Białorusini wspominają powstańców z 1863 r.

W niedzielę w rejonie lidzkim Towarzystwo Białoruskiej Mowy uczciło pamięć powstańców z roku 1863, którzy w pobliżu wsi Mała Olżawa starli się z wojskami carskimi.

Na miejscu bitwy odprawiono mszę, a o tamtych wydarzeniach opowiadał Stanislau Sudnik, przewodniczący lidzkiego oddziału TBM.

W 1863 r. powiat lidzki jako jeden z pierwszych przyłączył się do powstania. Naczelnikiem powstania był na terenie powiatu był Ludwik Narbutt. Jego oddział stoczył kilkanaście udanych potyczek, jednak w wyniku zdrady, 5 maja 1863 został rozbity przez carskie wojska. Drogę do obozowiska powstańczego przekazał, miejscowy chłop Bazyli Karpowicz, który wraz z innym zdrajcą został powieszony przez nowego dowódcę oddziału. Dowódca i kilkunastu powstańców zginęła, reszta dostała się do niewoli lub zbiegła.

To właśnie w okolicach Małej Olżawy, po śmierci Narbutta z carskim wojskiem starły się resztki jego oddziału. Mimo strat kilku udało się przedostać przez Niemen. Nieznana jest liczba zabitych w bitwie, nie prowadzono nigdy badań archeologicznych.

W około 100 osobowym oddziale Narbutta, walczyli w nim m.in. Franciszek Bohuszewicz i Michał Andriolli, który potem po upadku powstania, we Włoszech namalował obraz “Śmierć Ludwika Narbutta”

Po raz pierwszy uczczono pamięć powstańców w 1995 r. i tradycyjnie uroczystość odbywa się w ostatnią niedzielę lipca, przed rocznica proklamowania niepodległości Białorusi, 27 lipca 1990.

Pierwszy kamień upamiętniający bitwę postawiono już w 1863 r., w 1925 postawiono krzyż, który kilka lat temu został zniszczony przez nieznanych sprawców. Obecnie umieszczono tam dwa krzyże, na których napisy po polsku i białorusku głoszą “bojownikom o niepodległość”.

“Teraz gdy informacje o tym powstaniu są wykreślane z podręczników ludzie prawie o nim zapomnieli. A pamięć jest nam potrzebna, byśmy mogli rozwijać się jako naród” – powiedziała Biełsatowi jedna z uczestniczek uroczystości

Białoruscy demokraci czczą szczególnie pamięć dowódcy powstania na Litwie Konstantego Kalinowskiego (biał. Kostuś Kalinouski). Opowiadał się on za oddzieleniem Litwy od Rosji i odtworzeniem federacji z Polska z zagwarantowaniem praw Białorusinom. Polska patronuje programowi stypendialnemu im K. Kalinowskiego, dla białoruskich studentów wyrzuconych ze studiów w ramach represji politycznych

Biełsat
belsat.eu