W sobotę na Wileńszczyźnie rozpoczęły się obchody 75. rocznicy operacji „Ostra Brama”, podczas której żołnierze AK chcieli przed wkroczeniem do Wilna wojsk sowieckich wyzwolić je z rąk niemieckich nazistów. Obchody rocznicowe, organizowane m.in. przez Wileńską Młodzież Patriotyczną, potrwają 7 dni.

6 lipca rozpoczęły się obchody 75. rocznicy operacji „Ostra Brama” zorganizowane przez Wileńską Młodzież Patriotyczną (WMP) oraz ambasadę RP w Wilnie. Celem operacji było rozbicie niemieckiego garnizonu i opanowanie Wilna przez oddziały AK przed wkroczeniem do miasta wojsk sowieckich. Całościowo obchody potrwają przez siedem dni.

„Nasze obchody potrwają siedem dni, tyle, ile trwała operacja wyzwolenia miasta” – powiedziała w rozmowie z PAP przewodnicząca WMP Magdalena Paszkowska. Zaznaczyła, że celem jej organizacji jest popularyzacja i utrwalenie historii.

 

W sobotę o godzinie 9:00 rano obchody rocznicowe rozpoczęło złożenie kwiatów i zapalenie zniczy na Cmentarzu Rossa przy mauzoleum marszałka Józefa Piłsudskiego. Następnie w drogę ruszyli uczestnicy ponad 50-kilometrowego rajdu rowerowego śladami operacji „Ostra Brama”. Grupa młodzieży licząca około 30 osób odwiedziła ważne miejsca związane z tymi wydarzeniami, m.in. Krawczuny, Karwieliszki, Suderwę, Powidaki, Kalinę. Rajd zakończył się wieczorem przy zbiorowej mogile żołnierzy AK w Kalwarii Wileńskiej, gdzie odbyły się uroczystości.

O godz. 10:00 w Skorbucianach przy kwaterze poległych żołnierzy AK odprawiono Mszę Św. w intencji poległych, zmarłych i żyjących uczestników operacji Ostra Brama oraz ich rodzin. Później odbyła się uroczystość i złożenie wieńców. Następnie uczestnicy obchodów udali się do wsi Bogusze w gminie Mariampol, również w rejonie wileńskim, gdzie wczesnym popołudniem przy obelisku upamiętniającym aresztowanie dowódców Armii Krajowej przez NKWD 17 lipca 1944 r. odbyła się uroczystość i złożenie kwiatów.

Wszystkie fot. W. Dowejko / Wilnoteka

Wieczorne uroczystości w Kalwarii Wileńskie, zorganizowane przez Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, odbyły się z udziałem kombatantów, przedstawicieli organizacji społecznych i harcerze. Wartę honorową pełnili żołnierze Wojska Polskiego. Obecny był też przebywający z wizytą na Litwie marszałek Sejmu RP Marek Kuchciński. Wygłosił przemówienie, w którym podkreślił, że Polacy i Litwini obok wydarzeń chwalebnych mają też i te tragiczne, które niszczyły oba państwa. „Nie udało się jednak zniszczyć bohaterstwa i niezłomności, a dzisiejsza 75. rocznica operacji wyzwolenia Wilna pod kryptonimem „Ostra Brama” jest tego świadectwem” – powiedział Kuchciński.

Kuchciński zwrócił się też do obecnych na uroczystości weteranów AK z okręgów wileńskiego i nowogródzkiego, zaznaczając, że heroiczna akcja zdobycia Wilna okryła ich „nieśmiertelną chwałą i weszła na stałe do historii bohaterstwa jako symbol poświęcenia polskiego żołnierza”. Mówił też, że po wojnie Polacy i Litwini w podziemiu walczyli zbrojnie z sowietami aż do 1963 roku. Jak powiedział, „była to walka przedstawicieli naszych narodów o niepodległość i honor”; podkreślił też znaczenie członkostwa Polski i Litwy w NATO.

Z kolei Jan Józef Kasprzyk, szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych odczytał list premiera Mateusza Morawieckiego, który napisał, że żołnierze AK mogą być dla współczesnych pokoleń wzorem patriotyzmu i niezłomności.

„Będziemy czcić ich pamięć, a jednocześnie wspólnie z naszymi litewskimi przyjaciółmi działać tak, aby tragedia narodowego socjalizmu i komunizmu nigdy na te ziemie nie wróciła” – napisał szef polskiego rządu.

