowanej publiczności najpierw w bibliotece Wydziału Uniwersytetu Stefana Batorego, a później w celi Konrada.

Dwutomowe dzieło Władysława i Ewy Simeszko zatytułowane "Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia" to praca monumentalna, godna najwyższego podziwu.

Wśród Białorusinów najpóźniej spośród trzech wielkich "narodów kresowych" rozpoczęły się działania na rzecz rozwoju nowoczesnej narodowości i najmniejszy (po dzień dzisiejszy!) przyniosły skutek.

Powodzenie Powstania Listopadowego w Królestwie Polskim zależało w dużej mierze od przeniesienia walk na teren Litwy, Wołynia, Podola i Kijowszczyzny. Ten strategiczny manewr miał przeciąć drogi prowadzące do Królestwa i zdezorganizować zaplecze armii carskiej. Jego powodzenie dawało też szansę żądania od cara zwrotu prowincji graniczących z Królestwem.

Towarzystwo Filomatów powstało w Wilnie w 1817r. Założył je Adam Mickiewicz. Miało charakter elitarny. Liczyło tylko kilkunastu członków. Dzieliło się na dwa wydziały: literatury i nauk wyzwolonych oraz nauk matematycznych, fizycznych i medycznych.

Miłośnicy historii, i nie tylko, dość powszechnie przyjmują, że ustrój dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów był wyjątkowy w skali europejskiej; co więcej, powinien to być dla nas Polaków powód do dumy. Nie ma jednak zgody wśród historyków jak należy postrzegać tą kwestię z perspektywy dziejów oraz w kontekście ówczesnej Europy. Wprawdzie mowa jest o dość odległych czasach, to jednak wciąż nie brakuje emocji, które niekiedy przysłaniają rzetelną i merytoryczną dyskusję.

Bitwa, a raczej kampania chocimska trwająca sześć tygodni, w której połączone siły polsko- kozackie skutecznie zagrodziły drogę armii turecko- tatarskiej, chcącej najechać Rzeczpospolitą. Nie było to oczywiście pierwsze i jedyne wspólne wystąpienie Polaków i Kozaków na polu bitwy.

Największe wystąpienie Kozaków w XVII w. na Ukrainie, wymierzone przeciwko Rzeczpospolitej, określane przez historyków ukraińskich jako :" wyzwoleńcza wojna ukraińskiego narodu przeciwko polsko- szlacheckiemu panowaniu". Bezpośrednią przyczyną jego wybuchu w 1648r. było zaniechanie przez Rzeczpospolitą wyprawy na Turków, za którą opowiadał się król Władysław IV. Mieli w niej wziąć udział Kozacy, którzy liczyli, ze dodatkowy rejestr ( zaciąg) przyczyni się do poprawy ich sytuacji materialnej. Po rezygnacji z wyprawy poczuli się oszukani. Narastało wśród nich napięcie , które wykorzystał utalentowany i charyzmatyczny Bohdan Chmielnicki, podstarości czehryński, skrzywdzony przez Daniela Czaplińskiego , który zabrał mu przemocą hutor Subotów i uwiódł żonę.

Protoplastą rodu był Skalmont (Skalmantas lub Skolomendas, XIII w.), pradziad Giedymina, a ojcem jego był Pukuwer-Budwid (Pukuveras-Butvydas, zm. 1294 lub 1295), syn Skalmantasa; znani są czterej synowie Pukuwera: Vytenis (Witenes), Gediminas (Giedymin), Teodoras (Teodor) i Vainius. Z czworga jego synów najbardziej znanym, faktycznym twórcą państwa litewskiego i założycielem rozległego rodu Giedyminowiczów, był Giedymin (Gedyminas).

W początkach wieku XIV Ruś Halicko – Włodzimierska, tj. tereny rozciągające się w głąb Podola na południowy - wschód od Roztocza Lwowsko – Tomaszowskiego, ulegała coraz większej destabilizacji i pogrążała się w upadku społeczno-gospodarczym. Taki stan rzeczy wynikał w dużej mierze z faktu, iż ziemie te z jednej strony padały ofiarą niszczących najazdów tatarskich, z drugiej zaś podlegały stałym naciskom litewskim z północy. Stąd też książę halicki Jerzy II spoglądał z nadzieją w kierunku Rzeczypospolitej i Węgier, szukając wsparcia u Kazimierza Wielkiego oraz Karola Roberta Andegaweńskiego. Ci ostatni natomiast ze swej strony żywo zainteresowani byli pogranicznymi terenami Grodów Czerwieńskich i Podola.

Po śmierci Światopełka (1113 r.) w Kijowie zaistniała realna możliwość wystąpienia rozruchów mas plebejskich. Bojarzy i zamożni mieszczanie zwrócili się więc do Włodzimierza Monomacha - wnuka cesarza bizantyjskiego Konstantego Monomacha, a syna Wsiewołoda - aby objął on władanie nad ziemią kijowską. Potrzeba silnych i zdecydowanych rządów zdaje się dostatecznie tłumaczyć zaistniały w tym wypadku precedens złamania zasad o dziedziczeniu "ojcowizny", uchwalonych podczas zjazdu w Lubeczu (1097 r.). Zgodnie bowiem z tym prawem Włodzimierzowi przypadała w udziale dzielnica perejasłwska, którą - wyjeżdżając do Kijowa - od razu przekazał swemu synowi Światosławowi.

Wejście Rusi Kijowskiej - państwa Słowian Wschodnich, które ukształtowało się przy udziale wareskich przybyszów na przestrzeni IX i X wieku - do wspólnoty państw schrystianizowanych jest jednym z najdonioślejszych wydarzeń w dziejach Europy Wschodniej. Przy czym przenikanie i rozwój chrześcijaństwa na tych terenach stanowiło istotny problem nie tylko doby średniowiecza, lecz jego przebieg i konsekwencje znalazły swój wydźwięk również w całej późniejszej historii Europy (zwł. Słowiańszczyzny) i Kościoła. Ruś - podobnie jak i inne kraje europejskie, przyjmujące chrześcijaństwo w X stuleciu - w toku budowy i umacniania monarchii, poszukiwała rozwiązań również w sferze kultu. Przy omawianiu zagadnień chrystianizacji państwa ruskiego należy zatem brać pod uwagę cały ów kontekst wewnątrzpaństwowy i międzynarodowy, w jakim monarchia Rurykowiczów znajdowała się u schyłku pierwszego tysiąclecia po Chrystusie.