Kornel Ujejski

Chociaż w ostatnich czasach nieco zapomniany, przeszedł do historii Polski jako znaczący poeta doby autonomii galicyjskiej, który w swoich wierszach mocno akcentował polski patriotyzm.

Urodził się w bogatej rodzinie szlacheckiej w Beremianach nieopodal Jazłowca w dniu 11 IX 1813 r. Gdy miał 16 lat jego rodzina przeprowadziła się do Lwowa. Młody Kornel pobierał początkowo naukę w domu, by później kontynuować ją w gimnazjum u OO. Bazylianów w Buczaczu, a następnie na Uniwersytecie Lwowskim. Umiejętności poetyckie odkrył u siebie w czasach wczesno młodzieńczych, a rozwijał z biegiem czasu, zawsze starając się zachować samodzielność i niezależność twórczą.

W 1844 r. opuścił Lwów, by zwiedzić Warszawę, znajdującą się w zaborze rosyjskim, i poznać tamtejsze warunki społeczne i polityczne. Tam też zawarł znajomość z Teofilem Lenartowiczem. Z Warszawy pojechał do Puław, następnie do Czarnolasu i Zwolenia, gdzie odwiedził grób Jana Kochanowskiego.

Od 1839 r. poczęły ukazywać się jego pierwsze utwory poetyckie w “Dzienniku Mód Paryskich”. Osiem lat później wyjechał przez Belgię (w Brukseli spotkał się z Joachimem Lelewelem) do Paryża, gdzie poznał czołowych polskich działaczy emigracyjnych: Adama Mickiewicza i Fryderyka Chopina. Zaprzyjaźnił się również z Juliuszem Słowackim. W Paryżu uczęszczał na wykłady Mickiewicza w Sorbonie i College de France, oraz wziął udział w rewolucji lutowej. Jednak już w 1848 r. wrócił do Lwowa w związku z Wiosną Ludów i włączył się w akcję konspiracyjną na ziemiach polskich.

Pobyt poety we Lwowie był jednak krótki, gdyż po ślubie z Henryką Komorowską, wydzierżawił on od gminy miasta Lwowa majątek Zubrza i tam też się przeniósł. W Zubrzy Kornel Ujejski poświęcił się typowemu życiu dworskiemu skupiając się przede wszystkim na gromadzeniu zbiorów bibliotecznych i przyjmowaniu gości. Po pewnym czasie przeniósł się do własnego majątku Pawłów koło Radziechowa, gdzie w dalszym ciągu oddawał się swoim pasjom, zajmując się też rodziną i poezją. Taki styl życia sprawiał, że znajdował się niejako na uboczu wielkich wydarzeń politycznych, ale żywo interesował się sprawami polskimi w odniesieniu do polityki prowadzonej przez zaborców.

Stan społeczny Kornela Ujejskiego pozwalał mu na kilkakrotne podróże zagraniczne. W 1860 r. odwiedził Jassy, a 8 lat później, w 1868 r., wyjeżdżał do Szwajcarii, Belgii, Włoch i Niemiec. Ponadto w latach 1877-1878 był posłem do Rady Państwa w Wiedniu, występując kilkakrotnie przeciwko stronnictwu stańczyków. Jednakże jego działalność polityczna pozostawała ciągle w cieniu aktywności pisarskiej.

Gdy w 1863 r. wybuchło Powstanie Styczniowe, Ujejski nie wziął w nim czynnego udziału, chociaż należał do tajnej organizacji, a po jego upadku poświęcił się pracy publicystycznej, odsuwając poezję niejako na drugi plan. Zmarł w Pawłowie 19 IX 1897 r.

Wieść o śmierci poety szybko obiegła Galicję, a do wystawionego katafalku w miejscowym kościele ciągnęły tłumy rodaków. Na ostatnie pożegnanie przybył m.in. proboszcz z Radziechowa ks. Antoni Skalski i marszałek krajowy Stanisław hr. Badeni. Wszyscy wyrażali się o zmarłym tylko w superlatywach. Pamięć Wielkiego Polaka uczciła również na swoim posiedzeniu Rada Miasta Lwowa.

Na koniec wypada powiedzieć jeszcze kilka słów o poezji, dzięki której zyskał tak wielki rozgłos i poważanie. Twórczość Kornela Ujejskiego wyrastała z tradycji poezji romantycznej, z silnym oddziaływaniem na odbiorców. Poeta żalił się w swoich dziełach na niedolę ludzi i czasów w jakich przyszło im żyć, jednocześnie zachęcając do pracy, by zmienić ten stan rzeczy. Z jego wierszy przebija bowiem wiara w możliwość poprawy. Do najważniejszych dzieł poetyckich Ujejskiego należą: “Maraton” (1845 r.), w którym zawarł on aluzje patriotyczne do współczesnej poecie Polski, “Pieśni Salomona” (1846 r.), “Skargi Jeremiego” (1847 r.), “Kwiaty bez woni” (1848 r.), “Zwiędłe liście” (1849 r.), “Melodie biblijne” (1851 r.), “Tłumaczenia Szopena” (1866 r.). Za tom “Do Moskali” (1861 r.), który był wyrazem hołdu złożonego oficerom rosyjskim, popierającym walkę Narodu Polskiego, wytoczono mu w 1863 r. proces sądowy. Wszystkie wymienione tutaj zbiory poetyckie doczekały się wielokrotnych wydań.

Oddanie patriotyczne Kornela Ujejskiego najlepiej oddają słowa wypowiedziane przez niego na przyjęciu z okazji siedemdziesiątych urodzin w 1893 r. we Lwowie: “Kochajcie Ojczyznę nie świątecznie, ale codziennie, zawsze, trwale i stale”.

Grzegorz Chajko