Burza wokół małego atomu. “Polityka to jedyna rzecz, która może opóźnić SMR w Polsce”

Profesor Wacław Gudowski z Narodowego Centrum Badań Jądrowych, doradca Orlen Synthos Green Energy (OSGE), podkreśla, że mimo technicznych i finansowych możliwości, polityczne przeszkody mogą opóźnić realizację projektów SMR w Polsce.

Niedawna decyzja KGHM o rezygnacji z projektu SMR, uzasadniona przez prezesa Andrzeja Szydło twierdzeniem, że “nikogo w Polsce na to nie stać”, wywołała ożywioną dyskusję na temat przyszłości tej technologii w kraju. Profesor Gudowski odniósł się do tej wypowiedzi, porównując ją do stwierdzenia, że Polski nie stać na własny samochód elektryczny. Jego zdaniem, opierając się na sprawdzonych i dostępnych już technologiach, budowa SMR staje się realna.

“Ta dekada na ukończenie budowy pierwszego reaktora SMR w Polsce jest jak najbardziej realna. Jest jedna rzecz, która może to opóźnić, to polityka” – mówi prof. Waclaw Gudowski.

Prof. Gudowski przypomina, że technologie jądrowe rozwijane są od lat 50. i 60. XX wieku. Zarówno GE, które razem z Hitachi rozwija reaktory BWRX-300, Westinghouse z ich AP300 SMR, czy EDF z projektem Nuward, pracują nad technologiami jądrowymi od blisko 60 lat.

“BWRX-300 jest 10. generacją reaktorów, ulepszoną wersją poprzednich dziewięciu wersji. W dodatku technologia rozwijana jest przez firmę z ponad półwiecznym doświadczeniem w tego typu technologiach, to żaden startup, a BWRX-300 budowany w Kanadzie jest 68. reaktorem zaprojektowanym przez GE / GE-Hitachi” – wylicza prof. Gudowski.

Zdaniem naukowca tak nie można mówić, że technologia SMR jest niedojrzała lub w ogóle jej nie ma, bo SMR-y to nie jest nowy wynalazek. Technologię tę już dawno doceniło m.in. wojsko, sprawdza się także w takich odległych rejonach, jak Arktyka, gdzie nie ma sieci.

Amerykański projekt SMR firmy NuScale, który zainteresował KGHM, napotkał jednak na poważne problemy finansowe i techniczne. Oryginalnie zaprojektowany dla małych instalacji o mocy poniżej 50 MWe, projekt został przekształcony, by spełniać potrzeby przemysłu. Zmiany te doprowadziły jednak do znacznego wzrostu kosztów budowy i utrzymania, co uczyniło go mniej atrakcyjnym.

W Polsce – oprócz KGHM – na amerykańską technologie SMR NuScale’a postawił też Unimot. Porozumienie o współpracy zawarto w 2021 roku, przy czym celem Unimotu nie było inwestowanie w małe reaktory, ale łączenie dostawcy technologii z prywatnymi odbiorcami, zainteresowanymi instalacją modułowych reaktorów.

Jak podkreśla w rozmowie z WNP.pl Adam Sikorski, prezes Unimotu, cena rzędu 85 dol. za MWh energii wyprodukowanej w SMR była zbyt wysoka i ekonomicznie nieuzasadniona, jak na realia amerykańskiego rynku. Jednak w Polsce taka cena energii z SMR byłaby uznana za atrakcyjną przy długoterminowym kontrakcie PPA.

Pomimo problemów NuScale’a, OSGE – czyli atomowa spółka Orlenu i Synthosa – kontynuuje swój projekt budowy pierwszego reaktora BWRX-300 w Stawach Monowskich, planując jego uruchomienie do końca tej dekady. Niedługo ruszą w tym miejscu badania środowiskowe.

“Ta dekada na ukończenie budowy pierwszego reaktora SMR w Polsce jest jak najbardziej realna. Jest jedna rzecz, która może to opóźnić, to polityka” – mówi prof. Gudowski, podkreślając, że nie da się budować energetyki jądrowej, zarówno tej małej, jak i dużej, czyli wielkoskalowej, bez konstruktywnej współpracy z państwem.

W technologię SMR mocno wierzy także Respect Energy. Ta polska grupa energetyczna rozwija swój projekt we współpracy z francuskim koncernem EDF, który dysponuje technologią SMR Nuward.

“To najbardziej perspektywiczna z rozwijanych obecnie technologii. To europejski produkt i Polska ma szansę tu na duży udział w łańcuchu dostaw” – ocenia Sebastian Jabłoński, prezes Respect Energy.

W tej chwili toczą się procedury związane z badaniami środowiskowymi, jak i uznaniem wybranej przez Respect Energy technologii przez Państwową Agencję Atomistyki.

Jak informowaliśmy, już w kwietniu br. nowe władze KGHM zapowiedziały zmianę podejścia do małych i mikro reaktorów jądrowych – SMR i MMR. Nowy prezes oświadczył, że nie będą one już ważnym elementem działalności spółki.