Studia pedagogiczne w języku polskim znikają z Wilna

Wbrew deklaracjom litewskich władz, Uniwersytet Wileński nie prowadzi naboru studentów na kierunki pedagogiczne w języku polskim. W wyniku reorganizacji uczelni wyższych na Litwie, Litewski Uniwersytet Edukologiczny, kształcący dotąd polskich nauczycieli, został przyłączony do uniwersytetu w Kownie. Oznacza to, że z Wilna mogą zniknąć polskie studia pedagogiczne.

Jak przypomina „Kurier Wileński”, 1 czerwca br. premier Republiki Litewskiej Saulius Skvernelis deklarował, że jego rząd jest otwarty na możliwość prowadzenia studiów polonistycznych na Uniwersytecie Wileńskim. Mówił też, że po prowadzonej reformie wyższych uczelni na tym uniwersytecie mogłaby powstać oddzielna katedra kształcąca nauczycieli do szkół polskiej mniejszości. – W tej sprawie decyzja została już podjęta – zapewniał Skvernelis.

Filologia polska na Uniwersytecie Wileńskim istnieje od 1993 roku i kształci specjalistów w zakresie polskiej literatury, kultury i języka, a także zajmuje się badaniami naukowymi, m.in. w zakresie literatury i kultury polskiej na Litwie.

Gazeta zaznacza jednak, że wbrew tym deklaracjom i mimo trwającej rekrutacji na studia, na Uniwersytecie Wileńskim nie ma osobnej katedry prowadzącej nabór studentów na kierunki pedagogiczne w języku polskim.

Rzeczniczka litewskiego państwowego międzyuczelnianego systemu rekrutacyjnego poinformowała, że w tym roku Uniwersytet Wileński prowadzi rekrutację jedynie na filologię polską, gdzie można studiować pedagogikę i takie dwutorowe kierunki studiów, jak język polski i kultura czy studia związków kulturowych Litwy i Polski.

Jednak od dziesięcioleci, kształcenie nauczycieli do szkół polskich na Wileńszczyźnie było domeną innej uczelni, czyli Wileńskiego Uniwersytetu Pedagogicznego (od 2011 – Litewski Uniwersytet Edukologiczny – LUE). Na litewskich uczelniach trwają jednak zmiany. 5 czerwca, sejm RL zagłosował za połączeniem Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie, Uniwersytetu im. Aleksandra Stulginskasa i właśnie LUE w jedną uczelnię. W związku z tym studiom polonistycznym na LUE groziła likwidacja – po raz pierwszy od blisko 60 lat nie przeprowadzono w tym roku naboru na 1 rok polonistyki.

Ministerstwa Oświaty i Nauki RL oświadczyło, że „Litewski Uniwersytet Edukologiczny od 1 lipca br. przerywa swą działalność i nie będzie prowadził rekrutacji studentów”, zaś obecnym studentom LUE zostaną stworzone warunki do kontynuowania studiów w Wilnie na Uniwersytecie Witolda Wielkiego (UWW). Dodano, że rekrutację na polską filologię poprowadzi UWW, który przejmie wykładowców i programy studiów.

Rektor UWW Juozas Augutis zapewnia, że obecni studenci polonistyki nie będą musieli przenosić się do Kowna i zakończą naukę w Wilnie. Nie był w stanie udzielić jednak konkretnych informacji ws. rekrutacji na 1 rok pedagogiki w języku polskim. Wskazuje na parę możliwości, m.in. ukończenie najpierw filologii polskiej na Uniwersytecie Wileńskim, a następnie pedagogiki lub nauczycielskie studia podyplomowe w Kownie. – Na razie ostateczne decyzje w tej sprawie nie zapadły – mówił Augutis. Wiadomo jednak, że zgodnie z decyzją ministerstwa, nie będzie rekrutacji na żaden z kierunków oferowanych dotychczas przez LUE.

