Klasztor Nowodziewiczy wrócił do Cerkwii

Zespół architektoniczny prawosławnego klasztoru i cmentarza Nowodziewiczego w Moskwie, wpisany przez UNESCO na listę Światowego Dziedzictwa Kultury, został przekazany w bezterminowe użytkowanie Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej.

Porozumienie w tej sprawie podpisali 22 marca w stolicy patriarcha moskiewski i Wszechrusi Cyryl i szef Agencji Zarządzania Majątkiem Federalnym Rosji Jurij Pietrow.

„Sprawiedliwości historycznej stało się zadość” – powiedział zwierzchnik RKP po podpisaniu dokumentu. Podziękował władzom państwowym za to, że „bez jakichkolwiek wstrząsów” Patriarchat Moskiewski otrzymał cały kompleks w bezpłatne i bezterminowe użytkowanie.

Przedstawiciele Agencji wyjaśnili dziennikarzom, że obecnie w rosyjskiej praktyce prawnej istnieją dwie formy przekazywania Kościołowi majątku o przeznaczeniu religijnym: albo na własność, co wymaga oddzielnego rozporządzenia rządowego, albo w użytkowanie bezterminowe. W tym drugim wypadku organizacja składa zamówienie, po czym obie strony podpisują odpowiednią umowę. A ponieważ cały zespół klasztoru Nowodziewiczego znajduje się pod ochroną UNESCO i stanowi wyłączną własność Federacji Rosyjskiej, klasztor może zostać przekazany jedynie w bezpłatne użytkowanie, a nie na własność Kościoła.

Jeśli dotychczas nieruchomościami na terenie klasztoru zarządzało Państwowe Muzeum Historyczne, to obecnie jego prawa w stosunku do wielu budynków wygasły i Cerkiew otrzymała do dyspozycji 28 obiektów. Są wśród nich Mur Obronny i Strażnica przy Bramie Północnej, zespół Wieży Szwalnej, Mauzoleum Książąt Wołkońskich i inne. W użytkowanie kościelne przeszły również obiekty i budynki, w których znajdują się różne muzea.

„Dzisiaj zatwierdziliśmy harmonogram stopniowego wyprowadzania stąd muzeów” – oświadczył przedstawiciel Agencji Zarządzania Majątkiem Federalnym Rosji. Zapowiedział, że do grudnia 2010 jego urząd przyzna wszystkim tym placówkom równowartościowe pomieszczenia na terenie Moskwy. Przedmioty zabytkowe, np. ikonostasy z 250 ikonami z XVI-XIX w., stanowiące państwową część rosyjskich zasobów muzealnych, pozostaną w pięciu świątyniach na terenie zespołu już po przekazaniu go Patriarchatowi. Wszystkie sprawy związane z dalszym korzystaniem z eksponatów będą regulowane zgodnie z zasadami ochrony zabytków, wypracowanymi przez urzędy państwowe.

Obecny użytkownik całego kompleksu, czyli Rosyjska Cerkiew Prawosławna, będzie musiał obecnie zatroszczyć się również o słynny cmentarz Nowodziewiczy, na którym spoczywają tysiące sławnych Rosjan i na którym nadal odbywają się pogrzeby. Kościół ma także obowiązek prowadzenia działalności oświatowej i kulturalnej na tym obszarze oraz do zapewnienia obywatelom dostępu do tych obiektów. Na eparchii moskiewskiej Cerkwi będą też spoczywały obowiązki gospodarcze, np. zawierania umów i ponoszenia odpowiedzialności za utrzymanie obiektów, opłacanie usług komunalnych itp.

Przedstawiciele Agencji Zarządzania Majątkiem Federalnym Rosji przypomnieli, że proces przekazywania mienia i różnych instytucji religijnych Kościołowi rosyjskiemu trwa od początku lat dziewięćdziesiątych, a ostatnio jeszcze bardziej się uaktywnił. Tylko w 2009 r. rząd dał w użytkowanie Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej świątynie w Ugliczu, kilka budynków w Siergijew Posadzie, katedrę w Czelabińsku, a co do 15 obiektów religijnych, będących własnością federalną, zawarto z RKP porozumienia o bezpłatnym korzystaniu z nich. Jednocześnie agencja proponuje wydłużyć czas przekazywania tych budynków, aż dotychczasowi ich użytkownicy otrzymają nowe pomieszczenia.

Zespół architektoniczny klasztoru Nowodziewiczego, pochodzący z pierwszej połowy XVI w., pozostawał dotychczas częściowo pod zarządem Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej, a częściowo należał do Państwowego Muzeum Historycznego. Muzealnicy zarządzali np. Soborem Smoleńskim i wieloma budynkami na terenie kompleksu.

W rozmowie z „Rossijską gazietą” wiceminister kultury Rosji Andriej Busygin wyraził przekonanie, że Kościół będzie w stanie utrzymać przekazane mu zabytki i zapewnił, że państwo będzie nadal przyznawać środki na ich konserwację. Porozumienie przewiduje także dostęp pracowników muzeum i specjalistów do ikonostasów i ikon w celu ich regularnych przeglądów – dodał minister. Podkreślił, że zarówno Kościół, jak i państwo poczuwają się do obopólnej odpowiedzialności za zachowanie zabytków światowego dziedzictwa.

KAI/Kresy.pl