W pierwszym kwartale 2024 r. liczba bankomatów w Polsce spadła o ponad tysiąc. Największy operator bankomatów w Polsce – firma Euronet rozpoczął demontaż kolejnych 330 urządzeń. Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek w piśmie do prezesa Związku Banków Polskich zaznaczył, że zamykanie oddziałów banków i demontaż bankomatów uderza w podstawowe prawa konsumenckie.
Narodowy Bank Polski podaje, że od grudnia 2023 roku do końca marca 2024, z rynku znikło aż 1200 urządzeń do wypłaty gotówki. Bank odnotował także spadek wpłat i wypłat. W pierwszym kwartale 2024 wpłacano 96 mld zł, a w ostatnim kwartale 2023 101,5 mld zł. Liczba depozytów spadła z kolei o ok. 9 mld zł w ciągu kwartału.
Kryzys branży bankomatowej
Naukowcy z Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego mówią o kryzysie branży bankomatowej w Polsce. Według raportu „Analiza rynku bankomatów w Polsce” koszty całkowite na bankomat wzrosły o 21 proc. dla operatorów bankowych i o 25 proc. dla operatorów niezależnych w porównaniu do 2021 roku, kiedy zapotrzebowanie na gotówkę wzrosło ze względu na restrykcje pandemiczne. Dla operatorów niezależnych marża zysku operacyjnego zmalała z 9 proc. do 3,79 proc. od 2021 do 2022 roku. Natomiast dla operatorów bankowych była ujemna (strata na działalności operacyjnej) i wielkość jej wzrosła w 2022 r. w porównaniu do 2021 r. (z poziomu – 67 proc. w 2021 r. do – 74 proc. w 2022 r.).
Prezes Euronetu Marek Szafirski stwierdził, że bankomaty stały się nierynkowe, a najwięcej na nich zarabiają podmioty trzecie, a nie ich operatorzy.
„Prowadzi to do całkowitego wypaczenia obrazu tego, kto jest rzeczywistym beneficjentem opłat za korzystanie z bankomatów, którymi ostatecznie obciążani są użytkownicy końcowi. Wszystko to prowadzi to do irracjonalnej i oderwanej od zasad gospodarki rynkowej sytuacji, w której na usługach bankomatowych kilkukrotnie więcej zarabiają podmioty trzecie, a nie operatorzy faktycznie tę usługę świadczący. Czyni to rynek niezwykle ograniczonym i trudnym dla nielicznych już w Polsce, niezależnych operatorów bankomatowych, którzy znajdują się na końcu łańcucha obrotu” – powiedział Marek Szafirski.
Zaznacza, że już teraz kilkadziesiąt procent urządzeń bankomatowych, pozostaje niedochodowa, głównie poza dużymi miastami. – Euronet rozpoczął proces demontażu nierentownych bankomatów około 330 do końca roku.
Reakcja Rzecznika Praw Obywatelskich
Z badania PolCard from Fiserv „Preferencje płatnicze Polaków 2024” wynika, że gotówka nadal jest używana w 1/3 wszystkich transakcji. Najczęściej używają ich mieszkańcy mniejszych miejscowości, a także sprzedawcy na targowiskach, którzy nie oferują innej formy płatności. Według RPO Marcina Wiącka likwidacja bankomatów uderza w ich podstawowe prawa obywatelskie. Dodał, że stanowi to również zagrożenie dla osób starszych, niepełnosprawnych i tych, których z różnych względów po prostu nie chcą korzystać z płatności elektronicznych.
Marcin Wiącek wysłał do prezesa Związku Banków Polskich pismo powstałe na podstawie skarg obywateli, którzy zgłaszali narastający problem likwidacji oddziałów i bankomatów – „W odczuciu skarżących takie działania banków ograniczają ich prawa konsumenckie. Podkreślają, że forma płatności gotówkowej jest nadal legalną, pełnoprawną, powszechną i akceptowaną formą transakcji, a tego rodzaju decyzje banków powodują ich wykluczenie społeczne i finansowe” – czytamy w komunikacie RPO.
Niektóre kraje, jak Irlandia, wprowadziły regulacje określające minimalną ilość bankomatów, jaka musi zostać utrzymana w określonych obszarach. Popularną usługą wychodzącą naprzeciw braku dostępności bankomatów jest Cashback, polegającą na wypłacie środków podczas zakupów.
Większość Polaków za utrzymaniem płatności gotówkowych
Firma Tavex zapytała Polaków o opinię związaną z ewentualnym całkowitym zniesieniem gotówki i zastąpieniem jej pieniądzem elektronicznym. Aż 83 proc. respondentów stwierdziło, że wycofanie gotówki jest złym pomysłem, który negatywnie odbiłby się na gospodarce i bezpieczeństwie konsumentów.
Polacy jako zalety korzystania z gotówki podali możliwość łatwiejszej kontroli wydatków (35 proc.), poczucie niezależności (21 proc.) i ochronę danych osobowych (20 proc.).
Przypominamy, że wraz z początkiem 2024 roku w Polsce został wprowadzony nowy limit płatności gotówkowych. Dla osób prywatnych limit wynosi 20 tys. zł. Z kolei w przypadku przedsiębiorców limity zostały zmniejszone z 15 tys. do 8 tys. zł.
Kresy.pl/bankier.pl
Zostaw odpowiedź
Chcesz przyłączyć się do dyskusji?Nie krępuj się!