Marsz weteranów Legionu SS

Weterani Łotewskiego Legionu SS uczestniczyli we wtorek w Rydze w uroczystościach poświęconych pamięci kolegów walczących u boku niemieckiej armii z Armią Radziecką w czasie II wojny światowej.

W 1998 roku łotewski parlament ustanowił 16 marca Dniem Pamięci Legionów, by upamiętnić bitwę, która odbyła się w 1944 roku. Mimo, iż po głosach krytyki święto zostało usunięte z oficjalnego kalendarza, każdego roku weterani gromadzą się, aby uczcić pamięć kolegów walczących u boku niemieckiej armii.

Powołując się na kwestie bezpieczeństwa, Mer Rygi wydał oficjalny zakaz organizacji marszu weteranów Łotewskiego Legionu SS. Łotewski sąd odrzucił wydany przez władze Rygi zakaz marszu weteranów II Wojny światowej, którzy walczyli po stronie nazistów. Pozwolono także na kontrdemonstrację ich przeciwników reprezentowanych przez Komitet Antyfaszystowski.

Prezydent Łotwy Valdis Zatlers oświadczył, że mer wydał decyzję zgodną ze swoimi kompetencjami, podkreślając jednocześnie, że Łotwa jest wolnym demokratycznym państwem, w którym obywatele mają zagwarantowane prawo do zgromadzeń.

W efekcie w uroczystościach wzięło udział ponad 1000 osób, w tym 200 weteranów Łotewskiego Legionu Waffen SS, którzy śpiewając patriotyczne pieśni, złożyli kwiaty pod pomnikiem Wolności w centrum Rygi. W czasie uroczystości setki policjantów usiłowały powstrzymać demonstrujących przeciwko nim mieszkających na Łotwie etnicznych Rosjan. Rzecznik ryskiej policji Aigars Berzins powiedział, że uroczystości przebiegły spokojnie, choć kilkanaście osób zatrzymano.

Zgodnie z paktem Ribbentrop-Mołotow z sierpnia 1939 roku, Łotwa, Litwa i Estonia znalazły się w strefie wpływów ZSRR i faktycznie zostały zaanektowane przez Moskwę. 5 sierpnia 1940 nastąpiło formalne włączenie Łotwy do ZSRR – jako Łotewskiej SSR. Rozpoczął się terror, NKWD zdziesiątkowało elity polityczne i kulturalne tych krajów. W połowie czerwca 1941 roku rozpoczęły się masowe deportacje na Syberię, przerwane atakiem Niemiec na ZSRR. W związku z falami brutalnych sowieckich represji po czerwcu 1940, wkroczenie wojsk niemieckich w lipcu 1941 spotkało się z pozytywnym przyjęciem ludności łotewskiej.

Legion Łotewski składał się z 15. i 19. Dywizji Waffen SS. Powstał w lutym 1943 roku. W sumie przez różne formacje walczące po niemieckiej stronie przeszło podczas wojny ok. 150 tys. Łotyszy. Co trzeci z nich zginął, 20 tysięcy przerzucono w 1945 roku na Pomorze i ci się uratowali, poddając się później aliantom, natomiast 80 tysięcy znalazło się w Kurlandii, gdzie razem z Niemcami bronili się do 7 maja 1945 roku.

W 1950 roku amerykańskie władze wydały oświadczenie, że bałtyckich jednostek Waffen SS (Łotewskiego i Estońskiego Legionu) nie uważają za ruch “wrogi rządowi Stanów Zjednoczonych”. “Jednostki Waffen SS z krajów bałtyckich uznaje się za jednostki oddzielne i różne od niemieckich jednostek SS w kategorii celów, ideologii, działań i struktur organizacyjnych” – głosi oświadczenie.

We wtorek przed ambasadą Łotwy w Moskwie odbyła się demonstracja rosyjskiego ruchu młodzieżowego “Miestnyje” (Miejscowi) przeciwko uroczystościom w Rydze. Wzięli w niej też udział weterani II wojny światowej ubrani w mundury radzieckie.

Joanna Korol/fr.rian.ru/Kurier Wileński/PAP/Kresy.pl