Litewscy Żydzi wspominają ofiary Holokaustu

23 września społeczność żydowska Litwy obchodzi Dzień Zagłady. W tym dniu w 1943 roku rozpoczęto likwidację wileńskiego getta. W czasie II wojny światowej na Litwie zamordowano ponad 200 tysięcy Żydów, czyli 90 procent przedwojennej społeczności żydowskiej. W 2014 r. przypada 70 rocznica likwidacji gett w Kownie i Szawlach. Uroczystości ku czci ofiar Holokaustu obywają się już od 17 września.

“Litewscy Żydzi byli, są i pozostaną częścią historii Litwy. By słowa te stały się ciałem, trzeba stale przypominać o ważnych momentach z przeszłości, nie wolno wykreślać z pamięci spraw bolesnych, trzeba o nich mówić w różnych językach, działaniach i formach”– powiedziała przewodnicząca Wspólnoty Żydów Litewskich Faina Kukliansky.

Uroczystości upamiętniające tragedię społeczności żydowskiej Litwy podczas II wojny światowej odbywają się w tym roku w całym kraju: w Wilnie, Kownie, Kłajpedzie, Poniewieżu, Szawlach.

W piątek, 19 września, prezydent Litwy Dalia Grybauskaitė wręczyła Krzyże za Ratowanie Ginących 51 obywatelom Litwy, którzy podczas II wojny światowej, ryzykując życiem własnym i swoich rodzin, ukrywali Żydów. W większości przypadków odznaczenia zostały przyznane pośmiertnie. Wśród odznaczonych pośmiertnie są Izabella i Sylwester Korowaccy z Nowych Święcian, którzy pomogli się uratować żydowskiej rodzinie Zaków.

Gościem specjalnym tegorocznych obchodów Dnia Zagłady Litewskich Żydów jest Nobuki Sugihara, syn legendarnego ambasadora Japonii na Litwie Chiune Sugihary, który w czasie II wojny światowej uratował ponad 6 tysięcy polskich i litewskich Żydów. Nobuki Sugihara był obecny na uroczystości w Pałacu Prezydenckim, wygłosił odczyt podczas odbywającego się w Wilnie Festiwalu Kultury Japońskiej “nowJapan 2014”, zwiedził muzeum w Kownie, działające w domu, w którym mieszkał jego ojciec oraz IX Fort w Kownie – miejsce masowych egzekucji Żydów podczas II wojny światowej.

Główne uroczystości Dnia Zagłady odbędą się we wtorek, 23 września. 70 rocznicy likwidacji gett w Szawlach i w Kownie poświęcone będzie wtorkowe uroczyste posiedzenie Sejmu Litwy. Następnie odbędzie się uroczystość w Ponarach, w miejscu zagłady Żydów wileńskich. Wieczorem w kościele św. Katarzyny wystąpi chór “Jauna Muzika”.

W programie obchodów Dni Zagłady Żydów Litewskich znalazły się wydarzenia poświęcone znanym przedstawicielom tej społeczności. Społeczność żydowska Wilna uczciła lekarza Cemacha Szabada, który, co prawda, zmarł przed II wojną światową, niemniej był osobą wielce zasłużoną dla miasta i społeczności, z której się wywodził. Na budynku Szpitala im. Mykolasa Marcinkevičiusa przy ul. Kauno w Wilnie odsłonięta została tablica pamiątkowa.

Inną ważną postacią w historii żydowskiego Wilna jest światowej sławy pisarz, wojskowy, dyplomata Romain Gary. Dzieciństwo pisarza, który wówczas nazywał się Roman Kacew, upłynęło w Wilnie, przy ul. Wielka Pohulanka 16. Swoje wspomnienia z wileńskiego dzieciństwa w piękny i wzruszający sposób opisał on w autobiograficznej książce “Obietnica poranka”. W poniedziałek, 22 września, o 17.30 w galerii Litewskiej Narodowej Komisji UNESCO (Šv. Jono 11) zostanie otwarta wystawa “Romain Gary i jego rodzina w dokumentach archiwalnych”.

Wilnoteka.lt