„Rzeczpospolita”: Patrioty na finiszu - umowa już w marcu?

/
Najprawdopodobniej w marcu podpisana zostanie umowa na dostawy…

MIASTO

/
Gojciuniszki. Zabudowania gospodarcze. Przełom XIX i XX w.

ŚWIĄTYNIE

/
Gojcieuniszki. Kaplica grobowa Honhartów.
Zbór protestancki, dawna filia wileńskiej parafii luterańskiej. Zbór został założony w latach 1614-1633 przez Nonhartów i Chreptowiczów. Kaplica zbudowana w 1633 r., zburzona w latach czterdziestych XX w.
Zdjęcie przedwojenne 21_2: Jan Bałzunkiewicz, początek XX w.

MIASTO

/
Gojciuniszki. Dwór obronny. Dwór obronny Nonhartów zbudowany w latach 1611-1612. Niewielkich rozmiarów budynek na planie prostokąta (15 x 34 m), z czterema okrągłymi basztami na rogach. Jak wszystkie budowle obronne tamtych czasów budynek posiada grube ściany zewnętrzne (1,5 m). Obecnie szpital psychiatryczny dla osób, które z powodu choroby popełniły przestępstwa.

ŚWIĄTYNIE

/
Grodno. Cerkiew świętych Borysa i Gleba, tzw. Kołożska.
Jedna z najstarszych zachowanych prawosławnych świątyń w Europie północnej, zbudowana w XII w. na Kołoży przy ujściu Horodniczanki do Niemna, nieopodal starego zamku. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1138 r. Była wielokrotnie niszczona i odbudowywana. Od XVII do XIX w. należała do bazylianów. Następnie władze carskie przekazały ją prawosławnym. W 1853 r. podczas powodzi, w wyniku podmycia skarpy przez wezbrane wody Niemna zawaliły się południowa ściana i absyda cerkwi, które zastąpiono drewnianymi.
Fot. 33_5. W. Czanturia „Historia Architektury”, wyd. 1977 r.

ŚWIĄTYNIE

/
Grodno. Kościół Znalezienia Krzyża Świętego.
Kościół bernardynów powstał w latach 1602 - 1618 z fundacji księżnej Anny Druckiej-Sokolińskiej oraz m.in szlachty powracającej z wojen z Moskwą. Został częściowo zniszczony w 1656 podczas najazdu moskiewskiego. Pod koniec XVIII w. kościół przebudowano w stylu wileńskiego baroku. W klasztorze w XVII i XVIII w. odbywały się sejmiki powiatu grodzieńskiego. W 1853 r. po kasacie klasztoru utworzono tu parafię.
Fot. 32_2, 32_3, 32_4: A. Kułagin „Католические храмы” (wyd. 2001 г.)
32_5: W. Czanturia „Historia Architektury”, wyd. 1977 r.

ŚWIĄTYNIE

/
Grodno. Bazylika św. Franciszka Ksawerego.
Pierwotnie kościół jezuitów, od 1782 fara, od ustanowienia w 1991 diecezji grodzieńskiej katedra. Fundatorem kościoła był Stefan Batory, który sprowadził jezuitów do Grodna. Świątynia miała być miejscem spoczynku króla, który jednak zmarł w 1586 r., gdy mury były wzniesione tylko do połowy. Przerwaną budowę podjęto dopiero w czasie panowania Władysława IV. Kościół konsekrowano w 1667 r.
Jedna z największych świątyń barokowych na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Trójnawowa bazylika zbudowana jest na planie prostokąta o wymiarach 30 x 60 m. z kopułą na przecięciu nawy głównej i transeptu. Płaską fasadę wieńczą dwie wieże w stylu wileńskiego baroku. Wysokość budowli ok. 50 m. W prezbiterium okazały barokowy ołtarz z lat 1737 - 60. Przy filarze prawej części transeptu znajduje się pomnik Antoniego Tyzenhausa – wybitnego starosty grodzieńskiego, który doprowadził miasto do rozkwitu.
W skład wielkiego jezuickiego kompleksu budowli w centrum Grodna wchodziły oprócz kościoła kolegium, apteka, biblioteka i zabudowania gospodarcze.

