Młodzież odkrywała korzenie kultury tańca [+VIDEO/+FOTO]

W dniach 18-24 lipca we Wrocławiu odbyła się realizowana w ramach programu Erasmus+ wymiana młodzieży “Korzenie kultury tańca”. W ramach niej młodzi ludzie z czterech państw wymienili się swoimi doświadczeniami w zakresie tańców tradycyjnych i ćwiczyli je, świetnie się przy tym bawiąc.

Wymiana miała odbyć się jeszcze w lipca 2020 r., jednak zawirowania związane z pandemią koronawirusa doprowadziły do jej przełożenia. Ostatecznie młodzi ludzie z Polski, Białorusi, Litwy i Mołdawii spotkali się we Wrocławiu dopiero w lipcową niedzielę roku 2021. Młodzież związana z Fundacją Kompania Kresowa podejmowała we Wrocławiu działaczy i sympatyków Forum Polskich Inicjatyw Lokalnych Brześcia i Obwodu Brzeskiego z białoruskiego Polesia, Mickuńskiej Wspólnoty Młodzieżowej z Wileńszczyzny oraz stowarzyszenia Sirius z mołdawskiego regionu autonomicznego Gagauzja. Każda grupa składa się ośmiu osób i lidera, a charakter przedsięwzięcia wymuszał wręcz podtrzymanie standardu naszej Fundacji, który dotychczas był po prostu dobrym zwyczajem – angażowania w równych proporcjach mężczyzn i kobiet. Wszak uczestnicy musieli dobrać się w pary. Dodatkowo każda grupa miała lidera wspierającego uczestnictwo grup od strony merytorycznej i organizacyjnej.

Wymiana zebrała młodzież zainteresowaną tradycyjną kulturą i tańcem jako środkiem rozrywki, ale także ekspresji, wyrażenia swoich emocji i wartości. Jednak praktyka poszczególnych grup w tym względzie była bardzo różna. Uczestnicy z Mołdawii wszyscy byli uczestnikami zespołu tańców ludowych z Komratu – stolicy Gagauzji. W przypadku uczestników z Litwy większość z nich od lat ćwiczy je w zespole “Iskry”. W grupie z Polski jedynie jeden uczestnik miał znaczne doświadczenie w praktykowaniu tańców ludowych, jedna uczestniczka niewielkie. Pozostali byli nowicjuszami, podobnie jak młodzi ludzie przybyli z Białorusi.

Ideą projektu od początku było dążenie do tego by młodzież posiadająca taką praktykę stała się przewodnikiem młodych ludzi nie mających doświadczenia w zakresie uprawiania tańców tradycyjnych. Ideę tę udało się wcielić w życie tym łatwiej i lepiej, że liderki grup z Litwy i Mołdawii – Beata Burzyńska i Lina Manołowa posiadają formalne wykształcenie umożliwiające im wejście w rolę instruktorek i choreografek.

Wymiana rozpoczęła się od gry integracyjnej mającej pomóc uczestnikom z różnych grup poznać się nawzajem – swoje imiona oraz cechy charakteru czy upodobania. Ponieważ pogoda dopisywała grę przeprowadzono w otwartej przestrzeni miejskiej, na przestronnym wrocławskim Placu Wolności.

Według zgodnej oceny uczestników mocną stroną projektu okazało się to, że mogli oni kwaterować w hostelu przy ul. Kazimierza Wielkiego, w samym centrum Wrocławiu, tuż obok Rynku. Piękna i historyczna zabudowa starego miasta stanowiła dodatkową atrakcję, a jej bliskość pozwalała uczestnikom poznawać ją także indywidualnie, w czasie wolnym od zajęć. Niektórzy nie tylko poznawali kulturę miasta, ale zaczęli ją współtworzyć, jak Seweryn, który znalazł czas na wieczorne granie dla przechodniów.

Niemniej pierwszego dnia uczestnicy mogli poznawać miasto całą grupą, w czasie wspólnego zwiedzania Starego Miasta i Ostrowa Tumskiego, w kontekście którego koordynator główny wymiany i lider polskiej grupy uczestników – Karol Kaźmierczak mógł najlepiej przedstawić historię i współczesność jednego z najbardziej dynamicznych miast Polski.

