O czym piszą i z kim się spotykają polscy Litwini

Ze styczniowego numeru pisma mniejszości litewskiej w Polsce „Aušra” („Jutrzenka”) dowiadujemy się m.in. o polskiej okupacji Wilna oraz związkach polskich Litwinów z szowinistyczną organizacją Vilnija Kazimierasa Garszwy.

W ostatnim numerze “Aušry” Zivile Makauskiene oddaje hołd Marcele Kubiliute, która jako jedyna kobieta w historii Litwy otrzymała wszystkie najwyższe odznaczenia wojskowe tego państwa.

Makauskiene podkreśla jej zasługi dla uratowania Litwy przed “polską zaborczością”. Po pierwszej wojnie światowej, urodzona na północy dzisiejszej republiki Kubiliute dostała się do Wilna, gdzie uczyła bezpłatnie dzieci Litwinów. Następnie, według Makauskiene, aby “uniknąć prześladowań polskich władz okupacyjnych” przeszła potajemnie linię demarkacyjną i udała się do Kowna. Tam szybko otrzymała posadę w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, gdzie odpowiedzialna była “za wspieranie w okupowanej przez Polskę Litwie” działalności Litwinów, czyli pomoc w rozwoju kultury (przekazywanie prasy, książek).

Jednocześnie Kubiliute była odpowiedzialna za wypłacanie pieniędzy działaczom podziemnych organizacji, a i sama również miała brać udział w tego typu działalności. Za największe osiągnięcie litewskiej bohaterki publicystka “Aušry” uważa współpracę w rozbiciu Polskiej Organizacji Wojskowej w Kownie, która jej zdaniem w sierpniu 1919 była bliska przejęcia na Litwie władzy.

Dodać wypada, że artykuł jest tak skonstruowany, że po działaniach na rzecz litewskiego Wilna, wymierzonych w Rzeczpospolitą, natychmiast przechodzimy do represji sowieckich z roku 1944. Co może sugerować, że Kubiliute była represjonowana za działalność antypolską. Jest to tym bardziej ciekawe, jeżeli weźmiemy pod uwagę jej związki z quasi-rządem emigracyjnym w nazistowskim Berlinie, zwanym Litewskim Frontem Aktywistów. Kubiliute należała w tym czasie do organizacji współpracującej z Niemcami w przygotowaniach do antysowieckiego powstania. Trudno orzec, dlaczego Makauskiene pominęła ten wątek.

Drugi interesujący tekst styczniowej “Aušry” to relacja ze spotkania Stowarzyszenia Litewskiej Kultury Etnicznej w Polsce, które odbyło się 29 listopada 2009 roku w Puńsku. W imprezie uczestniczył m.in. Nijole Balcziuniene, członek władz nacjonalistycznej litewskiej organizacji Vilnija, postulującej lituanizację polskiej mniejszości narodowej, uważanej przez nią za spolszczonych Litwinów, których należy “przywrócic do ich korzeni”. Organizacja domaga się także m.in. zaprzestania działalności szkół nielitewskich (polskich) na Litwie, a także zarzuca Polsce i Polakom, w tym mniejszości polskiej na Litwie, dążenie do polonizacji Litwy i oderwania Wileńszczyzny.

Nijole Balcziuniene przekazał Stowarzyszeniu Litewskiej Kultury Etnicznej w Polsce książkę przywódcy Vilniji Kazimierasa Garszwy, traktującą o granicach występowania języka litewskiego. Jego biblioteka powiększyła się także o książkę od Dalii Urbanawicziene, przewodniczącej sejmowej Rady Kultury Etnicznej, pod tytułem “Wielka Litwa”.

Dwutygodnik litewskiej mniejszości narodowej w Polsce “Aušra ” jest finansowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji RP. Otrzymuje także wsparcie państwa litewskiego.

Błażej Cecota/tr/Kresy.pl