75. rocznica przekazania Wilna Litwie

Upamiętnić tę rocznicę zamierzają jedynie litewskie organizacje radykalne.

28 października 2014 r. przypada 75 rocznica włączenia Wilna i części Wileńszczyzny do Republiki Litewskiej. Wilno zostało przekazane Litwie na mocy traktatu litewsko-sowieckiego, podpisanego 10 października 1939 r. W zamian na terytorium Litwy zostały rozlokowane radzieckie bazy wojskowe. Państwowe uroczystości z okazji 75-lecia wkroczenia litewskich oddziałów do Wilna nie zostały zaplanowane. Upamiętnić tę rocznicę zamierzają jedynie litewskie organizacje radykalne.

Litewski Związek Młodzieży Narodowej, której przewodzi Julius Panka, jest organizatorem marszu, który wieczorem przejdzie z pochodniami ulicami Wilna, od Ostrej Bramy na plac Katedralny. Członkowie Towarzystwa “Vilnija” zamierzają złożyć kwiaty na grobach bohaterów walk o niepodległość Litwy i wziąć udział we mszy świętej.

Zdaniem historyka Algirdasa Jakubčionisa to, że nie planowano państwowych obchodów 75 rocznicy odzyskania Wilna przez Litwę, jest słuszną decyzją. Krytycznie ocenia natomiast postępowanie organizacji radykalnych. Jak stwierdził, składanie wieńców na mogiłach żołnierzy w tym dniu nie ma sensu, gdyż 28 października 1939 r. nie zginął ani jeden litewski żołnierz. Z kolei marsz z pochodniami budzi negatywne skojarzenia u tych wszystkich, którzy znają historię Niemiec.

“Sedno umowy, na mocy której Litwa odzyskała Wilno, jest proste: jednocześnie zobowiązała się ona na swoim terenie rozmieścić 20 tysięcy sowieckich żołnierzy. Była to sytuacja, którą określa banalne powiedzenie: “Wilno nasze, a my – ruscy”. Był to początek końca naszej państwowości”– powiedział Algirdas Jakubčionis.

Zdaniem litewskiego historyka, Litwa nie miała wówczas innego wyjścia. Odmówienie podpisania umowy ze Związkiem Sowieckim byłoby jednoznaczne z rezygnacją z odzyskania Wilna na zawsze. Prawdopodobnie bez względu na to, czy umowa zostałaby podpisana, czy nie, sowieckie jednostki wkroczyłyby na Litwę.

“Choć zawarta 10 października 1939 r. umowa litewsko-sowiecka została Litwie narzucona, ówczesne władze kraju przedstawiły to jako swoje wielkie zwycięstwo, jako święto odzyskania Wilna. Przemilczano fakt, że odtąd na terytorium kraju będą rozlokowane obce jednostki wojskowe. W przemówieniu do narodu prezydent Antanas Smetona powiedział, że Związek Sowiecki zawsze był i będzie państwem przyjaznym wobec Litwy i dziękował za odzyskaną stolicę”– powiedział A. Jakubčionis.

Wilnoteka.lt