Wszystkie fot. W. Dowejko / Wilnoteka

W najbliższych dniach będą odbywać się kolejne wydarzenia w ramach uroczystości rocznicowych. Na niedzielę 7 lipca zaplanowano pokaz filmu „Cztery życia Lidii Lwow” oraz dyskusja w Gimnazjum im. Władysława Syrokomli w Wilnie. Ponadto, po południu w kościele pw. św. Teresy w Wilnie zostanie odprawiona Msza Św. w intencji poległych, zmarłych i żyjących uczestników Operacji Ostra Brama oraz ich rodzin. O godz. 17:00 zaczną się uroczystości przy Mauzoleum Matki i Serca Syna na wileńskiej Rossie.

W poniedziałek dla dzieci i młodzieży zaplanowano grę miejską „Burza w Wilnie”, którą organizuje WMP. We wtorek młodzież będzie mogła wziąć udział w „burzy intelektów” pod hasłem „Zawsze z Polską w sercu” dotycząca osiągnięć Polaków poza granicami kraju, a w środę wieczorem odbędzie się spacer po Wilnie z przewodnikiem.

W czwartek w kinie „Pasaka” zostanie wyświetlony film „Ułaskawienie” Jana Jakuba Kolskiego, a w piątek – ognisko z polską piosenką w parku na Zakrecie.

W sobotę 13 lipca Wileński Rejonowy Oddział ZPL z okazji rocznicy zaprasza mieszkańców Wileńszczyzny do wzięcia udziału w tradycyjnym Wiecu Pamięci przy pomniku w Krawczunach, w miejscu bitwy Armii Krajowej z hitlerowcami. Wiec Pamięci zaplanowano na godzinę 15:00, a wcześniej odprawiona zostanie Msza Św.

Czytaj także: Wilno: rozpoczęły się obchody 74. rocznicy operacji „Ostra Brama” [+FOTO]

“Ostra Brama”

7 lipca 1944 roku Armia Krajowa w ramach akcji „Burza” rozpoczęła operację wojskową „Ostra Brama” – walkę o wyzwolenie Wilna spod okupacji niemieckiej. Celem operacji było samodzielne oswobodzenie Wilna z rąk Niemców przed wkroczeniem tam Armii Czerwonej.

Dowódcą był komendant wileńskiego okręgu AK, pułkownik Aleksander Krzyżanowski ps. „Wilk”. Dowódca zakładał zdobycie miasta przez ponad 12-tysięczne połączone siły wileńskiego i nowogrodzkiego okręgu AK. Operacja miała rozpocząć się 7 lipca wieczorem. Jednak szybki marsz Armii Czerwonej na Wilna sprawił, że „Wilk” zdecydował o rozpoczęciu akcji o świcie. M.in. z tego względu, na czas zdołano skoncentrować na tylko 1 z 3 przewidzianych w planie operacji zgrupowań uderzeniowych.

Ok. 4 tysięcy żołnierzy AK wspieranych przez dwa działka przeciwpancerne oraz kilka moździerzy i granatników zaatakowało umocnienia niemieckie od najsilniej bronionej, południowo-wschodniej strony. Pozycje te obsadzone były przez garnizon liczący kilkanaście tysięcy żołnierzy. Dysponujących silną artylerią oraz czołgami i działami pancernymi oraz wsparciem z powietrza.

Polakom udało się jednak wyzwolić znaczną część Wilna. Do 13 lipca, już we współdziałaniu z oddziałami Armii Czerwonej 3 Frontu Białoruskiego, całe miasto zostało oczyszczone z Niemców. Na Górze Zamkowej żołnierze AK wywiesili biało-czerwoną flagę. Którą po paru godzinach zerwali sowieci, wywieszając czerwony sztandar.

W walkach zginęło blisko 500 żołnierzy AK, a ponad 1000 zostało rannych. Łącznie w całej operacji wileńskiej brało udział ok. 9 tysięcy żołnierzy AK na terenie okręgu wileńskiego i ok. 6 tys. na terenie okręgu nowogródzkiego.

Cztery dni po oswobodzeniu Wilna władze sowieckie podstępnie aresztowały dowódców oddziałów AK i zaczęły rozbrajanie polskich żołnierzy. Schwytano około 5 tys. podoficerów i szeregowców AK. Początkowo umieszczono ich w obozie w Miednikach. Większość z nich odmówiła wstąpienia w szeregi 1 Armii WP w ZSRR. Zostali wywiezieni w głąb Związku Radzieckiego do wyrębu lasów. Część z nich zbiegła i przedostała się do Polski. Inni prowadzili na Wileńszczyźnie walkę partyzancką z sowietami. Do 18 lipca w tym rejonie znalazło się ok. 6 tys. żołnierzy i kilka tysięcy ochotników. Zostali odkryci przez NKWD i internowani lub rozproszyli się.

wilnoteka.lt / l24.lt / gosc.pl / PAP / Kresy.pl