Autonomiczny region Mołdawii wygrał przed sądem z władzami centralnymi

Sąd Konsytutycyjny Mołdawii uznał przyjęte przez prozachodni rząd zmiany przepisów uderzające w budżet autonomicznej prowincji Gagauzja za niezgodne z ustawą zasadniczą.

Nowelizacja kodeksu podatkowego przeforsowana przez rząd liberalnej Partii Działania i Sprawiedliwości (PAS) zakładała, że ​​przewidziane w odrębnych procedurach zwroty podatku VAT na Terytorium Autonomicznym Gagauzja będą wypłacane z budżetu samej autonomicznej prowincji, a nie z budżetu państwa, jak to było do tej pory. Jeszcze w październiku 2023 r. opozycyjni socjaliści złożyli skargę na nowelizację do Sądu Konstytucyjnego. W środę przyznał on razję skarżącym, jak zrelacjonował portal Gagauzinfo.md.

Prezes Sądu Konstytucyjnego Domnika Manole ogłosiła, że ​​sąd „uznał art. 6 ust. 11 Ordynacji podatkowej za niezgodny z konstytucją”. Od tej pory „zwrot podatku VAT i akcyzy przedsiębiorcom z Gagauzji będzie dokonywany z budżetu państwa”, jak to było przed wejściem w życie nowelizacji. Jednocześnie jednak zwrot podatku VAT i akcyzy zapłaconych przez przedsiębiorców z Gagauzji w okresie od 1 listopada 2023 r. do 22 lutego 2024 r., kiedy nowe przepisy obowiązywały, zostanie dokonany z budżetu autonomicznej Gagauzji.

Wiceprzewodniczący regionalnego parlamentu – Zgomadzenia Ludowego Gagauzji Aleksandr Tarnawski ocenił, że Sąd Konstytucyjny uznał nienaruszalność lokalnej autonomii budżetowej i potwierdził potrzebę konsultacji i koordynacji przy zmianie stosunków budżetowych między władzami centralnymi i lokalnymi. Wyliczył, że konieczność zwrotu VAT za prawie cztery miesiące bądzie kosztować budżet autonomicznego regionu 40 mln lejów, przytoczył Gagauzinfo.md.

„W imieniu całego Komitetu Wykonawczego Gagauzji, mieszkańców autonomii, pragnę wyrazić wdzięczność sędziom za mądrą i wyważoną decyzję” – powiedziała z kolei Tatiana Dojczewa, odpowiadająca w regionalnej władzy wykonawczej za finanse Gagauzji.

Zgoła inaczej wypowiadał się członek parlamentu Mołdawii za ramienia PAS Radu Marian. Jak stwierdził, parta rządząca „przyjęła do wiadomości decyzję Trybunału Konstytucyjnego” podkreślając zarazem, że Sąd Konstytucyjny podjął taką decyzję „ze względów proceduralnych”. PAS będzie czekać na „uzasadnioną decyzję sądu i na jej podstawie możliwie najszybciej przyjmiemy nową ustawę” – zacytował Gagauzinfo.md. “Osiągniemy, że zwrot podatku VAT w Gagauzji będzie realizowany w taki sam sposób, jak w innych regionach kraju, czyli pobieranie i zwrot podatku VAT z tego samego źródła – budżetu państwa. Nie pozostawimy sytuacji bez zmian, w takim stanie, jak jest teraz” – powiedział Marian. Uznał to za element “równego i sprawiedliwego wykorzystania środków publicznych”.

Sprawa podatków zaostrzyła tylko i tak już napięte relacje między autonomicznym regionem, a władzami centralnymi. Hucuł wygrywając w maju zeszłego roku wybory na baszkana Gagauzji startowała z ramienia partii Șor. Centralna Komisja Wyborcza Mołdawii początkowo nie uznawała wyniku wyborów przywódcy autonomicznej prowincji. Prezydent Sandu do tej pory nie włączyła Hucuł w skład rządu Mołdawii mimo, że przysługuje to baszkanowi Gagauzji z urzędu.

​​Władze centralne Mołdawii zablokowały 15 milionów lejów wpłaconych na konto instytucji zajmującej się wypłatą emerytur, które miały trafić do najbiedniejszych gagauskich emerytów. Pieniądze te, według Hucuł, zostały wpłacone przez prywatnego darczyńcę, którego tożsamości nie wymieniła. Zapewniła jednak przy tym, że dysponuje dokumentacją potwierdzającą, że pieniądze pochodzą z legalnych źródeł. Władze Kiszyniowie uznały, że pieniądze przekazał sam szef zdelagalizowanej partii, przywbywający z Izraelu Ilan Șor.

Gagauzowie to niewielki naród turkojęzyczny lecz prawosławny zamieszkujący południową część Mołdawii. W czasie rozkładu Związku Radzieckiego, w 1990 r. Gagauzowie proklamowali własną republikę, nie zgadzając się z polityką wprowadzenia monopolu używania języka mołdawskiego przyjętą wówczas przez władzę w Kiszyniowie oraz obawiając się prób przyłączenia Mołdawii do Rumunii. W tym kontakście otrzymali również poparcie od słowiańskich separatystów z Naddniestrza.

Podobnie jak ono, Gagauzja funkcjonowała jako nieuznawane republika separatystyczna, ale tylko do 1994 r. W tymże roku doszło do zawarcia kompromisu między Kiszyniowem a Komratem, w wyniku którego Gagauzja uznała zwierzchnictwo władz Mołdawii w zamian za autonomiczny status. Zakłada on możliwość rozpisania referendum o niepodległości regionu w sytuacji, gdyby Mołdawia została przyłączona do innego państwa. Baszkan Gagauzji z urzędu jest jednym z ministrów rządu Mołdawii. Prawo Mołdawii, jakie uchwalono na mocy kompromisu z 1994 r. zakłada także, że baszkan Gagauzji zostaje z urzędu członkiem rządu Mołdawii.

gagauzinfo.md/kresy.pl