Zajęcia taneczne zaczęły się od drugiego dnia wymiany. Rozpoczęła je od prezentacji grupa z Mołdawii co pomogło pozostałym uczestnikom wybrać ciekawy dla nich taniec, jednocześnie zapoznając się z jego prawidłowym wykonaniem. Uczestnicy wybrali sobie ambitne zadanie podejmując się nauki bułgarskiego tańca ludowego pietrunino horo. Mołdawia jest państwem, w którym żyje bułgarska mniejszość narodowa. Jej tradycyjna kultura przenika więc także do życia pozostałych mieszkańców kraju i tak jest również w przypadku młodych ludzi z Gagauzji sąsiadującej z rejonem zamieszkanym w większości właśnie przez etnicznych Bułgarów. Pietrunino horo, jak wiele bułgarskich tańców, jest tańcem korowodowym. Wyzwaniem były więc nie tylko skoczne i zmienne w szybkim tempie kroki tańca, ale też cały układ choreograficzny, polegający na wykreślaniu na parkiecie zmiennych linii i kół przez trzymające się za ręce grupy chłopaków i dziewcząt.

Taniec ten był wyzwaniem sprawnościowym. Każdy dzień zajęć tanecznych zaczynał się jednak od profesjonalnej rozgrzewki prowadzonej przez wykwalifikowane do tego liderki z Litwy i Mołdawii. Rozgrzewka pozwalała im także ocenić sprawność i koordynację ruchową poszczególnych uczestników co pomagało dobierać pary i dostosować tempo ćwiczeń do każdego uczestnika. Wola angażowania każdego uczestnika, odpowiednio do jego sprawności sprawiała, że cały kolektyw na bieżąco dostosowywał plany co do rodzaju i liczby układów, których nauka była podejmowana. Pierwszego dnia, pod kierownictwem Beaty rozpoczęły się także ćwiczenia litewskiej polki.

Kolejne dni oznaczały powtarzanie układów już zainicjowanych i wprowadzanie nowych tańców. Oprócz pietruninskiego horo i litewskiej polki, grupa z Mickun wprowadziła jeszcze arcypolskiego krakowiaka oraz poloneza zaś goście z Komratu taniec ludowy Gagauzów – głównej grupy etnicznej regionu z którego pochodzili. Młodzież radziła sobie tym lepiej, że warunki zapewnione w największej sali szkoły tańców “No Limits” były bardzo dogodne. W dużej sali każdy znajdował miejsce na powtarzanie kroków i układów indywidualnie lub w mniejszych grupach. Ich prawidłowość we własnym wykonaniu łatwo było ocenić dzięki dużym lustrom wypełniającym jedną ze ścian.

Klimatyzacja zapewniała rześką atmosferę zapobiegającą szybkiemu znużeniu. Plusem projektu było i to, że sala znajdowała się w budynku blisko hostelu w którym kwaterowały wszystkie grupy. Zaś tuż obok niej znajdowała się restauracja serwująca obiady co pozwalało szybko posilić się po zakończeniu spalających niemało kalorii zajęć.

Warsztaty taneczne nie były jednak jedynymi aktywnościami realizowanymi w czasie wymiany. Były też gry integracyjne. Istotną częścią wymiany były realizowane popołudniami prezentacje. Każda grupa przedstawiała w ich trakcie swoje miejscowości, regiony, państwa, swoje lokalne wspólnoty i całe społeczeństwa. Poprzez nagrania audowizualne, zdjęcia zaprezentowano społeczne, kulturalne, ale też ekologiczne uwarunkowania czterech państw, a także działalności organizacji społecznych do jakich należeli uczestnicy wymiany.

Szczególną prezentację przygotowała grupa z Mołdawii. Na sali tanecznej opowiedziała o Mołdawii, Gagauzji i Komracie, prezentując zdjęcia i nagrania. Wisienką na torcie był pokaz tańców przedstawiony w strojach ludowych, które specjalnie na tę okazję zabrano do Polski.

