Rejestr Polaków represjonowanych za pomoc Żydom dostępny online

Blisko 300 opisów represji zastosowanych wobec ponad 500 Polaków pomagających Żydom podczas II wojny znalazło się w pierwszym tomie publikacji udostępnionej online w bibliotece cyfrowej IPN.

“Rejestr faktów represji na obywatelach polskich za pomoc ludności żydowskiej w okresie II wojny światowej” dotyczy Polaków mieszkających na terenie Rzeczpospolitej w granicach sprzed 1 września 1939 r.

Za pomoc uznawane są tu “udokumentowane lub poświadczone zabronione przez prawo niemieckie świadome, czynne i pozytywne działania podjęte na rzecz wyodrębnionej prawem ludności żydowskiej”. Chodzi m.in. o ukrywanie, dostarczanie żywności lub pieniędzy, wyrabianie fałszywych dokumentów czy zorganizowanie ucieczki z getta.

– Naszą ideą było uzupełnienie o nowe nazwiska i informacje wykazów represjonowanych przygotowanych w latach 70. i 80. przez ówczesną Główną Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce – powiedział redaktor naukowy publikacji Grzegorz Berendt z gdańskiego IPN.

Badacze sięgnęli po wiele nowych materiałów, takich jak np. literatura wspomnieniowa polska, a także wydana w języku rosyjskim, ukraińskim i białoruskim czy księgi pamięci dawnych gmin.

– Ocaleni i krewni zmarłych, w latach 60. przygotowali dla ich upamiętnienia publikacje, na które składały się teksty popularno-naukowe głównie wspomnieniowe. Musieliśmy sprawdzić czy występują tam odniesienia do relacji żydowsko-nieżydowskich oraz odwołania do faktów pomocy i represji. Kwerendy prowadzono na terenie Izraela, Niemiec, w Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie i zasobach Instytutu YIVO w Nowym Jorku, gdzie są także kopie dokumentów, których oryginały znajdują się w Moskwie, Kijowie czy Mińsku Białoruskim. Ponadto były kwerendy na terenie Ukrainy, Białorusi i Litwy– opowiadał Berendt.

Publikacja dostępna w bibliotece cyfrowej IPN jest pierwszym z planowanej serii tomów.

PAP/KRESY.PL