Rosja: Czołowa tatarska organizacja społeczna zagrożona delegalizacją

Wszechtatarskie Centrum Społeczne (WTOC) organizacja, która odegrała ważną rolę w aktywizacji społecznej i odrodzeniu narodowym Tatarów Rosji jest zagrożona likwidacją.

Jak podał we wtorek portal Idel Realii, Sąd Najwyższy Republiki Tatarstanu wchodzącej w skład Federacji Rosyjskiej odbędzie 24 lutego pierwsze posiedzenie w ramach postępowania mającego wyjaśnić czy Wszechtatarskie Centrum Społeczne jest organizacją ekstremistyczną. W przypadku potwierdzenia przez sąd zarzutów prokuratora republiki WTOC może zostać zdelegalizowany.

W złożonym w styczniu przez republikańską prokuraturę wniosku można przeczytać, że “działalność ruchu (WTOC) jest sprzeczna z obowiązującym prawodawstwem i nosi charakter ekstremistyczny, co stanowi realne zagrożenia dla konstytucyjnego ustroju Federacji Rosyjskiej, integralności jej terytorium, bezpieczeństwa państwa i społeczeństwa”, a nawet może doprowadzić do “naruszenia praw i wolności człowieka, przyczynienia szkód godności i zdrowiu obywateli”.

Wśród przesłanek dla takiej oceny działalności WTOC prokurator wyszczególnił list otwarty jaki tatarska organizacja wysłała w 2017 r. do polityków w sprawie ochrony statusu języka tatarskiego jako języka obowiązkowego we wszystkich szkołach republiki. Prokurator powołał się w tej kwestii na ekspertyzę, w której dopatrzono się w liście stwierdzeń “nakierowanych na wywołanie waśni” na tle językowym. Innym zarzutem jest fakt dalszego koordynowania przez centralę organizacji “oddziału WTOC” w mieście Nabierieżnyje Czelny, którą to strukturę jeszcze w 2017 r. prokuratura oceniła jako prowadzącą działalność o charakterze ekstremistycznym. Prokurator uznał też, że na manifestacjach organizowanych w ostatnich latach przez Centrum wybrzmiewały deklaracje o charakterze separatystycznym.

Zarzuty republikańskiej prokuratury stanowczo odrzucił przewodniczący WTOC Farit Zakijew. “Wszystkie obwinienia naciągane. Na przykład mityng o którym one mówią był organizowany nie przez WTOC ale osoby fizyczne. Samo wyjście poza temat w ogóle nie jest naruszeniem [prawa]. Jest w tej sprawie wyjaśnienie Sądu Najwyższego. Jakiekolwiek naruszenie jest karane, gdy powstaje niebezpieczeństwo. Zaproszenie do dyskusji, poglądy – nie wywołują niebezpieczeństwa dla społeczeństwa. W takich sytuacjach, ja już nie pierwszy raz o tym mówię, jeśli coś nie pasuje przedstawiciele komitetu wykonawczego lub MSW powinni o tym informować organizatora wprost na mityngu. Po tym organizator podejmuje działania. Następnie, o oddziale w Nabierieżnych Czelnach, ono nigdy nie było strukturą WTOC” – słowa tatarskiego działacza zacytował portal Idel Realii.

WTOC powstało w lutym 1989 r. na fali przebudzenia narodowego Tatarów Nadwołża. Zostało zalegalizowane przez władze radzieckie i stał się wówczas organizacją masową. Podnosiło hasła uczynienia tatarskiego językiem urzędowym, wprowadzenia do szkół nauczania historii Tatarów, zmian w polityce kulturalnej. Odegrało dużą rolę w forsowaniu deklaracji o “suwerenności państwowej Tatarstanu” i rozwoju tatarskich szkół. Z biegiem czasu republikańska elita, która po 2005 r. związała swoją przyszłość z obozem putinowskim marginalizowała WTOC. Po sprzedaży publicznego gmachu WTOC straciło swoją siedzibę. Od 2014 r. czołowi działacze organizacji usłyszeli wyroki więzienia w zawieszeniu, grzywn lub prac społecznych za “rozniecanie waśni na tle narodowościowym”. Jeszcze w 2015 r. przewodniczący oddziału WTOC w Nabierieżnych Czelnach Rafis Kaszapow trafił do więzienia za separatyzm.

Władze radzieckiego Tatarstanu ogłosiły suwerenność swojej republiki jeszcze przed rozpadem ZSRR, choć nie był on republiką związkową, subiektem federacji jaką był ZSRR, lecz republiką autonomiczną w ramach rosyjskiej republiki związkowej (RFSRR). W pierwszych latach po rozpadzie ZSRR silny był w Tatarstanie nurt domagający się całkowitego zerwania z Moskwą. Dopiero w 1994 r. zawarto formalną umowę regulującą jego stosunki z Moskwą, która określiła Tatarstan jako „państwo stowarzyszone z Federacją Rosyjską”. Dopiero w 2000 roku republika formalnie stała się częścią Rosji. Jest jednym z jej głównych naftowych zagłębi co daje Tatarstanowi silne podstawy ekonomiczne.

W Federacji Rosyjskiej żyje 5,3 mln Tatarów co oznacza, że są drugą pod względem liczebności grupą narodową w kraju po Rosjanach. W swojej republice Tatarzy stanowią 53 proc. ludności, a Rosjanie prawie 40 proc. W związku z dążeniem władz rosyjskich do odebrania językowi tatarskiego statusu języka nauczanego obowiązkowo w szkołach republiki pod wpływem protestów etnicznych Rosjan, doszło z kolei do protestów społecznych ludności tatarskiej. Skomplikowane pozostają także relacje Tatarów z sąsiednią Republiką Baszkortostanu, której władze są oskarżane przez nich o baszkirizację Tarów zamieszkujących północno-wschodnie rejony tej republiki.

idelrealii.org/kresy.pl