Nie żyje Henry Kissinger – wybitny teoretyk i praktyk dyplomacji, który zmienił świat “zimnej wojny”

W wieku stu lat zmarł wybitny amerykański praktyk dyplomacji i teoretyk stosunków międzynarodowych. Jego działania przyczyniły się do przełomu w “zimnej wojnie”.

O śmierci Henry Kissingera poinformowała w środę jego firma konsultingowa. W czwartek informację podały liczne środki masowego przekazu w wielu państwach świata. Były sekretarz stanu i laureat Pokojowej Nagrody Nobla do ostatnich dni życia pozostawał aktywnym komentatorem stosunków międzynarodowych i rozmówcą przywódców świata. Jeszcze w lipcu bieżącego roku Kissinger gościł w Chinach, gdzie był uroczyście podejmowanym przez przewodniczącego ChRL Xi Jinpinga i Wang Yi, przewodniczącego Komisji Spraw Zagranicznych Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Chin, a obecnie ministra spraw zagranicznych ChRL. Xi nazwał wówczas Kissingera “starym przyjacielem”.

Kissinger urodził się w żydowskiej rodzinie mieszkającej w Niemczech. W 1938 r. emigrowała ona do USA wobec represji ze strony narodowych socjalistów. W 1943 r. otrzymał amerykańskie obywatelstwo. Po 1945 r. był tłumaczem armii USA – pracował dla jej kontrwywiadu. W 1950 r ukończył z wyróżnieniem nauki polityczne na prestiżowym Uniwersytecie Harvarda. Już w 1954 obronił doktorat, jako autor pracy o systemie międzynarodowym ukształtowanym na kongresie wiedeńskim w 1815 r.

W latach 1969–1975 pełnił funkcję doradcy ds. bezpieczeństwa narodowego, a w latach 1973–1977 sekretarza stanu czyli szefa amerykańskiej dyplomacji. Jako doradca do spraw bezpieczeństwa narodowego prezydenta Richarda Nixona Kissinger rozpoczął poufne wizyty w Chińskiej Republice Ludowej w 1971 r. Już rok później doprowadziły one do uznania przez USA państwowości ChRL w miejsce Republiki Chińskiej utrzymywanej przez Kuomintang na Tajwanie.

Kissinger poprowadził ocieplenie relacji z Pekinem do takie zakresu, że ChRL stała się funkcjonalnym sprzymierzeńcem USA w ramach “zimnej wojny” przeciwko Związkowi Radzieckiemu. Chińczycy do 1989 r. wiązali znaczną uwagę i siły ZSRR na Dalekim Wschodzie oraz równolegle z USA wspierali przeciwników Moskwy w Kambodży czy Afganistanie, co wpłynęło na ostateczny wynik rywalizacji supermocarstw.

Po zakończeniu “zimnej wojny” Kissinger pozostał na stanowisku konieczności współpracy USA i ChRL, dla którego to modelu ukuty został termin “Chinameryki”.

To właśnie Kissinger wraz z prezydentem Richardem Nixonem doprowadził również do zakończenia wojny w Wietnamie i wycofania sił amerykańskich z tego wyczerpującego USA materialnie i moralnie konfliktu. Za wynegocjowanie końca amerykańskiej interwencji sekretarz stanu otrzymał w 1973 r. Pokojową Nagrodę Nobla, wraz z wietnamskim politykiem Le Duc Tho.

W tym samym roku Kisinger odegrał ważną rolę w kompromisowym zakończeniu walk egipsko-izraelskich w ramach wojny Jom Kippur na Bliskim Wschodzie. Kissinger wspierał proces pojednania Egiptu i Izraela, który w 1978 r. zostanie zwieńczony uznaniem tego drugiego przez Kair, co poważnie zmieni układ sił na Bliskim Wschodzie na korzyść Izraelczyków i Amerykanów.

Próbując przeciągnąć na stronę USA państwa afrykańskie, Kissinger zaakcentował w 1974 r. sprzeciw USA wobec okupowania przez RPA Namibii i obowiązywania w tej ostatniej systemu apartheidu, choć jednocześnie USA utrzymały współpracę z władzami w Pretorii, szczególnie w walce przeciw komunistycznym władzom w sąsiedniej Angoli.

Za czasów Nixona USA starały się także utrzymać wpływy w Ameryce Łacińskiej, także poprzez popieranie brutalnych rozpraw z tamtejszą lewicą. Waszyngton aktywnie poparł w 1973 r. zamach stanu w Chile przeprowadzony przez gen. Augusto Pinocheta.

W 1974 r. Kissinger sprawił też, że USA nie przedstawiły się tureckiej inwazji na Cypr, która doprowadziła do powołania tam Tureckiej Republiki Cyrpu Północnego – nieuznawanego parapaństwa istniejącego do dziś.

W latach Kissinger 70 XX w. promował politykę odprężenia w relacjach amerykańsko-radzieckich, które trwało do radzieckiej interwencji w Afganistanie w 1979 r. Wynegocjował podpisany w 1972 r. Układ o Ograniczeniu Zbrojeń Strategicznych (SALT I). Przetrwał “aferę Watergate” i ustąpienie Nixona, zajmując stanowisko szefa dyplomacji do 1977 r.

Portal Politico nazwał Kissingera politykiem, który “pomógł przekształciś świat”. Przez wielu uważany za najlepszego sekretarza stanu USA, spotyka się z krytyką tych, którzy uważają, że jako dyplomata ignorował zaganienia praw człowieka.

Po zakończeniu swojej kariery w administracji Kissinger pozostawał oficjalnym bądź nieoficjalnym doradcą, uczestnikiem wielu organizacji i wydarzeń międzynarodowych, wykładowcą uniwersyteckim. Był też autorem licznych prac naukowych i pamiętników. Jedną z najbardziej znanych książek autorstwa Kissingera jest synteza stosunków międzynarodowych i dyplomacji epoki nowożytnej – “Dyplomacja”, wydana w 1994 r.

Kissinger uznawał się za zwolennika teorii realizmu. Twierdził, że o relacjach międzynarodowych i zachowaniu państw decyduje dążenie do pragmatycznego zabezpieczenia własnego trwania, interesów oraz w miarę możliwości powiększania potęgi. Ostatecznie o rozwoju wydarzeń i kształcie całego systemu międzynarodowego decyduje równowaga sił i właśnie nią powinni kierować się w swoich działaniach politycy.

Kresy.pl