ZAMKI

/
Grodno. Nowy Zamek.
Nowy pałac królewski wzniesiony obok Starego Zamku w Grodnie w latach 1737-1742 za czasów panowania Augusta III jako letnia rezydencja królów Polski i wielkich książąt litewskich, wg projektu drezdeńskiego architekta Carla Friedricha Pöppelmanna w stylu rokoko. Odbywały się tutaj sejmy generalne I Rzeczypospolitej. W czasach rozbiorów rosyjski zaborca przekształcił go w szpital wojenny. Spłonął w czasie II wojny światowej. Po odbudowie mieścił się w nim wojewódzki komitet Komunistycznej Partii Białorusi. Obecnie w pałacu znajduje się muzeum historyczno-archeologiczne.

ZAMKI

/
Grodno. Stary zamek.
Pierwszy obiekt obronny postawili w Grodnie książęta ruscy w XI wieku. W 1398 r. Witold wybudował tu murowany, gotycki zamek z pięcioma basztami, który w głównym zrębie zachował się do dnia dzisiejszego. Przebudowany z polecenia króla Stefana Batorego. Od 1678 r. odbywał się w zamku co trzeci sejm zwyczajny Rzeczypospolitej.
Na początku XVIII w. został zniszczony przez Szwedów w czasie wojny północnej. Nigdy już nie powrócił do dawnej świetności. W XIX w. został przebudowany na carskie koszary. Po odzyskaniu niepodległości został odremontowany z przeznaczeniem na muzeum przyrodniczo-historyczne. Na terenie zamku wykopaliska archeologiczne, gdzie odkryto fundamenty starej XII -wiecznej cerkwi. Zamek z miastem łączy kamienny łukowy most, zbudowany na miejscu drewnianego w drugiej połowie XVII w.
zdj. 29_3 W. Czanturia „Historia architektury”, wyd. 1977 r.

MIASTO

/
Grodno.
Miasto położone na zachodzie Białorusi, nad Niemnem. Centrum obwodu grodzieńskiego. Założone zostało przez książąt ruskich pod koniec XI w. jako gród warowny, usytuowany na szlaku bursztynowym. Prawa miejskie otrzymało w 1441 r. Ulubiona rezydencją książąt litewskich (np. księcia Witolda, na którego rozkaz w 1398 r. wybudowano murowany gotycki zamek), a później królów polskich (Kazimierz Jagiellończyk, Stefan Batory, Stanisław August Poniatowski). Na zamku w Grodnie mieszkał i zmarł w 1483 syn króla Kazimierza - św. Kazimierz. Z woli Jana III Sobieskiego co trzeci sejm walny Rzeczypospolitej od roku 1678 r. odbywał się w Grodnie, które nazywane było „trzecią stolicą Rzeczypospolitej”. 1795 r. w Grodnie obradował ostatni Sejm Rzeczypospolitej, który zatwierdził III rozbiór Polski. Po klęsce insurekcji kościuszkowskiej, w 1795 miasto przeszło pod władanie Rosji, stając się od 1802 siedzibą guberni grodzieńskiej.
W okresie I wojny światowej miasto było okupowane przez Niemców. W 1920 dwukrotnie stało się areną działań zbrojnych, jako ważny węzeł komunikacyjny na froncie polsko-bolszewickim. W latach 1920 – 1939 na mocy traktatu ryskiego Grodno przynależało do Polski. Od 22 września 1939 na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow zostało włączone do sowieckiej Białorusi jako siedziba obwodu. W latach 1941-1944 miasto znajdowało się pod okupacją niemiecką. W 1944 r. ponownie stało się częścią ZSRR. Od 1991 r. w granicach niepodległej Białorusi.
Teatr Tyzienhauza.
Zbudowany w 1793r.

ŚWIĄTYNIE

/
Holszany. Cerkiew św. Grzegorza.
Cerkiew św. Grzegorza zbudowana została w 1901 r. w stylu typowym dla prawosławnych świątyń 2 połowy XIX w.

