Zwiedzamy Żmudź

Położone niedaleko polsko-litewskiej granicy, drugie co do wielkości miasto Litwy, Kowno może stanowić bramę wyjściową na nieodległą już Żmudź. Zwiedzanie tych terenów nie jest rzeczą łatwą, ponieważ nie tylko jest to ciekawa kraina, ale tez i rozległa. Znaleźć tu można wiele interesujących zakątków i poruszać się po wielu ciekawych szlakach. Jest z czego wybierać.

Warto zwiedzić zamki i dwory rozsiadłe wzdłuż pięknego, dostojnego Niemna. Będą to zarówno warownie, takie jak: zrekonstruowany zamek w Kownie, Poniemuń z pozostałościami zamku krzyżackiego i dawnej siedziby Zanów, dawna warownia krzyżacka w Giełgudowie, zamek Raudań, czy stare dworki, takie jak ten modrzewiowy w Iłgowie, będący własnością sławnego Emila Młynarskiego, także pozostałości zespołu dworskiego w Jurborku, pałac w Średnikach.

Niewątpliwie warto zwiedzić miejsca związane z rodziną Piłsudskich i Billewiczów: Pojeśle z drewnianym kościołem p.w. Najświętszej Marii Panny fundacji Teodory Piłsudskiej oraz zespół dworski w Billewiczach.

Ciekawy jest zamek Radziwiłłów w Taurogach i dawne Radziwiłłowskie Kiejdany, w których znajduje się dawna świątynia kalwińska z grobami przedstawicieli tej zamożnej litewskiej rodziny, w tym sławnego Janusza Radziwiłła, znanego nam z Potopu Sienkiewicza.

Żmudź to również szlaki kultury ludowej z fascynującym skansenem w Telszach, gdzie również znajduje się Muzeum Żmudzkie “Alka”, muzeum Baublisów (starych dębów) w Bordziach. Starą żmudzką zabudowę miasteczek podziwiać możemy w Szyłokarczmie i w Żejmelach. W Płungianach w dawnym pałacu Ogińskich mieści się obecnie bardzo interesujące Muzeum Sztuki Żmudzkiej. Można tez udać się do Masiad, do Muzeum Kamienia, jedynego chyba takiego w Europie. W starej plebanii i spichlerzu w Podbrzeziu przechowano ciekawą ekspozycję zawierającą zbiory etnograficzne i sakralne z regionu. Interesujące jest Muzeum Absurdu w maleńkich Gorżdelach koło Kretyngi. A w Juodkrante znajdziemy Wzgórze Czarownic, urokliwe miejsce, z jednej strony oblane wodami Bałtyku, a z drugiej Mierzei Kurońskiej.

Ci, którzy chcą wyruszyć szlakami religii, znajdą na swojej drodze miejsca takie jak: sławna Kalwaria Żmudzka z podominikańskim zespołem sakralnym i Szydłów, gdzie znajduje się cudowny wizerunek Matki Bożej Szydłowskiej. Są to największe i najbardziej znane sanktuaria Żmudzi. Na tej ziemi, blisko łotewskiej granicy, wznosi się słynna Góra Krzyży, miejsce szczególne, na którym każdy pątnik zostawia mały lub większy krzyż, których jest tu kilkaset tysięcy, łącznie z tym, zostawionym przez papieża Jana Pawła II. Niedaleko Szawli leży tez Linków ze znanym zespołem klasztornym karmelitów, a w Starych Żagorach znajduje się świątynia katolicka ze szczątkami błogosławionej Barbary Umiastowskiej. Nie wolno zapominać o zespole pobernardyńskim w Datnowie ani o dawnej siedzibie biskupiej w Worniach czy cudownym wizerunku Matki Bożej z Ugian nad piękną Dubissą.

Polskiego turystę na pewno zainteresuje żmudzki szlak Potopu, czyli wyprawa na słynną Sienkiewiczowską Laudę. Można tam zwiedzić stare wioski i dawne zaścianki szlachty laudańskiej, odwiedzić: Wodokty, Mitruny, Pacunele, które istnieją naprawdę, o czym wie niewiele osób. Trzeba koniecznie zajrzeć do Radziwiłłowskich Kiejdan, aby zobaczyć domy Szkotów na Rynku i sarkofag księcia Janusza Radziwiłła w kościele kalwińskim oraz pojechać do Upity na Górę Sicińskiego.

