Armenia uznała Górski Karabach za część terytorium Azerbejdżanu

Przywódcy Armenii i Azerbejdżanu ogłosili wzajemne uznanie integralności terytorialnej swoich państw. Tym samym, Armenia uznała Górski Karabach za terytorium Azerbejdżanu.

W czwartek w Moskwie odbyło się posiedzenie Najwyższej Eurazjatyckiej Rady Gospodarczej, w którym uczestniczyli m.in. prezydent Rosji Władimir Putin, premier Armenii Nikoł Paszynian i prezydent Azerbejdżanu Ilham Alijew.

Jak podano, podczas spotkania przywódcy Armenii i Azerbejdżanu porozumieli się w sprawie wzajemnego uznania integralności terytorialnej swoich państw. To oznacza, że Armenia uznała Górski Karabach za terytorium Azerbejdżanu.

Według mediów rosyjskich (Tass, Nowaja Gazieta) Paszynian powiedział: – Chciałbym potwierdzić, że Armenia i Azerbejdżan doszły do porozumienia w sprawie wzajemnego uznania integralności terytorialnej swoich państw i na tej podstawie, można powiedzieć, że całkiem dobrze idziemy w kierunku uregulowania naszych stosunków.

Z wypowiedzi armeńskiego premiera wynika, że Armenia jest gotowa odblokować wszystkie korytarze transportowe i gospodarcze, a także otworzyć regionalną komunikację z Azerbejdżanem.

„Istnieją poważne przesłanki na rzecz normalizacji stosunków między Azerbejdżanem a Armenią w oparciu o uznanie integralności terytorialnej i suwerenności” – oświadczył z kolei Alijew.

Jak relacjonuje „Nowaja Gazieta”, na spotkaniu z udziałem obu przywódców doszło jednak do zwarcia. W swoim wystąpieniu Alijew powiedział, że Azerbejdżan zainicjował utworzenie tzw. korytarza zangezurskiego, czyli drogi, która miałaby połączyć główne terytorium kraju z Nachiczewańską Republiką Autonomiczną – czyli azerskiej enklawy, oddzielonej przez terytorium Armenii. Paszynian oświadczył wówczas, że w ostatnich latach Azerbejdżan używa pojęcia „korytarz zangezurski”, jako „próby wysuwania pretensji terytorialnych wobec Armenii”.

– Chciałbym podkreślił, że w trójstronnym porozumieniu z 9 listopada 2020 roku jest mowa tylko o jednym korytarzu, a jest to korytarz laczynski [główna i zasadniczo jedyna droga łącząca Armenię z Górskim Karabachem poprzez rejon laczynski Azerbejdżanu, gdzie dominującą przewagę ma ludność azerska – red.] – oświadczył premier Armenii. W odpowiedzi azerbejdżański prezydent odparł, że jego kraj nie rości sobie żadnych pretensji terytorialnych wobec Armenii. Dodał, że „trzeba się bardzo postarać”, żeby zobaczyć taką intencję w jego słowach.

Według relacji medialnych, Alijew powiedział też na początku rozmów, że „biorąc pod uwagę wcześniejsze wypowiedzi armeńskich władz o uznaniu Górskiego Karabachu za część Azerbejdżanu, jak również o uznaniu integralności terytorialnej Azerbejdżanu z wykorzystaniem konkretnych liczb dla terytorium Republiki Azerbejdżanu, kwestia uzgodnienia innych punktów traktatu pokojowego będzie znacznie łatwiejsza”. Dodał, że wcześniej brak takiego uznania ze strony armeńskiej był głównym czynnikiem blokującym porozumienie.

Wcześniej premier Armenii powiedział na konferencji prasowej, że jego kraj uznaje integralność terytorialną Azerbejdżanu, z uwzględnieniem Górskiego Karabachu, ale pod warunkiem zapewnienia bezpieczeństwa ludności ormiańskiej.

Prezydent Rosji wyraził nadzieję, że uda się dojść do porozumienia i że „kwestie, które dotąd pozostawały nierozwiązane, zostaną rozwiązane”. Przyznał, że do rozwiązania są jeszcze kwestie dotyczące np. dróg transportowych, ale jego zdaniem to szczegóły techniczne i trudności, które uda się przezwyciężyć. Putin zapowiedział też na przyszły tydzień spotkanie wicepremierów Rosji, Armenii i Azerbejdżanu, na którym mają zostać wyjaśnione kwestie sporne.