MIASTO

/
Holszany. Kramy targowe.
Kramy z XIX w. Obecnie sklepy.

MIASTO

/
Holszany. Budynki mieszkalne, XIX / XX wiek.

CMENTARZ

/
Holszany. Mogiły żołnierzy niemieckich.
Mogiły żołnierzy niemieckich z czasów I wojny światowej 1915 – 1918 r. znajdują się po prawej stronie kościoła Franciszkanów, w głębi ogrodu.

ŚWIĄTYNIE

/
Holszany. Kościół i klasztor Franciszkanów.
Kościół św. Jana Chrzciciela i klasztor Franciszkanów zostały ufundowane w 1618 r. przez Pawła Stafana Sapiehę. Trzynawowy kościół zbudowany jest w stylu barokowym, na planie prostokąta, bez wieży. Przebudowany w połowie XVIII w. Wdowa po Pawle Stafanie Sapiesze dobudowała do kościoła rotundę, w której umieściła marmurowy nagrobek męża oraz nagrobki jego trzech poprzednich żon. Nagrobki te pozostawały w świątyni do ok. 1970 r., kiedy to wywieziono je do Muzeum Starożytnej Historii i Kultury Białoruskiej w Mińsku.

ZAMKI

/
Holszany, obwód grodzieński.
Miejscowość położona na lewym brzegu rzeki Holszanki, obecnie w zachodniej Białorusi, w rejonie oszmiańskim. Od XII do XVI w. własność rodu książąt Holszańskich. Tu urodziła się polska królowa Zofia Holszańska. Od XVII w. własność rodu Sapiehów. Holszany były centrum udzielnego księstwa w Wielkim Księstwie Litewskim i odgrywały ważną rolę w jego życiu politycznym i ekonomicznym. Ostatnimi dziedzicami majątku holszańskiego z rodu Sapiehów byli Kazimierz (zm. w 1639) i Tomasz (zm. w 1646). Majątek obciążony znacznymi długami powoli zmieniał właścicieli i podupadał.
Zamek Sapiehów (ruiny)
Szkic, rekonstrukcja zamku: М. Tkaczew, „Zamki Białorusi”
Zamek holszański wybudowano w 1610 r. na brzegu rzeki Olszanki na zlecenie Pawła Stefana Sapiehy, wicekanclerza Wielkiego Księstwa Litewskiego. Uważany był za jeden z piękniejszych zamków na Wileńszczyźnie. Zamek został zbudowany na planie czworoboku z ośmiościennymi wieżami na rogach i wewnętrznym zamkniętym dziedzińcem o wymiarach 60 x 60 m. Przypominał wyglądem zamek w Mirze. Dwupiętrowy budynek posiadał system ocieplający, wodociągi i kanalizację. Pokoje gościnne oraz galerie zdobiły freski i bogata sztukateria. podłogi wyłożone były terakotą. Wokół zamku zbudowano 3 sztuczne jeziora, których dno wyłożono kafelkami. W rezydencji Sapiehy mieściła się okazała biblioteka i galeria obrazów. W ciągu wieków zamek kilkakrotnie przebudowywano. Zaczął też popadać w ruinę. W czasach potopu szwedzkiego został ograbiony i zniszczony.

MIASTO

/
Brasław. Budynek mieszkalny.

MIASTO

/
Brasław. Studnia.

ŚWIĄTYNIE

/
Brasław. Cerkiew Zaśnięcia NMP.
Zbudowana w 1897 r.

ŚWIĄTYNIE

/
Brasław. Kościół Narodzenia NMP.
Zbudowany w 1824 r. na miejscu zniszczonego gotyckiego kościoła z XV w. Wielokrotnie przebudowywany. Obecnie neoromański.