Szczególnym spotkaniem przewidzianym na odrębny dzień było wystąpienie liderki grupy z Białorusi Anny Paniszewej. Przewodnicząca Forum Polskich Inicjatyw Lokalnych i Obwodu Brzeskiego stała się w marcu bieżącego roku celem represji władz Białorusi, których fala rozpoczęła się po ostatnich wyborach prezydenckich i protestach społecznych. Za nauczanie historii niezgodne z ideologią w ramach szkoły społecznej prowadzonej przez Forum władz. pani Paniszewa została aresztowana i spędziła w areszcie 2,5 miesiąca. Dramatyczna opowieść o czasie spędzonym za kratami za przekonania i działalność społeczną, była niezwykle poruszająca dla wszystkich uczestników spotkania. Była też przyczynkiem do refleksji na temat praw mniejszości narodowych oraz możliwości oddolnej działalności społecznej w poszczególnych państwach.

Wymiana przyniosła satysfakcję jej uczestnikom co odzwierciedliły podsumowujące je dyskusje, a także wyniki ankiety jaką wypełnił każdy z nich. Niektórzy postanowili się podzielić swoimi wrażeniami także na potrzeby tej relacji.

“Nieocenione bogactwo możliwości rozwoju osobistego i kulturalnego – tak można by w skrócie określić projekt Korzenie Kultury Tańca, w którym miałam możliwość uczestniczyć. Warsztaty tańców ludowych i cykl prezentacji, prowadzonych przez Polaków z Litwy, Białorusi i Gagauzji poza oczywistymi korzyściami jakimi są kształtowanie umiejętności społecznych, wymiana doświadczeń, nabycie wymiernych umiejętności tanecznych były możliwością dotknięcia własnej tożsamości.” – twierdzi mieszkająca w Myślenicach Mirela – “Bardzo przejmującym było spotkanie z panią Anną Paniszewą – dla mnie osobiście, postać ta urosła do rangi autorytetu – nie tylko ze względu za zasługi dla polskiej kultury czy represje ale ze względu na piękną dewizę pani Paniszewej, którą wyraziła słowami: “kocham życie, kocham pieśni”.  Nie da się bez emocji radości i wzruszenia wspominać spędzonego podczas projektu czasu i nie odczuwać tęsknoty za wytworzonymi relacjami.”

“Dla większości uczestników ta wymiana młodzieżowa była pierwszą ich wymianą. Takiego typu doświadczenie jest nadzwyczajne.” – oceniła z kolei Czesława z podwileńskich Mickun – “W czasie tygodniowego pobytu we Wrocławiu poznaliśmy wielu wspaniałych młodych ludzi, którzy lubią treściwie spędzać czas. Niezmiernie miło jest uczestniczyć i poznać młodzież, która uwielbia taniec ludowy i sprawia im to przyjemność.” Jak uznała – “to jest zadziwiające, że w ciągu tygodnia udało się każdemu pogłębić swoją wiedzę w tańcach ludowych a także w kulturach różnych krajów: Litwy, Białorusi, Mołdawii i Polski.  Chociaż każdy z nas jest inny, ma wiele zainteresowań, to poza tym jesteśmy tak bardzo podobni sobie nawzajem i to pozwala czuć się “swojsko”, lekko i przyjaźnie w tak różnorodnym gronie. Dlatego w ciągu tygodnia poznaliśmy wielu nowych przyjaciół, a nowa przyjaźń zostanie poza ramami projektu. Tak wspaniałe doświadczenie motywuje do uczestnictwa w innych wymianach, bo to jest swoista choroba: wypróbujesz raz i nie możesz się zatrzymać.”

Po wrocławskim obozie byłam pod wielkim wrażeniem.” – deklaruje Lizawieta z białoruskiego Brześcia -“Odwiedziłam nowe dla mnie miasto, które ma swój urok i wielką historię. Mnóstwo emocji, nowe informacje o Polakach w różnych regionach jak Mołdawia, Litwa, Ukraina. Integracja z nowymi ludźmi i oczywiście nowe wyzwanie w poznawaniu kultury, tradycji i tańca. Białoruska grupa jest wdzięczna organizatorowi projektu za taką możliwość poszerzenia swoich horyzontów.

