Polscy konserwatorzy w twierdzy-klasztorze w Berdyczowie

Prace polskich konserwatorów obejmą w tym roku renowację istniejącego muru ceglanego i kamiennego wraz z przywróceniem historycznego wyglądu bramy fortecznej twierdzy – klasztoru Karmelitów Bosych w Berdyczowie, w woj. żytomierskim na Ukrainie.

Od kilku polscy konserwatorzy prowadzą prace w zespole klasztornym zakonu Karmelitów Bosych w Berdyczowie. Został on ufundowany w 1630 roku na miejscu dawnej twierdzy rodu Tyszkiewiczów. Zwano go „Fortecą Najświętszej Maryi Panny”. Przez stulecia zespół twierdzy-klasztoru był jednym z najważniejszych miejsc kultu religijnego, nauki i kultury na ziemiach południowo-wschodniej Rzeczpospolitej.

Jak podaje Instytut Polonika, w 2022 roku prace konserwatorskie prowadzono w kościele dolnym, który od czasu powrotu Karmelitów Bosych do Berdyczowa w 1991 roku przez ponad 20 lat stanowił centrum berdyczowskiego życia sanktuaryjnego. Po 2012 roku, gdy ukończono remotn głównego kościoła, kościół dolny wykorzystywany był głównie jako salka duszpasterska, natomiast od czasu rosyjskiej inwazji na Ukrainę jest tam schron przeciwlotniczy dla miejscowej ludności.

 

Według relacji, w toku prac zdemontowano uszkodzone i zawilgocone tynki w nawach prawej, lewej i głównej. Następnie powierzchnie po usuniętych tynkach pokryto preparatem biobójczym i pozostawiono do wyschnięcia. Ponadto, pozwoliło to na ocenę stanu zachowania ścian i sklepień świątyni, inwentaryzację uszkodzeń mechanicznych, dając tym samym możliwość wzmocnienia struktury konstrukcyjnej obiektu.

Instytut Polonika informuje, ze tegoroczne prace będą dotyczyły renowacji i rewaloryzacji fragmentu muru południowego o powierzchni niespełna 571 m kw, rozciągającego się od baszty południowej do końca korpusu południowego (przy drugiej bramie). Mur ceglany i kamienny zostanie poddane gruntownej renowacji, a bramie fortecznej zostanie przywrócony wygląd historyczny.

Wszystkie prace konserwatorskie i konstrukcyjne będą uwzględniały zabytkowy charakter kompleksu klasztornego w Berdyczowie.

Zespół obiektów klasztornych wraz z murami obronnymi w Berdyczowie powstał w XVII i XVIII wieku. Według wstępnej ekspertyzy dr inż. Romana Parucha z 2014 roku, stan techniczny części murów klasztornych oceniono jako katastrofalny i wymagający rozpoczęcia natychmiastowych prac o charakterze ratunkowym w zakresie konstrukcyjnym oraz konserwatorskim. W marcu 2015 roku runęła część muru tzw. baszty północnej. W latach 2015-2017 baszta, wraz z fragmentem odcinka murów wschodnich, została odnowiona. W roku 2018 oraz 2020 przeprowadzono renowację fragmentu muru północnego na odcinku 30 metrów przy baszcie północnej, zaś w 2021 roku prace dotyczyły odcinka wschodniego.

Okres budowy kompleksu klasztornego-warownego w Berdyczowie przypada na lata 1634-1642, kiedy to fundator, wojewoda kijowski Janusz Tyszkiewicz, sprowadził na to miejsce Zakon Karmelitów Bosych. Po czasowym opuszczeniu Berdyczowa, karmelici powrócili w 1717 roku. Do 1734 roku odbudowywano klasztor, a w latach 1739-1754 wzniesiono barokowy kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. Cały zespół klasztory był wielokrotnie przebudowywany. Najstarsze wątki murowe mogą być datowane na XVI wiek. W 1768 roku miała tam miejsce miejsce słynna obrona konfederacji barskiej pod dowództwem Kazimierza Pułaskiego.

Przeczytaj: Berdyczowska twierdza Maryi

rp.pl / Kresy.pl