Prof. Szwagrzyk: Ukraina jedynym państwem na świecie, które zabrania nam ekshumacji

Wiceszef IPN prof. Krzysztof Szwagrzyk w rozmowie z Polskim Radiem 24 określił prace poszukiwawczo-ekshumacyjne na Ukrainie jako najważniejsze zadanie Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN za granicą. Z powodu zablokowania ich przez stronę ukraińską BPiI koncentruje się na pracach w innych krajach.

Nie mogąc pracować na Ukrainie pracujemy na Białorusi, pracujemy na Litwie. Mam nadzieję, że już niedługo w tym roku rozpoczniemy także pracę w Czechach. A najbliższe prace, które są planowane, to działania na terenie Niemiec, a więc obóz Ravesnbrueck oraz Gruzja, gdzie kontynuujemy prace, które mają doprowadzić do tego, że odnajdziemy szczątki Polaków, którzy byli umieszczeni w jednym z obozów na terenie Gruzji – powiedział w niedzielę prof. Szwagrzyk na antenie Polskiego Radia 24.

Wiceszef IPN określił prace na Ukrainie jako najważniejsze. Przypomniał, że strona ukraińska “bezpodstawnie” i “bez uzgodnienia z Polską” zabroniła polskim specjalistom prowadzenia prac poszukiwawczo-ekshumacyjnych na Ukrainie. “Już drugi rok nie możemy prowadzić badań. Tym samym Ukraina jest jedynym państwem na świecie, które nam tego zabrania wprost, nawet nie utrudnia, tylko zabrania” – mówił prof. Szwagrzyk.

Naukowiec zwrócił uwagę na retorykę strony ukraińskiej, która deklaruje dobrą wolę w kwestii zniesienia zakazu, jednak nie popiera tego realnymi działaniami. “Prawie zawsze można usłyszeć ze strony ukraińskiej deklaracje o otwarciu na współpracę i że dokładają starań, żebyśmy mogli te działania rozpocząć. Tymczasem ważne są fakty, nie słowa a dla strony ukraińskiej są one bardzo niewygodne” – podkreślał.

Prof. Szwagrzyk przypomniał o ogromie prac, jakie czekają polskich specjalistów na Ukrainie – do dzisiaj przebadano około 5 proc. z miejsc, gdzie OUN-UPA wymordowała Polaków na Wołyniu w latach 1943-1944. “A gdzie ofiary wojno polsko-bolszewickiej, gdzie ofiary działań wojennych lat 1939-45? Skala wyzwań jest ogromna” – mówił.

Przypomnijmy, że po tym, jak TK uchylił zapisy ustawy o IPN penalizujące zaprzeczanie zbrodniom ukraińskich nacjonalistów na Wołyniu i w Małopolsce Wschodniej, wicepremier Ukrainy Pawło Rozenko wyraził gotowość do rozmów z Polską ws. wznowienia ekshumacji. Zaznaczył jednak, że powinny one zostać poprzedzone umową ze szczegółami współpracy w tym zakresie, także na terytorium Polski.

Prace Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN na Ukrainie zostały zablokowane przez skompromitowanych ukraińskich urzędników – szefa ukraińskiego IPN Wołodymyra Wjatrowycza oraz sekretarza komisji ds. upamiętnień Swiatosława Szeremetę – po tym, jak w maju 2017 roku w Hruszowicach na Podkarpaciu doszło do legalnej rozbiórki samowolnie postawionego pomnika UPA. W grudniu 2017 roku prezydenci Polski i Ukrainy uzgodnili przeprowadzenie „uzgodnień komisyjnych dotyczących jak najszybszego zniesienia zakazu ekshumacji”. Pomimo podjęcia takich rozmów do zniesienia zakazu wciąż nie doszło.

Kresy.pl / Polskie Radio 24 / PAP