Józef Mackiewicz

Pisarz, publicysta, urodził się 1 kwietnia 1902r. w Petersburgu. Uczęszczał do gimnazjum Winogradowa w Wilnie. Jako ochotnik brał udział w wojnie 1920r. Studiował filozofię na Uniwersytecie Warszawskim, rozpoczął tam też studia ornitologiczne. Później przeniósł się na matematykę w Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie.

W latach 1935-39 współpracował z wileńskim “Słowem”. W czasie litewskiej okupacji Wilna była wydawcą i redaktorem “Gazety Codziennej”. Po zajęciu Wilna przez Armię Czerwoną pracował fizycznie jako drwal, robotnik i furman. Podczas okupacji niemieckiej współpracował z “Gońcem Codziennym”, polskojęzyczną gazetą niemiecką. W 1943r. wraz z grupą polskich intelektualistów na zaproszenie Wehrmachtu udał się do Katynia, by osobiście przekonać się, kto zamordował polskich oficerów. W 1944r. uciekając przed Armią Czerwoną przez Kraków dotarł do Warszawy, gdzie wydawał tajne pismo “Alarm”. Następnie przez Czechy i Austrię przedostał się do Włoch. W Rzymie pracował krótko w Biurze Studiów II Korpusu. Później zamieszkał w Londynie, gdzie współpracował z wydawanym przez brata Stanisława “Cata” pismem “Lwów i Wilno”. W drugiej połowie lat pięćdziesiątych przeniósł się do Monachium, gdzie zmarł w 1985r. Pracował bardzo intensywnie do końca swych dni, często klepiąc biedę. W swojej twórczości prezentował zdecydowanie antykomunistyczne stanowisko. W PRL był skazany na całkowite zapomnienie. Źle był też przyjmowany przez część emigracji. Nawet jednak i jego przeciwnicy polityczni nie mogli kwestionować jego wielkiego talentu literackiego, bezwarunkowej uczciwości i integralnej postawy moralnej. W swoich powieściach i szkicach podejmował Mackiewicz zagadnienia z dziejów najnowszych. Bardzo często, a nawet z reguły były to tematy dla innych niewygodne, za mało oportunistyczne. Jako przykład może służyć jego książka o Katyniu , czy “Droga do nikąd”, w której dał najlepszy bodaj obraz sowieckiej okupacji północno- wschodniej Polski. Wstrząsająca jest jego “Kontra”, w której opisał tragiczny los walczących po stronie niemieckiej Kozaków, wydanych przez Anglików w ręce sowieckie. Gwałtowne spory i kłótnie wywołała też książka “Nie trzeba głośno mówić”, w której Mackiewicz zdemitologizował okupację lat 1941-45 na północno- wschodnich obszarach Polski.