Dla ciekawych dawnej przeszłości żmudzkiej ziemi polecam wyprawy szlakiem starych grodzisk, kurhanów połączonych ze zwiedzaniem miejsc, gdzie odprawiano pogańskie obrzędy. Pojedźmy do Miedwegoły, czy Wielony na stare grodziska, czy też do Świętobrości, gdzie zachowały się pozostałości pogańskiego świętego gaju i na Górę Palemona w Średnikach. Na święte góry pradawnej Żmudzi: Szatrię i Rombinus.

Nie brakuje również pozostałości po żydowskich mieszkańcach Żmudzi. Aby je zobaczyć trzeba udać się do małych miasteczek: Rozalina, Pokroju czy Telsz..

Wiele odnajdziemy tu miejsc związanych z naszą wspólną historią, z dziejami obu narodów: litewskiego i polskiego. W Kisinie znajdziemy grób Antoniego Giełguda, jednego z przywódców powstania listopadowego na Litwie. W Podbrzeziu jest muzeum powstania styczniowego. Z Krożami, zwanymi “Atenami żmudzkimi”, związani byli: mieszkający przy kolegium jezuickim poeta Maciej Sarbiewski i Jan Karol Chodkiewicz, fundator tego sławnego kolegium. Nie zapominajmy o Worniach związanych z biskupem Maciejem Wołonczewskim.

Warte poznania są tez żmudzkie dwory: w Bejsagole, Jeźnie, Kielmach, Pogryziowie, Żejmach i w wielu jeszcze innych miejscach. Zachowało się ich niemało.

Żmudzkie miasteczka przechowały cząstkę atmosfery przeszłości, o czym można się przekonać, zwiedzając Kretyngę czy Płungiany.

Nie każdy lubi zwiedzać zabytki. Turyści pragną także napawać się pięknem przyrody. I pod tym względem ziemia żmudzka oferuje wiele ciekawostek. Są tu dwa parki narodowe: Żmudzki i Kurońsko – Neringowski oraz Rezerwat Viešvile, w których można wędrować po śladach zwierząt i podziwiać różne okazy roślinne. Niezapomnianych wrażeń dostarczy delta Niemna z bogatym światem roślinnym, z licznymi w tym rejonie ostojami ptactwa wodnego.

Jeśli pragniemy odpocząć, warto przyjechać nad żmudzkie jeziora, chociażby do Płotel czy nad litewskie morze, na Mierzeję Kurońską. Zachowały się tu jeszcze wioski rybackie z piękną, starą zabudową, jak chociażby Skirwity czy zabytkowa Nida.

Chcąc dobrze poznać ten rejon Litwy, można udać się szlakiem sławnych mieszkańców tej ziemi, czy też śladami tych, którzy tylko na krótko związali swoje losy ze Żmudzią. Trzeba zajrzeć do Brewik, gdzie urodził się prezydent Gabriel Narutowicz, do Szydłowa, w którym pracował Antoni Wiwulski, do Połagi związanej z rodziną Tyszkiewiczów, czy do Tyszkiewiczowskich Płungian. W Łuknikach znajduje się grób żmudzkiego rabusia Blindy. A w Nidzie dom, w którym tworzył sławny Tomasz Mann. Koło Kłajpedy w Macikach urodził się pisarz niemiecki Hermann Sudermann, który tak pieknie pisał o Małej Litwie, a w Jodańcach i Nowotrzebach nad Niewiażą swoje szczenięce lata spędzał Melchior Wańkowicz. Szetejnie, i Świętobrość leżące w dolinie Issy, czyli nad rzeką Niewiażą oraz Opitołoki, to miejsca związane z noblistą Czesławem Miłoszem. Do dworu w Burbiszkach przyjeżdżał Kornel Makuszyński. Takich miejsc jest więcej.

Żmudź jest krainą jeszcze mało znaną w Polsce. Turyści jeżdżą do Trok, Wilna, zaglądają do Kowna, nie zdając sobie sprawy, że stąd już bardzo blisko na tę ciekawą i nieco tajemniczą ziemię, gdzie żyją gościnni ludzie i gdzie można dokonać wielu wspaniałych odkryć.

Katarzyna Węglicka

0 odpowiedzi

Zostaw odpowiedź

Chcesz przyłączyć się do dyskusji?
Nie krępuj się!

Leave a Reply