W Tatarstanie nie będzie już prezydenta

Władze Tatarstanu zmieniły konstytucję, likwidując dotychczasowy urząd prezydenta. Zamiast tego wprowadzono nowy termin na określenie przywódcy tego podmiotu Federacji Rosyjskiej. Na zmiany naciskała Moskwa.

W Tatarstanie deputowani Rady Państwa przyjęli w ostatnim czytaniu ustawę o nowelizacji konstytucji tego podmiotu, wchodzącego w skład Federacji Rosyjskiej. Przewiduje ona m.in. zniesienie urzędu prezydenta Tatarstanu. Za zmianami zagłosowało 79 deputowanych, dwóch było przeciw.

Zmianie ulegnie tym samym nazwa urzędu, sprawowanego przez przywódcę Tatarstanu. Będzie on brzmieć „Głowa [państwa, wzgl. szef – red.] – Rais Republiki Tatarstanu”, w skrócie „Rais Republiki Tatarstanu”. Słowo „rais” w języku arabskim pochodzi od słowa „głowa” i oznacza wodza, lidera, przywódcę.

Jednocześnie, obecny przywódca Tatarstanu, Rustam Minnichanow, do końca kadencji formalnie pozostanie prezydentem. Nowy tytuł będzie obowiązywał dopiero po tym, jak wybrany zostanie nowy przywódca.

Tatarstan jest jedynym podmiotem Federacji Rosyjskiej, na czele którego stoi prezydent. W 2021 roku rosyjski prezydent Władimir Putin podpisał ustawę o zasadach organizacji władzy publicznej w podmiotach Federacji. Zgodnie z tymi przepisami, najwyższy urzędnik podmiotu składowego nazywany jest „głową” i nie może być „prezydentem”.

Rosyjskie media przypominają, że tego rodzaju zmiany nazewnictwa rozpoczęły się ponad 10 lat temu od Czeczenii, gdy tamtejszy przywódca, Ramzan Kadyrow został oficjalnie Szefem Republiki Czeczeńskiej. Ustalono też, że odpowiednie zmiany mają zostać wprowadzone w konstytucjach podmiotów do 2015 roku. Tatarstan uzyskał przedłużenie do 2016 roku, z uwagi na porozumienie o rozgraniczeniu uprawnień z Moskwą. Po rozwiązaniu traktatu Kreml odmówił przedłużenia, obiecując, że w Tatarstanie tytuł prezydenta będzie mógł zostać utrzymany do 2020 roku, kiedy to kończyła się kadencja prezydenta Minnichanowa. Został on ponownie wybrany na prezydenta Tarastanu we wrześniu tamtego roku, obecna kadencja upływa w 2025 roku. Oczekiwanych przez Moskwę zmian jednak nie wprowadzono.

Czytaj także: W Tatarstanie nie chcą oddać prezydenta

W lipcu br. stało się jasne, że Kreml nie zamierza już dłużej czekać i Putin podpisał ukaz, w którym Minnichanow określany jest jako „Głowa Tatarstanu”.

W skład Rosji wchodzą 22 republiki narodowościowe. W zasadzie nie mają one kompetencji większych niż pozostałe subiekty federacji, poza sferami kultury i oświaty, związanymi z potrzebami autochtonicznych, tytularnych narodów tych republik. Tatarstan jest jednak odrębnym przypadkiem. Władze radzieckiego Tatarstanu ogłosiły suwerenność swojej republiki jeszcze przed rozpadem Związku Radzieckiego, choć nie był republiką związkową, subiektem federacji jaką był ZSRR, lecz republiką autonomiczną w ramach rosyjskiej republiki związkowej (RFSRR). W pierwszych latach po rozpadzie ZSRR silny był w Tatarstanie nurt domagający się całkowitego zerwania z Moskwą. Dopiero w 1994 r. zawarto formalną umowę regulującą jego stosunki z Moskwą, która określiła Tatarstan jako „państwo stowarzyszone z Federacją Rosyjską”. Dopiero w 2000 roku republika formalnie stała się częścią Rosji. Jest jednym z jej głównych naftowych zagłębi, co daje Tatarstanowi silne podstawy ekonomiczne.

W Federacji Rosyjskiej żyje 5,3 mln Tatarów co oznacza, że są drugą pod względem liczebności grupą narodową w kraju po Rosjanach. W swojej republice Tatarzy stanowią 53 proc. ludności, a Rosjanie prawie 40 proc. W związku z dążeniem władz rosyjskich do odebrania językowi tatarskiego statusu języka nauczanego obowiązkowo w szkołach republiki pod wpływem protestów etnicznych Rosjan, doszło z kolei do protestów społecznych ludności tatarskiej. Skomplikowane pozostają także relacje Tatarów z sąsiednią Republiką Baszkortostanu, której władze są oskarżane o baszkirizację Tatarów zamieszkujących północno-wschodnie rejony tej republiki.

zerkalo.io / Kresy.pl