MIASTO

/
Brasław.
Miasto powiatowe, woj. witebskie. Pierwsza wzmianka w 1065 r. (Kronika Stryjkowskiego) Jedno z najstarszych miast Białorusi. Stara nazwa miasta Braczysław od imienia księcia połockiego Braczysława Izjasławicza, który przekształcił osadę w przygraniczną twierdzę.
Baszty obronne zburzone przed końcem XVIII w. Obecnie miejscowość uzdrowiskowa, chętnie odwiedzana przez turystów. Głównym zabytkiem jest Zamkowa Góra – dawne grodzisko (IX w.). U podnóża Zamkowej Góry cerkiew i kościół.
Szpital S. Narbutta.
Powstanie: koniec XIX i początek XX w.

ŚWIĄTYNIE

/
Bobrujsk. Cerkiew św. Grzegorza.
Zbudowana w latach 1905 – 1907.

MIASTO

/
Bobrujsk. Hale targowe.
Zbudowane w XIX wieku.

ŚWIĄTYNIE

/
Bobrujsk. Sobór św. Mikołaja.
Zbudowany w latach 1892 – 94. W latach 60-tych przerobiony na basen. W 2002 r. przekazany wiernym. W trakcie odbudowy.

ŚWIĄTYNIE

/
Bobrujsk. Synagoga.
Zbudowana na początku XX w.

ŚWIĄTYNIE

/
Bobrujsk. Synagoga.
Zbudowana na początku XX w. Obecnie ruiny.

MIASTO

/
Bobrujsk. Zabudowa szeregowa.
Budynki z XIX i początku XX wieku.

Bobrujsk, cerkiew św Grzegorza

/
Bobrujsk. Cerkiew św. Grzegorza
Zbudowana w latach 1905 – 1907.

Bobrujsk Kościół NMP

/
Bobrujsk. Kościół Najśw. Panny Maryi.
Zbudowany na początku XX w. w stylu neogotyckim. Znaczna część świątyni zachowała się do naszych czasów. Dawniej przerobiony na biura. Obecnie częściowo odbudowany, oddany wiernym.

Felsztyn

/
Felsztyn (obecnie Gwardiejskoje, obw. chmielnicki). Kościół parafialny. Wzniesiony w 1753 r. z fundacji Marianny Grabianczyny. Ukończony w 1791 r., staraniem kasztelana kamienieckiego Onufrego Morskiego. Za czasów sowieckich był kolejno magazynem ziarna, klubem i składem sprzętu radiotechnicznego. W 1932 r. strącono wieże, później zdewastowano wnętrze. W 1990 r. zwrócony wiernym. Obecnie jednowieżowy, na planie krzyża. Dwukondygnacyjna fasada z czterema parami pilastrów i barokowym frontonem. Kościół ma nowe, piękne wyposażenie, stylizowane na zabytkowe.

Ostróg, cerkiew Bogojawleńska

/
Położona na dziedzińcu zamkowym. Widoczna z daleka, wzniesiona w 1521 r., łączyła w sobie cechy bizantynizmu i gotyku. Miała grube mury i strzelnice. Zdewastowana w czasie wojen kozackich, pozostawała w ruinie. w l. 1887-91 Rosjanie odbudowali ją w stylu neobizantyjskim, zacierając gotyckie elementy. Wnętrze otrzymało bogatą dekorację (malowidła). Trójnawowa, z trzema absydami. Pięć złoconych kopuł wspiera się na bębnach z łukowatymi niszami. Z. Hauser

Ostróg, kościół parafialny

/
Kościół ufundowała ok.1624 Anna Chodkiewiczowa, odnowiony i powiększony przez Annę z Sapiehów Jabłonowską. Odrestaurowany w 1880 r. w duchu neogotyckim przez proboszcza Władysława Krzemieńskiego, odbudowany po pożarze 1897 r. przez ks. Romana Sanguszkę (arch. wiktor Piotrowski). Władze rosyjskie postawiły warunek, że światynia nie może być wyższa od pobliskiego Soboru.W 1943 r. kościół był placówką samoobrony polskiej, kierowanej przez o. Remigiusza Kranca. Po 1959 r. zamieniony na salę sportową z ringiem bokserskim. Zwrócony w 1990 r. i odremontowany. Kościół wieńczy potężna kopuła. W elewacji głównej czterokolumnowy portyk. Z. Hauser

Komarno

/

Kupiel

/

Owrucz

/

Lubar

/