Metropolita Hilarion w Warszawie

“Wolność i odpowiedzialność” – to tytuł książki patriarchy moskiewskego i Wszechrusi Cyryla, którą zaprezentował 23 czerwca przebywający z wizytą roboczą w Warszawie metropolita wołokołamski Hilarion.

Przewodniczący Wydziału Zewnętrznych Kontaktów Kościelnych (OWCS) Patriarchatu Moskiewskiego poinformował także zebranych w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej o pracach nad wspólnym dokumentem polsko-rosyjskim, dotyczącym pojednania Kościoła katolickiego w Polsce i Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (RKP).

Wolność i odpowiedzialność jest tematem książki patriarchy Cyryla, która ukazała się właśnie w polskim przekładzie – powiedział gość z Moskwy. Dziś, gdy problemy techniczne są w centrum uwagi społeczeństw, wciąż aktualne są najważniejsze pytania, m.in. o sens wolności. Artykuły i wystąpienia głowy RKP rozważają problem z różnych punktów widzenia. Odmowa państwa w angażowanie się w zagadnienia moralne prowadzi do tolerowania takich zjawisk jak narkomania, alkoholizm, obecność domów publicznych. Równolegle z obojętnością na wartości etyczne występuje nowa ideologia totalitarna, która narzuca ludziom wierzącym obce im wartości – streszczał założenia autora przewodniczący OWCS.

W centrum zainteresowań ludzi współczesnych leżą m.in. prawa człowieka są, których jednak nie można oddzielać od moralności i odpowiedzialności. W najnowszych dokumentach międzynarodowych nie ma już mowy o związku między prawami a moralnością, którą w Europie chronią Kościoły. Patriarcha Cyryl w wielu tekstach i wystąpieniach podkreślał, że dziś w Europie odczuwalna jest chrystianofobia, ludzie wierzący tracą pracę, grozi im więzienie.

Jednym z najnowszych przejawów tego zjawiska jest wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Lautsi przeciwko Włochom. Orzekł on, że obecność krzyża w szkole publicznej ogranicza prawa ateistów. W obronie Włoch stanęły Rosja, Grecja, Bułgaria, Malta i Litwa i można spodziewać się, że Polska także dołączy do tych państw – wyraził nadzieję metropolita Hilarion.

Mimo tych trudności autor w swych tekstach wielokrotnie podkreślał potrzebę dialogu między przedstawicielami różnych światopoglądów, gdyż stan moralności jednostek nigdy nie jest obojętny dla społeczeństwa. Na koniec prezentacji metropolita Hilarion wyraził nadzieję, że w Polsce książka patriarchy Cyryla będzie głosem w dyskusji na temat praw człowieka. Przypomniał o ważnym postulacie, zawartym w wielu tekstach – o konieczności powstania dokumentu o prawach człowieka z chrześcijańskiego punktu widzenia.

Metropolita wołokołamski poinformował też o pracach nad wspólnym dokumentem, dotyczącym pojednania polsko-rosyjskiego. Obie strony – Kościół katolicki w Polsce i prawosławny w Rosji opracowały już listę zagadnień trudnych. Hilarion odniósł się do częstego w Polsce poglądu, jakoby wszystko, co działo się po wyzwoleniu naszego kraju przez Armię Radziecką, było winą Rosjan. “Trzeba jednak mieć świadomość, że zwykli Rosjanie także byli ofiarami represji” – przekonywał hierarcha.

Rosyjscy prawosławni przypominają cierpienia swych współwyznawców w latach 20. i 30. w Rzeczpospolitej. Zdaniem metropolity Hilariona należy ustalić, jakie były przyczyny tak radykalnych działań. “Oba te teksty należy nie tylko połączyć w jeden wspólny dokument, ale doprowadzić też do wspólnoty stanowisk” – przekonywał. Stwierdził też, że należy się zastanowić, czy zawęzić sprawę pojednania tylko do Rosji czy także rozszerzyć je o Białoruś i Ukrainę i podkreślił, że dialog jest niemożliwy bez udziału przedstawicieli Kościoła prawosławnego w Polsce.

Na pytanie, czy śladem Kościołów pójdą też politycy tak, jak to się stało po “Liście biskupów polskich do biskupów niemieckich” z 1965 r., Hilarion odpowiedział, że Kościoły powinny być w awangardzie pojednania, choć działają wyłącznie z własnej inicjatywy.

Przewodniczący OWCS nawiązał także do współpracy między katolikami i prawosławnymi w obronie wartości, o której pisze patriarcha Cyryl. Zdaniem mówcy, konieczny jest dialog między Kościołami – Kościół katolicki wprowadził w II tysiącleciu wiele innowacji, których nie znało chrześcijaństwo I tysiąclecia. Należy o tym rozmawiać i widzieć w przedstawicielach innych Kościołów nie rywali, ale współpracowników w obronie wartości, zwłaszcza moralności.

Przechodząc z kolei do sprawy Kościoła unickiego, hierarcha podkreślił, że strona katolicka uznała, iż unia nie jest drogą do przywrócenie jedności Kościołów, ale trzeba pamiętać, że wspólnota ta składa się z konkretnych ludzi – świeckich i biskupów, którzy mają swą liturgie i świątynie. Należy zastanowić się, co w naszej wspólnej historii było błędem, tak jak Sobór Lwowski z 1946 czy przejmowanie w latach 80. i 90. przez grekokatolików świątyń przemocą. “Ważne jest – powiedział gość z Rosji – aby wytworzyć atmosferę pojednania i zrozumienia”.

W spotkaniu, które prowadził zwierzchnik Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego metropolita Sawa, wzięli udział m.in. ambasadorzy Białorusi i Rosji, były minister spraw zagranicznych Adam Rotfeld, były ambasador RP w Rosji Stanisław Ciosek i inni.

Książka patriarchy Cyryla zawiera jego artykuły i wystąpienia. Autor ocenia w nich współczesną cywilizację, cierpiącą na brak wartości moralnych, będącą na bezdrożach wolności i postuluje, by chrześcijanie – katolicy i prawosławni – wspólnie bronili etyki w życiu społecznym.

Patriarcha Cyryl, Wolność i odpowiedzialność. W poszukiwaniu harmonii. Przetłumaczył ks. Henryk Paprocki, Białystok 2010

KAI/Kresy.pl