Jeśli nie jesteś zadowolony z wyników poniżej zmień ustawienia wyszukiwania
17 września 1939 na Białorusi jest świętowany (ale nie jest to dzień wolny od pracy – red.) jako dzień zjednoczenia Białorusi Zachodniej i Wschodniej. Jakie znaczenie ma ta data w historii Białoruskiej? Czy można znaleźć kompromis między polskim i białoruskim podejściem w odniesieniu do tego wydarzenia?
Obrona grodzieńskiej starówki rozpoczęła się wraz z rozpoczętą przez władze miasta “rekonstrukcją centrum”. Tak zwana rekonstrukcja nie jest nawet do końca zgodna z planem generalnym miasta, lecz to nie przeszkadza lokalnym grodzieńskim niszczycielom realizować swoje przeciwprawne plany, chyba nieoficjalnie sankcjonowane z góry.
“Ta przepiękna miejscowość, te wspaniały krajobrazy, zabytki architektury wręcz proszą, by przenieść je na karton, na płótno,” – usłyszałem z ust lwowskich malarzy i badaczy sztuki, którzy podczas wędrówki szlakami podolskimi po raz pierwszy zwiedzili wieś Jazłowiec koło Buczacza w obwodzie tarnopolskim.
Dzisiaj wyrusza pielgrzymka z parafii dekanatu Mińskiego Archidiecezji Mińsko-Mohylewskiej do Narodowego Sanktuarium Imienia Najświętszej Marii Panny w Budsławiu – 120 km na północny zachód od Mińska.
Skazaniem dwóch milicjantów milicji drogowej (DAI) zakończył się proces w głośnym procesie tzw. żywej tarczy.
Księżna Elżbeta Radziwiłł (Tomaszewska) córka księcia Albrechta Radziwiłła, mieszkająca w Warszawie udzieliła sensacyjnego wywiadu “Komsomolskiej Prawdzie w Biełarusi”.
Mniejszość litewska w porównaniu z ukraińską i białoruską nie stanowiła większego problemu w II Rzeczpospolitej. Jej położenie i działalność miało natomiast duże znaczenie w stosunkach polsko- litewskich. Kowno starało się wykorzystać ją do destabilizacji polsko- litewskiego pogranicza i zyskać pretekst do stopniowego niszczenia polskości na Kowieńszczyźnie, co w dwudziestoleciu międzywojennym udało mu się znakomicie przeprowadzić.
Oddział naukowego wykorzystania dokumentów i informacji Narodowego Historycznego Archiwum Białorusi w Grodnie zorganizował unikatową wystawę , na której zaprezentował autografy znanych ludzi związanych z Obwodem Grodzieńskim.
Od 25 kwietnia b.r. ponownie czynne jest międzynarodowe przejście graniczne o charakterze sezonowym “Rudawka – Lesnaja”, umożliwiające odbycie rejsu kajakowego lub jachtowego po Kanale Augustowskim na jego polskim i białoruskim odcinku.
70 lat temu w ówczesnym Związku Sowieckim zaczęły się masowe stalinowskie represje, których ofiarą padło miliony obywateli. Wśród nich byli tez Polacy zamieszkujący jego terytorium.
Zwiedzanie Białorusi warto, jak się wydaje zacząć od wyprawy do białoruskiego Brześcia, dawnej zachodniej bramy carskiego, a później sowieckiego imperium, przez którą wiodła najkrótsza droga do Moskwy.
Ziemia
Ziemia Nowogrodzka zawsze przyciągała swoją urodą, malowniczością, pięknymi krajobrazami, nieomal żywcem przeniesionymi z opisów Mickiewicza.
Dominującą cechą wschodnich ziem dawnej Rzeczypospolitej była mozaika narodowościowa i religijna. Obok siebie żyli: Polacy, Litwini, Białorusini, Ukraińcy, Żydzi, Ormianie, Karaimi, a także potomkowie Tatarów, którzy stanowili barwną mniejszość narodową i religijną.
Żyrowice leżą w dawnym województwie nowogródzkim na dzisiejszej Białorusi. Miasteczko położone jest nad rzeką Szczarą.
