Zmiana okręgów wyborczych na Litwie może uderzyć w szanse polityczne miejscowych Polaków [+MAPA]

Radni rejonu wileńskiego zaprotestowali przeciwko zmianie granic jednomandatowych okręgów wyborczych uznając, że zmniejsza ona szanse miejscowych Polaków wybrania własnego reprezentanta do parlamentu.

Na Litwie obowiązuje mieszany system wyborczy. 70 członków jednoizbowego parlamentu – Seimasu wybieranych jest w wyborach proporcjonalnych z ogólnokrajowych list kanadydatów partii, które muszą uzyskać co najmniej 5 proc. ze wszystkich ważnych oddanych na wszystki listy głosów. Natomiast 71 parlamentarzystów wybieranych jest większościowo w jednomandatowych okręgach wyborczych. Akcji Wyborczej Polaków na Litwie-Związkowi Chrześcijańskich Rodzin reprezentującemu nie zawsze udaje się przekroczyć próg wyborczy i wówczas jedyną reprezentacją są jej kandydaci, którzy wygrali wybory w jednomandatowych okręgach wyborczych w zamieszkanych przez w większości przez miejscowych Polaków rejonach wileńskim i solecznickim.

Teren okalającego stolicę z trzech stron rejonu wileńskiego oraz rejonu solecznickiego zawiera trzy jednomandatowe okręgi wyborczy i w ostatnich wyborach parlamentarnych kandydaci AWPL-ZChR zdołali w nich zwyciężyć. Jednak Główna Komisja Wyborcza Litwy zaplanowała, w swojej decyzji z 30 listopada, zmiany granic okręgów wyborczych w ten sposób, iż jeden z nich zostanie tak zmieszany z terenem miasta Wilna, iż polscy mieszkańcy podmiejskiego rejonu wileńskiego zostaną “rozpuszczeni” w litewskiej ludności samego Wilna.

Jak podał 13 grudnia portal L24 aż 17 podstawowych obwodów głosowania rejonu wileńskiego Główna Komisja Wyborcza zamierza bowiem włączyć w skład okręgów innej jednostki administracyjnej. Siedem podstawowych obwodów znajdujących się w rejonie wileńskim zostanie włączonych do okręgu miejskiego, a 10 dzielnic rejonu wileńskiego – do okręgu obejmującego zdominowany przez Polaków rejon solecznicki. Tym samym z trzech okręgów w których, ze względu na większość ludności polskiej, może ona przegłosować kandydata reprezentującego tę społeczność kandydata, pozostaną tylko dwa.

W związku z tym 13 grudnia rada rejonu wileńskiego, w której większość ma AWPL-ZChR uchwaliła apel do Głównej Komisji Wyborczej. Radni w treści uchwaly ocenili zmianę okręgów wyborczych – “Jest to dość istotna zmiana, dotyczy bowiem aż jednej trzeciej dzielnic rejonu wileńskiego, które licznie zamieszkują przedstawiciele mniejszości narodowych.”

Jak uznali radni rejonu wileńskiego – “Ignorowane są oczekiwania, interesy i opinie tych mieszkańców rejonu. Podejmując decyzję Główna Komisja Wyborcza nie uwzględniła proponowanego drugiego wariantu granic jednomandatowych okręgów wyborczych, który wprowadziłby mniej zmian, byłby bardziej zgodny z granicami administracyjnymi samorządu oraz społeczno-demograficznym i kulturowym podobieństwem mieszkańców rejonu wileńskiego”. W uchwale podkreślono, że GKW “nie uwzględniła też interesów należących do mniejszości narodowych i zamieszkujących rejon wileński wyborców oraz oznak gerrymanderingu”.

W swoim apelu do komisji radni rejonu wileńskiego powołali się na raporty Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, które uznało, że “jeżeli zmiany granic okręgów wyborczych mogą mieć wpływ na społeczności mniejszości narodowych, zaleca się podejmowanie decyzji po konsultacji z przedstawicielami mniejszości narodowych”. Przypomnieli również Kodeks Dobrej Praktyki Wyborczej Komisji Weneckiej, który podkreśla, że “granice okręgów wyborczych powinny być zmieniane bezstronnie, bez uszczerbku dla praw mniejszości narodowych, z uwzględnieniem opinii komitetu, którego członkowie są niezależni. Proponuje się, by w skład takiego komitetu wchodził geograf, socjolog oraz zrównoważona liczba osób delegowanych przez partie, a także przedstawiciele mniejszości narodowych”.

Radni powołali się także na rekomendację Wysokiego Komisarza OBWE z Lund z 1999 r. w sprawie skutecznego uczestnictwa mniejszości narodowych w życiu publicznym, która stanowi, że “system wyborczy powinien umożliwiać wybieranie przedstawicieli mniejszości narodowych w wyborach i reprezentowanie interesów mniejszości narodowych na wszystkich szczeblach władzy. Instytucje władzy wszystkich szczebli powinny szanować i zapewniać prawa wszystkich ludzi, w tym prawa mniejszości narodowych”.

W związku z tym radni rejonu wileńskiego zaapelowali do Głownej Komisji Wyborczej o “wstrzymanie terminu wejścia w życie decyzji Głównej Komisji Wyborczej z dnia 30 listopada 2023 r.” i “niezwłoczne powołanie grupy roboczej ds. zmiany granic jednomandatowych okręgów wyborczych w wyborach do Sejmu w 2024 roku, w skład której weszliby przedstawiciele wspólnot rejonu wileńskiego, mający mandat zaufania wyborców wybrani lokalni politycy oraz wybrani w jednomandatowych okręgach wyborczych w rejonie wileńskim posłowie, przedstawiciele partii politycznych”.

Radni chcą aby grupa robocza już “w najbliższym czasie” zaproponowała inny podział Wileńszczyzny na okręgi wyborcze, który “spełniałby przepisy Kodeksu Dobrej Praktyki Wyborczej Komisji Weneckiej i nie naruszałby ustaw Republiki Litewskiej oraz aktów międzynarodowych w obszarze prawa wyborczego”.

l24.lt/kresy.pl

Na poniższej mapie przedstawiono wyniki ostatnich wyborów parlamentarnych na Litwie z 2020 r. w funkcjonujących do niedawna jednomandatowych okręgach wyborczych. Okręgi zaznaczone kolorem różowym to okręgi w których zwyciężyli kandydaci AWPL-ZChR. Okręgi nr 55 (niemenczyński) i 57 (miednicki) obejmowały obszar rejonu wileńskiego.