„Armenia uznaje 86,6 kilometrów kwadratowych Azerbejdżanu na podstawie faktu, że Azerbejdżan jest gotowy uznać 29,8 kilometrów kwadratowych integralności terytorialnej Armenii. 86,6 tysięcy kilometrów kwadratowych Azerbejdżanu obejmuje Górski Karabach, ale należy również zauważyć, że kwestia praw i bezpieczeństwa Ormian z Górskiego Karabachu powinna być omawiana w formacie Baku-Stepanakert” – powiedział w poniedziałek premier Nikol Paszynian.

Ormianie i Azerbejdżanie są skonfliktowani od ponad wieku. Po walkach w czasie krótkotrwałej niepodległości ich państw w latach 1918-1920, konflikt rozgorzał na nowo o region Górskiego Karbachu – zamieszkany przez Ormian, ale przyporządkowany przez władze radzieckiego do Azerskiej SRR. Pod koniec lat 80 XX wieku Ormianie podjęli działania secesyjne. W latach 1990-1994 w krwawej wojnie Ormianie, przy wsparciu władz Armenii obronili swoją niezależność od Baku, jednak państwowość Republiki Górskiego Karabachu nie jest uznawana przez żadne państwo na świecie. Przez lata na granicy między obszarami kontrolowanymi przez tę republikę i władze w Baku trwał konflikt zbrojny niskiej intensywności.

Czytaj także: Etniczna mina pod Związkiem Radzieckim – źródła wojny w Górskim Karabachu

Górski Karabach utrzymuje ścisłe związki z Armenią, która wspierała go politycznie, militarnie i ekonomicznie. Były prezydent i premier Armenii Serż Sarkisjan wywodzi się Górskiego Karabachu, w czasie wojny o jego niezależność, w latach 1992-1993 był ministrem obrony nieuznawanej republiki. Podobną drogę przeszedł inny przywódca Górskiego Karabachu Robert Koczarjan, który był prezydentem Armenii przed Sarkisjanem, a obecnie jest jednym z liderów opozycji przeciwko Paszynianowi.

27 września 2020 konflikt karabaski ponownie eskalował do postaci pełnowymiarowej wojny. Azerbejdżan rozbił w niej obronę Ormian. Interwencja Rosji sprawiła, że w nocy z 9 na 10 listopada 2020 roku Armenia przy mediacji zawarła porozumienie rozejmowe z Azerbejdżanem, które jest gwarantowane przez Moskwę. Zawiera ono decyzje niekorzystne dla Ormian w Górskim Karabachu. Wszystkie rejony wokół regionu, które Ormianie kontrolowali od początku lat 90 przeszły pod kontrolę Baku, tak jak i około jednej trzeciej nieuznawanej Republiki Górskiego Karabachu z miastem Szuszą. Pozostała w rękach Ormian część Górskiego Karabachu została przekazana pod kontrolę rosyjskich sił rozjemczych. Armenia zobowiązała się przy tym zapewnić Azerbejdżanowi niezakłóconą komunikację przez swoje terytorium z jego eksklawą – Nachiczewańską Republiką Autonomiczną, co Baku interpretuje jako prawo do posiadania eksterytorialnego korytarza przez południową prowincję Armenii – Sjunik.

Po zwycięskiej dla Baku wojnie w Górskim Karabachu 2020 r. azerbejdżańscy żołnierze zaczęli kwestionować także międzynarodowo uznane granice Armenii właściwiej, które w części nie są delimitowane. W 2021 r. dochodziło do wkraczania Azerbejdżan na jej terytorium i do lokalnych starć. 1 sierpnia doszło do kolejnych ataków wojsk Azerbejdżanu na stanowiska karabaskich Ormian. Jeszcze poważniejsze ostrzały i wypady na terytorium Armenii miały miejsce w połowie września.

Wobec bierności Rosji pałeczkę podjęły USA. Przewodnicząca Izby Reprezentantów Nancy Pelosi odwiedziła we wrześniu Erywań i potępiła ataki Azerbejdżanu. Później premier Armenii stwierdził, że opowiada się za przedłużeniem stacjonowania rosyjskich sił rozjemczych w Górskim Karabachu nawet o 20 lat. Moskwa zaś częściowo odzyskała inicjatywę kiedy to w czasie październikowego spotkania w Soczi z prezydentem Rosji, Paszynian i prezydent Azerbejdżanu Ilham Alijew podkreślili rolę rosyjskiego kontyngentu rozjemczego w Górskim Karabachu.

novayagazeta.eu / Tass / Kresy.pl