Tadeusz Kościuszko

Tadeusz Kościuszkom urodził się 4 lutego 1746 roku w Mereczowszczyźnie pod Kossowem. Pochodził z średnio zamożnej rodziny szlacheckiej. Jego matką była Tekla z Radomskich, a ojciec Ludwik Tadeusz Kościuszko był miecznikiem brzeskim. Tadeusz nie miał łatwego dzieciństwa. W 1758 roku zmarł jego ojciec. Z powodu kłopotów finansowych owdowiałej matki nie ukończył szkoły pijarskiej w Lubieszowie, gdzie pobierał naukę w latach 1755 – 1760.

Dzięki poparciu możnych rodów takich jak Sosnowscy i Czartoryscy młody Kościuszko mógł rozpocząć naukę w Szkole Rycerskiej (1765 – 1769). Jako jeden z najzdolniejszych uczniów odbył podróż do Francji, gdzie studiował malarstwo, rysunek, ekonomię i wiedzę inżynieryjną (1769 – 1774). Niedługo przed wyjazdem za granice w 1768 roku zmarła jego matka.

Kościuszko powrócił do ojczyzny po pięciu latach studiów zagranicznych. Borykając się z trudnościami finansowymi mieszkał u krewnych i znajomych. W tym czasie wszczął także proces z bratem, który zarządzał całym rodzinnym majątkiem. Tadeusz dorabiał sobie ucząc córki hetmana Józefa Sosnowskiego rysunku, historii i matematyki. W jednej z nich Ludwice zakochał się bez pamięci. Zamierzał nawet porwać pannę i wziąć z nią potajemny ślub. Hetman przekreślił jednak plany młodzieńca, gdyż ukrył córkę i zmusił ją do poślubienia Józefa Lubomirskiego.

Utrata poparcia ze strony wielkiego magnata jakim był Józef Sosnowski zmusiła Kościuszkę do wyjazdu do Ameryki, gdzie wstąpił do armii amerykańskiej walczącej z anglikami o niepodległość. W 1783 roku awansował do stopnia generała po ufortyfikowaniu Billingsport, Saratogi i West Point.

W 1784 roku Kościuszko powrócił do ojczyzny. Długo nie mógł jednak znaleźć odpowiedniego zajęcia. Dopiero po reformach wojskowych Sejm Czteroletniego mógł rozpocząć służbę w armii polskiej w stopniu generała. Po przystąpieniu króla do konfederacji targowickiej złożył dymisję i udał się do Francji. Za udział w wojnie z Rosja w 1792 roku w obronie Konstytucji 3 maja został odznaczony złotym Medalem Virtuti Militari.

Po drugim rozbiorze (1793 r) stanął na czele powstania, które z czasem nazwano kościuszkowskim. W bitwie pod Racławicami 4 kwietnia 1794 roku odniósł świetne zwycięstwo nad Rosjanami dzięki atakowi kosynierów. Aby zachęcić chłopów do wstępowania do wojska ogłosił 7 maja Uniwersał Połaniecki, który nadawał chłopom wolność osobistą. Kościuszko ranny w bitwie pod Maciejowicami dostał się do niewoli. Przez dwa lata był więziony w Petersburgu w Twierdzy Petropawłowskiej.

Po zwolnieniu z więzienia nie angażował się już w życie polityczne. Podróżował po Ameryce i Francji, aż w końcu osiadł w Szwajcarii. Zmarł 15 października 1817 roku w Solurze. Jego ciało złożono w kościele Niepokalanego Poczęcia NMP, skąd po pół roku zostało przewiezione do Polski i złożone w krypcie katedry wawelskiej. Jego serce trafiło do polski 109 lat później i znajduje się obecnie na Zamku Królewskim w Warszawie. W roku 1820 senat Wolnego Miasta Krakowa podjął decyzję o uczczeniu pamięci wybitnego wodza usypaniem kopca.

Krzysztof Gruca