Kirył z mołdawskiego Komratu docenił z kolei organizację wymiany – “Po pierwsze, spodobałby mi się grafik dnia. Pobudka o godz. 8.30 rano to bardzo dobra pora, to ani za wcześniej, ani za późno. Ponadto zapewniono mu odpowiednia ilość wolnego czasu – dzięki czemu warsztaty i prezentacje nie były ciężarem”. Jego koleżanka, Tatiana zadeklarowała – “Dla mnie ten projekt jest niezapomnianym. Otworzyły się nowe możliwości komunikacji. W czasie projektu grupy połączyły się, stały się jak jedna rodzina. Bezwarunkowo spodobało się i samo miejsce kwaterunku i wyżywienie.”

Wielu spośród uczestników nie mających dotychczas większego kontaktu z tańcem tradycyjnym zadeklarowało zainteresowanie nim i wolę jego praktykowania w przyszłości. I to chyba najlepszy probierz tego, że cel projektu został osiągnięty.

Projekt nie był pierwszą wymianą młodzieży zorganizowaną przez Fundację Kompania Kresowa dzięki programowi Erasmus+. We wrześniu 2016 roku młodzież związana z naszą Fundacją gościła już we Wrocławiu polską młodzież z Białorusi i Litwy.  W marcu 2017 roku młodzi Polacy z rejonu solecznickiego na Wileńszczyźnie wraz z rówieśnikami z Polski podnosili swoje kompetencje komunikacyjne uczestnicząc w projekcie „Komunikuję, więc jestem”, także realizowanym we Wrocławiu.  Uczestnictwo młodzieży z rejonu solecznickiego w projektach realizowanych przez naszą Fundacją wraz ze Związkiem Polaków na Litwie odegrało niemałą rolę w zmobilizowaniu jej do rozpoczęcia działalności społecznej w swojej przestrzeni lokalnej.

W lipcu 2017 Fundacja Kompania Kresowa wraz z organizacjami partnerskimi z Węgier, Białorusi, Litwy, Serbii i Słowacji zorganizowała wymianę młodzieży “Polak, Węgier dwa bratanki” w stolicy tych pierwszych – Budapeszcie. Wypełniona debatami i dyskusja, w tym z węgierskimi politykami wysokiego szczebla, wymiana poświęcona została prawom mniejszości narodowych i metodom ich zabezpieczenia, a także polityce wsparcia diaspor. Za model i punkt wyjścia do dyskusji służyły uregulowania prawne i praktyki administracyjne państwa węgierskiego.

W lutym 2018 r. Fundacja rozpoczęła owocną współpracę z bułgarskim stowarzyszeniem “Youth for the Balkans” przeprowadzając we Wrocławiu wymianę młodzieży “Nasza Europa z północy na południe i z powrotem”. Pierwszy kontakt poświęcony był wzajemnemu poznawaniu dwóch narodów i krajów mających niestety ograniczonych kontakt. Efekt nabycia wiedzy, zainteresowania i inspiracji został wówczas osiągnięty. We wrześniu 2018 r. stowarzyszenie „Youths for the Balkans” było partnerem projektu Fundacji Kompania Kresowa w ramach kolejnej organizowanej przez nią wymiany – „Odpowiedzialni za lokalne społeczności”, tym razem przeprowadzonej w autonomicznym regionie Mołdawii – Gagauzji. Miejscowym partnerem w ramach tego projektu było wówczas stowarzyszenie Sirius.

W sierpniu 2020 roku to Bułgarzy zaprosili młodych Polaków do górskiego Banska na projekt napisany i zorganizowany przez siebie. Pod koniec czerwca bieżącego roku zamiast pośród malowniczych lecz ostrych gór Piryn młodzież z Wrocławia, Warszawy, Radomia, Kurpi i Krakowa mogła pojawić się nad bułgarskim brzegiem Morza Czarnego. Tym razem “Youth fo the Balkans” zaprosiło młodzież związaną z Fundacją Kompania Kresowa na wymianę „School of politics” do Słonecznego Brzegu.