Turkmenistan zaniepokojony rosyjskim projektem unii gazowej – priorytetem jest handel z Chinami

Oświadczenie przedstawiciela rosyjskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych o możliwości rozszerzenia proponowanej „trójstronnej unii gazowej” z udziałem Kazachstanu i Uzbekistanu wywołało nerwową reakcję w Aszchabadzie.

Pogląd taki wyraził wiceprezes państwowego koncernu „Turkmengaz” Myrad Archajew, komentując odpowiedź dyrektora Departamentu Współpracy Gospodarczej MSZ Rosji Dmitrija Birichewskiego. Ten drugi w wywiadzie opublikowanym 11 sierpnia powiedział: „Nie wykluczamy możliwości rozszerzenia trójstronnej współpracy w sektorze gazowym. Wiemy, że inne państwa też się nim interesują”. Jak napisał w poniedziałek portal Fergana oświadczenie przedstawiciela rosyjskiego MSZ wzbudziło o Archajewa kilka pytań.

Archajew był zainteresowany o jakich kolejnych partnerów chodzi, co zakłada obecna współpraca z Kazachstanem i Uzbekistanem i w jaki sposób ma zostać rozszerzona. „Uproszczony język rosyjskiego dyplomaty nie daje na nie odpowiedzi. I tutaj wymagana jest pełna jasność, ponieważ narusza to interesy innych państw, w tym Turkmenistanu” – podkreślił wiceprzewodniczący Turkmengazu.

Archajew przypomniał, że Turkmenistan, Kazachstan i Uzbekistan od dawna współpracują z Chinami w zakresie transportu gazu ziemnego z Azji Środkowej. Gaz ze złóż turkmeńskich jest dostarczany gazociągiem Turkmenistan-Chiny, którego wszystkie trzy odnogi „zostały zbudowane wspólnie wyłącznie przez stronę turkmeńską i chińską”. Jednocześnie, z łącznego uzgodnionego wolumenu dostaw przy pomocy nitek tego gazociągu wynoszącego 55 mld metrów szcześciennych rocznie, 40 mld m sześc. przypada na Turkmenistan, a pozostałą część dostarczają Uzbekistan i Kazachstan.

“Nie ma źródeł gazu z innych krajów do wypełnienia gazociągu, a istniejący schemat dystrybucji objętości gazu dostarczanego do Chin nie obejmuje planów zwiększenia liczby uczestników projektu gazociągu Turkmenistan-Chiny” – powiedział Archajew. Dodał, że Turkmenistan ściśle wywiązuje się ze swoich zobowiązań wobec chińskich, uzbeckich i kazachskich partnerów i słusznie oczekuje wzajemności. Wszelkie zmiany uzgodnionych wielkości i schematów dostaw gazu z wykorzystaniem istniejącej infrastruktury wymagają uprzedniej zgody wszystkich bez wyjątku uczestników, zasugerował przedstawiciel turkmeńskiego koncernu.

„Tymczasem nie odbyły się żadne konsultacje z Turkmenistanem w tej sprawie. Takie podejście jest niezrozumiałe i nie do przyjęcia dla strony turkmeńskiej, i przez nasz kraj uważane jest za niezgodne z normami prawa międzynarodowego i praktyką w sektorze gazowym” – powiedział wiceprzewodniczący “Turkmengas”. Archajew wyraził poważne zaniepokojenie oświadczeniami rosyjskiego MSZ, które mogą „zasiać zamieszanie i spekulacje na temat ich realizacji przez innych uczestników”.

 „Jako odpowiedzialne państwo Turkmenistan wychodzi z założenia, że ​​współpraca międzynarodowa, w tym w tak ważnym segmencie, jakim są dostawy energii, powinna opierać się na otwartych i jasnych kryteriach, wzajemnym poszanowaniu i uwzględnianiu interesów oraz ścisłym przestrzeganiu zawartych porozumień. Wahania zewnętrznej koniunktury gospodarczej nie mogą być powodem do zmiany tych zasad” – podsumował wiceprezes Turkmengazu.

O planach Rosji utworzenia „trójstronnej unii gazowej” z Uzbekistanem i Kazachstanem powiadomiono pod koniec listopada 2022 roku. Środkowoazjatyckie republiki poinformowały, że nie otrzymały żadnych konkretnych propozycji. Później Kazachstan ogłosił, że nie pozwoli na wykorzystywanie swojego terytorium do obchodzenia sankcji nałożonych na Federację Rosyjską. Uzbekistan podkreślił gotowość do współpracy z Rosją na podstawie umów handlowych, nie w ramach jakiegokolwiek sojuszu czy związku.

W czerwcu 2023 roku Gazprom podpisał umowę z Kazachstanem na świadczenie usług transportu gazu przez terytorium republiki dla konsumentów w Uzbekistanie. Tego samego dnia Uzbekistan uzgodnił z Gazpromem zakup 2,8 mld m sześc. gazu rocznie. Dostawy rozpoczną się w październiku tego roku, planowane jest ich realizowanie głównym gazociągiem „Azja Środkowa – Centrum”.

fergana.news/kresy.pl