Forum współpracy ekonomiczej USA i państw Azji Środkowej uzupełniło wcześniejsze ruchy dyplomatyczne

W dniach 13-15 marca w Ałmaty, w Kazachstanie odbyły się forym grupy B5+1 łączący Stany Zjednoczone oraz pięć państw Azji Środkowej.

Pierwszy szczyt Azja Środkowa-USA („C5+1”) z udziałem prezydentów Stanów Zjednoczonych i państw regionu słabo dostępnego dla Amerykanów odbył się we wrześniu 2023 r. Pierwszą konsekwencją praktyczną było wydzielenie przez Waszyngton kilkunastu milionów dolarów dla regionu z programu USAID. Ałmackie forum miało być poświęcone przede wszystkim perspektywom współpracy gospodarczej.

Forum B5+1 jest kierowanym przez sektor prywatny odpowiednikiem C5+1 – platformy dyplomatycznej pięciu państw Azji Środkowej i Stanów Zjednoczonych. Litera „B” oznacza biznes i określona nim platforma ma właśnie stymulować dialog w sektorze publiczno-prywatnym w celu wspierania wzmocnionego partnerstwa gospodarczego między USA a Azją Środkową, jak tłumaczy portal Eurasianet.

Amerykańskiej delegacji przewodniczyli w Ałmaty zastępca asystenta sekretarza stanu ds. Azji Środkowej John Mark Pommersheim oraz specjalny doradca prezydenta USA przy Radzie Bezpieczeństwa Narodowego i starszy dyrektor ds. Rosji i Azji Środkowej Nicholas Berliner, podała strona internetowa Departamentu Stanu.

Podczas Forum B5+1 “uczestnicy wzięli udział w szeregu dyskusji na temat możliwości gospodarczych dla Azji Środkowej i Stanów Zjednoczonych. Zaproponowali priorytetowe zalecenia dotyczące poprawy środowiska operacyjnego biznesu w Azji Środkowej oraz pogłębienia regionalnej integracji gospodarczej, konkurencyjnych rynków i inwestycji zagranicznych w regionie”. 

Na zakończenie Forum pierwszy wiceminister gospodarki narodowej Kazachstanu Timur Żaksyłykow wyraził gotowość jego rządu do zbadania wraz z sektorem prywatnym sposobów poprawy perspektyw handlowych w takich sektorach jak agrobiznes i handel elektroniczny, a także pracowania nad rozwojem jednolitego rynku regionalnego.

Według Eurasianet koncepcja Waszyngtonu opiera się na oczekiwaniu, że państwa Azji Środkowej przejmą odpowiedzialność za wysiłki na rzecz integracji gospodarki regionu poprzez silne partnerstwa publiczno-prywatne. Oczekuje się, że podmioty z sektora prywatnego będą kształtować ten proces.

Na forum w Ałmaty uczestnicy sektora prywatnego wydali komunikat, w którym wyrazili zamiar koordynowania prac, które będą stymulować “ułatwienia w handlu, tranzycie i inwestycjach”, dążenia do „harmonizacji przepisów w kluczowych branżach” poza sektorami energetycznym i wydobywczym, które otrzymały przeważająca większość wszystkich dotychczasowych inwestycji zachodnich napływających do regionu Azji Środkowej. B5+1 priorytetowo traktuje rozwój pięciu sektorów gospodarki: handlu i logistyki, agrobiznesu, handlu elektronicznego, turystyki i energii odnawialnej.

W komunikacie stwierdzono, że krótkoterminowym priorytetem jest utworzenie ogólnoregionalnej izby handlowej, której zadaniem będzie rozwój i propagowanie integracji gospodarczej.

Kolejnym priorytetem dla B5+1 jest utworzenie regionalnego mechanizmu arbitrażowego. „Niezawodne mechanizmy ochronne sprawią, że region stanie się bardziej konkurencyjny w przyciąganiu inwestorów międzynarodowych” – zacytowała Eurasianet.

Uznając, że niektóre państwa Azji Środkowej mogą chcieć lub być w stanie działać szybciej niż inne w zakresie ustanawiania systemu arbitrażu, w komunikacie milcząco poparto system dwustopniowy, w którym jedni przewodzą, a inni podążają za nimi, ocenił portal. Jeśli dwa lub więcej państw Azji Środkowej będzie w stanie szybko wykazać skuteczność systemu rozstrzygania sporów, będzie to „pozytywny sygnał” dla niezdecydowanych rządów i da impuls do rozszerzenia mechanizmu.

Grupy robocze obejmujące pięć priorytetowych sektorów gospodarki nakreśliły w komunikacie kolejne kroki. Wspólną potrzebą zidentyfikowaną we wszystkich pięciu sektorach jest rozwój mechanizmów ponadnarodowych w celu harmonizacji ram regulacyjnych i celnych.

Niektóre ukierunkowane zalecenia mające na celu promowanie handlu ponadnarodowego obejmowały opracowanie wspólnego cyfrowego systemu obsługi dokumentów przewozowych (CMR), ułatwiającego ruch ciężarówek. Obecnie wiele procedur celnych w państwach Azji Środkowej nie zostało jeszcze zdigitalizowanych. Inne zalecenie wzywa do zniesienia obowiązku wizowego dla kierowców ciężarówek zajmujących się działalnością importowo-eksportową. Aby promować turystykę, grupa B5+1 chce, ogólnoregionalnej wizy turystycznej na wzór Schengen, która umożliwi zwiedzającym swobodne poruszanie się po pięciu państwach.

Eurasianet rozważa jednak na ile władze autorytarnych państw będą chciały ulegać lobbingowi określonych kategorii przedsiębiorców. Przypomina, że poprzednie wysiłki na rzecz promowania większego stopnia regionalnej integracji gospodarczej spełzły na niczym, a wysiłki na rzecz promowania jednolitego rynku środkowoazjatyckiego są sprzeczne z interesami Rosji i Chin, które pozostają czołowymi partnerami dla środkowoazjatyckich aktorów.

„Rządy i przedsiębiorstwa powinny zjednoczyć wysiłki, aby pozycjonować Azję Środkową jako atrakcyjny kierunek [inwestycji], a nie tylko strefę tranzytową w globalnych łańcuchach wartości” – czytamy w komunikacie B5+1. 

state.gov/eurasianet.org/kresy.pl