Historia Polaków na Śląsku Cieszyńskim w 10 minut [+VIDEO]

Polacy na Śląsku Cieszyńskim – od początków Księstwa Cieszyńskiego, aż po wstąpienie Polski i Republiki Czeskiej do strefy Schengen – to nowa, krótka animacja, która przybliża historię Polaków z Zaolzia i na Śląsku Cieszyńskim.

Kongres Polaków w Republice Czeskiej opublikował w sieci wyprodukowaną przez siebie dziesięciominutową animację wideo, będącą, według opisu, „krótką opowieścią o historii Polaków na Śląsku Cieszyńskim”.

„Ze względu na dość specyficzną formę przekazu, niektórzy specjaliści dopatrzą się pewnie skrótów i uproszczeń. Gdyby kilkuminutowe animacje mogłyby wyczerpywać temat, historycy nie pisaliby opasłych monografii. Ze względu na charakter takiej formy trzeba dokonywać drastycznej selekcji materiału i nie da się uniknąć pewnych skrótów myślowych. Jednak o ile do opasłych monografii zagląda garstka, sprawnie zrobiona animacja może zostać obejrzana przez miliony. Część na tym poprzestanie, inni zainteresowani tematem sięgną po wspomniane opasłe monografie. Przy dzisiejszym zalewie informacji opowiadanie o przeszłości jak nigdy wymaga zwięzłości i atrakcyjnej formy. Dlatego właśnie animacja “Polacy na Śląsku Cieszyńskim”, dzięki skondensowanej i atrakcyjnej formule, może stać się krokiem milowym do popularyzacji historii całego regionu – ze szczególnym uwzględnieniem tych, mieszkających na zachodnim brzegu Olzy. To ważne, szczególnie ze względu na brak informacji o barwnej historii Śląska Cieszyńskiego w większości podręczników historycznych, co przekłada się na powszechny deficyt wiedzy o tym regionie” – piszą twórcy.

PRZECZYTAJ: Kresy Południowe [+FOTO]

Film opowiada o czasach od 1290 roku, gdy powstało piastowskie Księstwo Cieszyńskie, aż po czasy współczesne. Przypomniano m.in. o kontekście, w jakim w XIV w. księstwo stało się lennem króla Czech oraz jak w XVI punktem odniesienia stał się dla niego Wiedeń, gdzie rządzili Habsburgowie, a nie Praga. Punktem zwrotnym była śmierć ostatniej przedstawicielki z lokalnej gałęzi rodu Piastów, Elżbiety Lukrecji, w 1653 roku, gdy Księstwa Cieszyńskie stało się integralną częścią Monarchii Austriackiej.

Czytaj także: O Polakach na Zaolziu

Wiele uwagi poświęcono pracy polskich działaczy od połowy XIX po początek XX wieku. Przypomniano o tym, że wcześniej w regionie, pod rządami austriackimi, rosła rola języka niemieckiego, a miejscowa szlachta była coraz mniej liczna, a zarazem coraz bardziej zgermanizowana, choć ludność w miastach wciąż w dużym stopniu posługiwała się lokalną, śląską odmianą języka polskiego. Ludność polska cały czas stanowiła większość, choć przy okazji spisów ludności władze próbowały zaniżyć jej liczbę. Opisano, jak Polacy walczyli o równouprawnienie w przestrzeni publicznej, w tym w urzędach i w szkolnictwie. Wymieniono takich polskich działaczy narodowych, jak: Paweł Stalmach, Andrzej Cinciała, ks. Ignacy Świeży, pastor Franciszek Michejda i dr Jan Michejda. Podkreślano, jak tworzono nowoczesne instytucje będące bastionami polskości: Towarzystwo Rolnicze Księstwa Cieszyńskiego (1868), Towarzystwo Oszczędności i Zaliczek Księstwa Cieszyńskiego (1873) czy Macierz Szkolna Księstwa Cieszyńskiego (1885). Przypomniano też o otwarciu 1895 roku pierwszej polskiej szkoły średniej na całym Śląsku.

W ramach animacji przypomniano o Radzie Narodowej Ks. Cieszyńskiego i wspólnych działaniach miejscowych Polaków, z różnych opcji politycznych, na rzecz przynależności Śląska Cieszyńskiego do Polski. Wymieniono m.in. ks. Józefa Londzina, Jana Michejdę czy Tadeusza Regera. Zaznaczono, że Rada wspólnie ze swoim czechosłowackim odpowiednikiem ustaliła przebieg granicy polsko-czechosłowackiej kierując się kryterium etnograficznym, korzystnym dla Polaków. Jednak m.in. po ataku czechosłowackiej armii na Śląsk Cieszyński w lutym 1919 roku, w 1920 roku mieszkańcom regionu narzucono podział dawnego księstwa na dwa państwa, z granicą na Olzie. W efekcie, bardzo wielu Polaków znalazło się poza granicami Polski, choć na utraconym terytorium stanowili 70 proc. mieszkańców – przy czym niektóre gminy, jak np. Bukowiec, Łyżbice, Mosty k. Jabłonkowa czy Wędrynia, były w zasadzie całkowicie polskie pod względem narodowo-etnicznym.

Więcej informacji na te i inne tematy na załączonym nagraniu:

Przeczytaj: Ilu Polaków żyje na Zaolziu? Rusza spis ludności w Czechach

Czytaj także: O zajęciu Zaolzia w 1938 roku

Kresy.pl