Rektor UWW dodaje, że w drodze wyjątku, za zgodą resortu oświaty, można by przyjąć przynajmniej jedną grupę na program filologii polskiej. – Wiem, że i społeczność polska, i ambasada, próbują rozwiązać ten problem – zaznaczył. Jego uczelnia w tym roku prowadzi rekrutację na kierunek język angielski (lub język litewski) plus inny język, którym może być język polski.

Augutis mówi, że w następnym roku akademickim może pojawić się w ofercie uczelni nauczanie nauczycieli polonistów jako podstawowy kierunek nauczania, na Akademii Oświaty UWW w Kownie – ale zaznacza: „jeżeli będzie zapotrzebowanie i jeżeli nie zapadną inne rozwiązania”. Z jednej strony, mają tam trafić wykładowcy z LUE, ale z drugiej, zajęcia będą odbywać się w Kownie. To oznacza, że studia polonistyczne w języku polskim faktycznie znikają z Wilna.

„Kurier Wileński” zaznacza, że „rola wileńskiej polonistyki w zachowywaniu i szerzeniu polskości na Wileńszczyźnie jest nie do przecenienia”, gdyż od blisko 60 lat kształciła ona nie tylko polonistów, ale też pedagogów innych przedmiotów nauczania w języku polskim, którzy potem pracowali w szkołach całej Wileńszczyzny. Część absolwentów pracowała też później np. jako tłumacze, dziennikarze, przewodnicy, czy urzędnicy.

„Bycie studentem polonistyki w Wilnie zawsze było kwestią prestiżu, zmieniło się to dopiero w ostatnich latach, gdy zawód nauczyciela przestał być zawodem cieszącym się estymą z racji na niskie wynagrodzenia i nieustającą „reformę” oświaty” – pisze gazeta, zaznaczając, że wciąż są osoby chętne do studiowania polskiej filologii na kierunku pedagogiki. Zwraca też uwagę na problem braku nauczycieli przedmiotowców, zwłaszcza klas początkowych czy nauczania wczesnoszkolnego i przedszkolnego. Brakuje biologów, matematyków i fizyków. Zaznacza się, że brak możliwości kształcenia pedagogów w języku ojczystym w Wilnie, będącym skupiskiem Polaków, to dotkliwy ciosem w polskie szkolnictwo.

W ubiegłym roku, latem, bez wcześniejszej zapowiedzi, został wstrzymany nabór studentów na kierunek filologii polskiej ze specjalizacją pedagogiczną na Litewskim Uniwersytecie Edukologicznym. Poseł Jarosława Narkiewicza z AWPL-ZChR mówił wówczas o „podstępnej próbie likwidacji polonistyki”. Stowarzyszenie Nauczycieli Szkół Polskich na Litwie „Macierz Szkolna” i Związek Polaków na Litwie wydały wówczas wspólne oświadczenie, w którym wyraziły oburzenie z powodu jednostronnej, niekonsultowanej z polską społecznością na Litwie decyzji. Dzięki interwencji polskiej społeczności i posłów AWPL-ZChR rekrutacja została wznowiona.

Przypomnijmy, że w marcu br. premier Skvernelis w czasie spotkania z marszałkiem Senatu Stanisławem Karczewskim zadeklarował, że na Litwie zostaną zachowane studia polonistyki oraz studia przygotowujące nauczycieli wykładających w języku polskim. Te ostatnie zostaną przeniesione z Litewskiego Uniwersytetu Nauk Edukacyjnych na Uniwersytet Wileński.

„Deklaracja złożona przez pana premiera wydaje się iść w dobrym kierunku” – powiedział wówczas marszałek Karczewski, jednocześnie jednak dając do zrozumienia, że żadnych konkretnych ustaleń z litewskim premierem nie zawarł. Miała je wypracować polsko-litewska grupa robocza ds. polskiej edukacji na Litwie.

Kurierwilenski.lt / Kresy.pl