W XV w. stanowiły własność rodziny Sułtanów. Tradycja podaje, że około 1470 r. na leśnej gruszy pasterze znaleźli wizerunek Matki Bożej wyrżnięty w kamieniu.
Lansowanie pomysłu ULB na łamach “Kultury” Giedroyć zaczął od wypowiedzi popierających Litwinów do zwierzchnictwa nad Wilnem i Ukraińców nad Lwowem. Przekonywał czytelników, że dążenie Polaków do zrzucenia moskiewskiej kurateli powinno uwzględniać jeszcze gorszy los Litwinów i Ukraińców.
Józef Piłsudski, przyszły Naczelnik Państwa i Marszałek Polski urodził się 5 grudnia 1867 w Zułowie leżącym 60 km od Wilna. Piękny modrzewiowy dwór Piłsudskich spłonął w 1874. Dzisiaj można zobaczyć zarysy jego fundamentów i miejsce, gdzie stała kołyska małego Ziuka.
Stanisław Moniuszko urodził się 5 maja 1819 roku w Ubielu koło Mińska. Jego rodzicami byli Czesław i Elżbieta z Madżarskich. Młodzieniec otrzymał staranne wykształcenie. Częstym gościem w jego domu był historyk Joachim Lelewel. To właśnie on zaszczepił w Stanisławie zainteresowanie historią.
Największy poeta polskiego romantyzmu przyszedł na świat w ziemi Nowogródzkiej w Wigilię Bożego Narodzenia 1798 r. w niezamożnym domu Mikołaja i Barbary Mickiewiczów. Dorastał na styku trzech kultur: litewskiej, polskiej i białoruskiej.
Tematyka
W dwudziestoleciu międzywojennym Kresy dostarczały literaturze wiele tematów i wątków. Twórcy opiewali Podole, Wołyń, Wileńszczyznę, Mińszczyznę, Kijowszczyznę, Żmudź. Twórcami byli głównie pisarze wywodzący się z kresowego ziemiaństwa, którzy w wyniku I wojny światowej stracili swoje majątki.
Literatura Młodej Polski miała na Kresach charakter synkretyczny łączyła kulturę szlacheckich zaścianków z bogatą tradycją ludową wielonarodowościowych Kresów, patriotyzm z regionalizmem, dekadentyzm z sentymentalizmem, formę wysokoartystycznej literatury z uczuciowością ludowego folkloru.
Rozbiory wymazały Polskę z mapy Europy, kategoria “kresów” stała się wówczas najważniejszym polskim mitem politycznym i narodowym, korespondując z mitem Polski jako narodu wybranego, męczennika i pokutnika.
Można by się spierać o to czym jest prowincja. Kto lub co decyduje o tym, że coś jest lub nie jest prowincjonalne? Czy zawsze prowincja jest prowincjonalna? Wreszcie, kiedy prowincja przestaje być prowincjonalna i czy w ogóle może przestać być prowincjonalna?
To właśnie romantyzm stworzył mit Kresów wschodnich jako ostoi polskości. Mit kultywowany przez kolejne pokolenia twórców; od Mickiewicza, Słowackiego poprzez Sienkiewicza do Stryjkowskiego, Konwickiego, Odojewskiego, Kuśniewicza, Rymkiewicza. Mało powiedzieć, Kresy (Wilno) były kolebką polskiego romantyzmu.
Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920 zadecydowała o kształcie wschodnich granic Rzeczpospolitej po odzyskaniu niepodległości. Jej największa bitwa stoczona pod Warszawą została nazwana osiemnastą decydującą w dziejach świata. Odradzająca się Rzeczpospolita uratowała nie tylko swą suwerenność, ale i całą Europę przed komunistyczną rewolucją.
“Nigdy w życiu nie widziałem takiego entuzjazmu. To był szał obłąkanych. Ulice były zatłoczone narodem. Ludzie rzucali się na żołnierzy, na konie.(…) Szeregi stanęły. Żołnierzom całowano ręce. (…) Jakaś uboga kobieta, biegnąc i coś wykrzykując, w pośpiechu wsunęła mi do ręki kawałek chleba, jacyś chłopcy karmili mego konia”.
