Oświadczenie Tomasza Snarskiego

Poniżej zamieszczamy pełny tekst oświadczenia, które zostało wygłoszone przez Tomasza Snarskiego w czasie posiedzenia Komisji Petycji Parlamentu Europejskiego w Brukseli.

Tymczasem sytuacja mniejszości polskiej na Litwie systematycznie się pogarsza, szczególnie po przystąpieniu Litwy do Unii Europejskiej. Polacy są pozbawieni prawa do używania imion i nazwisk w brzmieniu języka ojczystego, kwestionuje się ich prawo do posługiwania się językiem mniejszości w życiu publicznym, nie ma prawa umożliwiającego używanie dwujęzycznych nazw miejscowości czy ulic oraz języka mniejszości jako lokalnego języka urzędowego. Na Litwie nie obowiązuje ustawa precyzująca prawa mniejszości narodowych i etnicznych. Ostatnia nowelizacja prawa oświatowego dyskryminuje uczniów polskich szkół poprzez brak zapewnienia odpowiedniego okresu przejściowego dla wejścia nowych przepisów w życie. Litwa narusza zatem podstawowe traktatowe zobowiązania. Jednocześnie warto zaznaczyć, że mniejszość litewska w Polsce w pełni korzysta z wyżej wymienionych praw.

Mniejszość polska na Litwie to ludność autochtoniczna. Jej dyskryminacja narusza ludzką godność, prawa obywateli europejskich, unijny zakaz dyskryminacji oraz poszanowanie zróżnicowania kulturowego, zasadę swobodnego przepływu osób i solidarności między państwami. Pozbawienie Polaków na Litwie uprawnień językowych stanowi naruszenie art. 4 ust. 3 zdanie 3 Traktatu o Unii Europejskiej, polegające na utrudnianiu przez państwo litewskie osiągnięcia prawnie określonych celów UE, w tym wspierania jej nadrzędnych wartości.

Odmowa zapisu przez litewskie władze nazwisk w języku ojczystym mniejszości jest sprzeczna z unijnymi traktatami oraz dyrektywą Rady 2000/43/WE. Obywatele litewscy narodowości polskiej, jako obywatele Unii Europejskiej, nie są traktowani podmiotowo i z poszanowaniem ich tożsamości kulturowej.

Jako obywatel Unii Europejskiej spoza Litwy, gdybym chciał podjąć zatrudnienie i zamieszkać na Litwie, nie będę mógł posługiwać się nazwiskiem w brzmieniu języka ojczystego, a także obawiam się dyskryminacji na tle narodowym. Ogranicza to prawo swobodnego podjęcia zatrudnienia w każdym państwie członkowskim, zagwarantowane w art. 45 ust. 1 i 2 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Dyskryminacja mniejszości polskiej na Litwie prowadzi do naruszenia art. 2 i art. 3 w zw. z art. 4 ust. 3, art. 6 oraz art. 9 Traktatu o UE, art. 20 ust. 2 pkt a) oraz art. 45 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, a także przepisów dyrektywy Rady Europejskiej 2000/43/WE. Jest sprzeczna z ogólnymi zasadami prawa unijnego: zasadą demokratycznego państwa prawa oraz europejskimi standardami ochrony praw człowieka. Narusza następujące artykuły Karty Praw Podstawowych UE: 1 (godność ludzka), 14 (prawo do nauki), 15 ust. 2 (wolność wyboru zawodu i podejmowania pracy w każdym państwie członkowskim), 20 (równość wobec prawa), 21 (zakaz dyskryminacji) oraz 22 (poszanowanie zróżnicowania kulturalnego, religijnego i językowego).

Przedstawione problemy pozostają w kompetencji Unii Europejskiej, a zwłaszcza funkcji Parlamentu Europejskiego wobec uzasadnionego zarzutu poważnego naruszenia przez państwo członkowskie nadrzędnych wartości UE. Zwracam uwagę, że pisemna odpowiedź Komisji Europejskiej została niestety sporządzona w sposób niedokładny, nie odnosi się do istoty poruszonego problemu. Najważniejsze aspekty petycji zostały w niej pominięte. Zawężono treść mojej petycji i zniekształcono jej sens, co wpływa na ocenę prawną. Przedstawione streszczenie petycji zawiera także treści, których nie poruszałem oraz nieadekwatny tytuł. Proszę Komisję Europejską o ustosunkowanie się do całej zaprezentowanej argumentacji, zwłaszcza o odpowiedź na proste pytanie: czy według Komisji państwo członkowskie ma obowiązek przestrzegania praw człowieka czy nie? Każdy obywatel UE, kimkolwiek i gdziekolwiek jest, powinien być traktowany podmiotowo i z godnością.

Wnoszę o podjęcie przez Parlament Europejski działań prawnych i politycznych mających w celu zagwarantowania mniejszości polskiej na Litwie praw człowieka, w tym tzw. językowych praw mniejszości, gdyż jej członkowie są obywatelami UE i zasługują na pomoc instytucji unijnych. Wnoszę też o przeprowadzenie dodatkowych analiz przez Komisję Europejską, obejmujących zbadanie stanu faktycznego i prawnego sprawy. Litwinów i Polaków łączy wiele: wspólna historia i praca w strukturach europejskich. Wierzę, że, jako Europejczycy potrafimy szybko rozwiązać poważną przeszkodę w tej współpracy.