Przeniesienie Powstania Styczniowego na Litwę i Ruś czyli na dawne Kresy Rzeczypospolitej było jedyną szansą jego powodzenia. Rząd Tymczasowy starał się więc poprzez emisariuszy je tam przenieść. Szanse na to były niestety od samego początku niewielkie. Zależały one od pozyskania chłopów, proponując im rozwiązanie kwestii agrarnej.
Skutki rozbiorów dla Kresów można by skwitować jednym zdaniem. W ich wyniku Polska je utraciła, a jej ekspansja na Wschód realizowana głównie nie mieczem, ale pługiem i kulturą została zatrzymana.
Głównym ośrodkiem Powstania Kościuszkowskiego na Kresach była stolica Wielkiego Księstwa Litewskiego Wilno. W pierwszej fazie powstania rosyjskie siły okupacyjne liczyły na Litwie 5500 szabel i bagnetów i wojsko litewskie miało nad nimi przewagę. 16 kwietnia 1794r. do insurekcji przystąpiło wojsko litewskie, stacjonujące w Szawlach.
Nazwa państwa litewskiego od XIII w., w l. 1569-1795 połączonego unią z Koroną Królestwa Polskiego w Rzeczypospolitą Obojga Narodów. Powstało na przełomie XII i XIII w. na terenach Auksztoty (Aukštaitija), rdzennej dzielnicy Litwy. Początkowo rządzone było wspólnie przez książąt (kunigasów) kilku rodów litewskich. Od ok. 1235 władzę książęcą objął Mendog (Mindaugas, ?-1263), który w 1250 lub1251 przyjął chrzest w obrządku rzymsko-katolickim i 1253 został koronowany na króla Litwy.
Protoplastą rodu był Skalmont (Skalmantas lub Skolomendas, XIII w.), pradziad Giedymina, a ojcem jego był Pukuwer-Budwid (Pukuveras-Butvydas, zm. 1294 lub 1295), syn Skalmantasa; znani są czterej synowie Pukuwera: Vytenis (Witenes), Gediminas (Giedymin), Teodoras (Teodor) i Vainius. Z czworga jego synów najbardziej znanym, faktycznym twórcą państwa litewskiego i założycielem rozległego rodu Giedyminowiczów, był Giedymin (Gedyminas).
W początkach wieku XIV Ruś Halicko – Włodzimierska, tj. tereny rozciągające się w głąb Podola na południowy – wschód od Roztocza Lwowsko – Tomaszowskiego, ulegała coraz większej destabilizacji i pogrążała się w upadku społeczno-gospodarczym. Taki stan rzeczy wynikał w dużej mierze z faktu, iż ziemie te z jednej strony padały ofiarą niszczących najazdów tatarskich, z drugiej zaś podlegały stałym naciskom litewskim z północy. Stąd też książę halicki Jerzy II spoglądał z nadzieją w kierunku Rzeczypospolitej i Węgier, szukając wsparcia u Kazimierza Wielkiego oraz Karola Roberta Andegaweńskiego. Ci ostatni natomiast ze swej strony żywo zainteresowani byli pogranicznymi terenami Grodów Czerwieńskich i Podola.
Wejście Rusi Kijowskiej – państwa Słowian Wschodnich, które ukształtowało się przy udziale wareskich przybyszów na przestrzeni IX i X wieku – do wspólnoty państw schrystianizowanych jest jednym z najdonioślejszych wydarzeń w dziejach Europy Wschodniej. Przy czym przenikanie i rozwój chrześcijaństwa na tych terenach stanowiło istotny problem nie tylko doby średniowiecza, lecz jego przebieg i konsekwencje znalazły swój wydźwięk również w całej późniejszej historii Europy (zwł. Słowiańszczyzny)
i Kościoła. Ruś – podobnie jak i inne kraje europejskie, przyjmujące chrześcijaństwo w X stuleciu – w toku budowy i umacniania monarchii, poszukiwała rozwiązań również w sferze kultu. Przy omawianiu zagadnień chrystianizacji państwa ruskiego należy zatem brać pod uwagę cały ów kontekst wewnątrzpaństwowy i międzynarodowy, w jakim monarchia Rurykowiczów znajdowała się u schyłku pierwszego tysiąclecia po Chrystusie.
