„Rzeczpospolita”: Patrioty na finiszu - umowa już w marcu?

/
Najprawdopodobniej w marcu podpisana zostanie umowa na dostawy…

Honckiewicze (Hancewicze)

/
Zaścianek. 2 km. na pn-wsch od Podborza (gmina i parafia loco). Rozległy, opustoszały kołchoz, krajobraz ksieżycowy. Ostała się jedna bezludna chałupa otoczona hałdami odpadków i złomu. Mieszkańca spotykamy na łące gdy pasie krowę. Mieczysław Malewski 98 lat, stróż w upadłym kołchozie. Dobrze mówi, żartuje, twierdzi, że zdrowie zapewniła mu cieżka praca, trochę głuchy. Niepiśmienny, nie rozumie co to szlachta choć nazwisko ma szlacheckie.

Dawidowszczyzna

/
5 km. na wsch od Solecznik M.( gmina i parafia loco). Bronisław Kołdusz. 57 lat. technik rolnictwa, opowiada o przeszłości, z dumą prezentuje wyrys katastralny odziedziczonej ziemi z 1923 roku ( fot 497, skan ). Jego krewny to Józef Kołdusz powojenny dyrektor domu towarowego "Bazar" w Poznaniu. Większość dawnych mieszkańców wyjechała do Polski, mieszkali dawnej Narnicki, Łukaszewicz, Bartkiewicz, Kołdusz, Stankiewicz. Słown. Geograf. 1867 - 4 domy 27 mieszk. katolik.

Poczobuty

/
Zaścianek położony nad Solczą 12 km. na zach od Solecznik W. (parafia i gmina loco), zamieszkuje 5 spokrewnionych rodzin Poczobutów i Roubów. Rozmowa z Gertrudą Roubą 82 l. z domu Kozakiewicz i Antonim Roubą 87 l. synem Mikołaja i Genowefy z Poczobutów. Rozmowa. Gertruda żywotna, jasny umysł, dobre słownictwo (ukończyła jedną klasę szkoły, jak bohaterka "Bożej podszewki" ). Łatwo poznać, że jest ze szlachty, ma to wypisane na twarzy i w delikatnym sposobie bycia. Choć przez dziesięciolecia była dojarką w pobliskim kołchozie utworzonym na gruntach folwarku Dominika Poczobuta. Stąd wywodzi się najznaczniejszy biznesmen polski tych okolic - Ryszard Poczobut mieszkający w Ejszyszkach na Juryzdyce właściciel miejscowego i jedynego hotelu, dużych obszarów ziemi i kilku fabryk m.in. produkcji samochodowej tapicerki. Na przeciwległym brzegu Solczy leżały Koniuchy spalone przez sowiecko-żydowskich partyzantów w 1944 r., ponad 40 ofiar. Słown. Geograf.1882: nad rzeką Solczą 6 domów 124 miesz. katolik.

Machniuny

/
Zaścianek nad Poberżanką 10 km. na zach. od Solecznik W (gmina i parafia loco) . Helena Marcinkiewicz 83 l. opowiada o życiu przed wojną (chodziła do polskiej szkoły w Rózglu) i cieżkich przeżyciach podczas wojny, gdy "leśni" - biali (polscy), zieloni (litewscy) i czerwoni (sowieccy) przychodzili nocą i rabowali żywność. Po wojnie ciężka praca w kołchozie Czużekompie . W pobliżu jej domu pozostałości folwarku i młyna Pobereże.

Sasankiszki

/
Zaścianek. nad rzeczką Pobereżanką dopływem Solczy, 7 km. na zach. od Solecznik W. ( gmina i parafia loco). Istnieją 3 domy. W jednym Irena Moroz 83 lata nie pamięta szlachty ale wspomina, że mieszkali tu niegdyś Lisowcy i Wasiukiewicze. Pod lasem pozostałość dawnej drogi brukowanej polnymi kamieniami.

Tautliszki

/
4 km. na zach. od Bujwidz, okolica,pozostała jedna chałupa mieszka bezrobotny Andrzej Jankowski z żoną. utrzymują się ze zbieractwa w pobliskim lesie państwowym. Nie wiedzą o szlachcie.

Podworańce

/
5 km. na pd-zach. od Miednik, przy drodze Miedniki - Turgiele. Ignacy Niemyćko 83 lata opowiada o pobliskim majątku Harburdziszki i jego właścicielu Klukowskim. W tym miejscu zabudowania kołchozowe, pozostał tylko murowany lamus używany jako kołchozowy kantor. Nie wie o szlachcie. Znów opowieść jak jedyną sztuką przetrwania za sowieta było złodziejstwo. Tolerowane i propagowane przez przybyłe z Rosji naczalstwo.

Sokoły

/
zaścianek. 10 km. na pn. od Solecznik M., 5 km. na wsch. od Jaszun (gm. Soleczniki M, parafia Jaszuny). Na lewym brzegu Mereczanki (Merkis) Zabudowa w większości zniszczona przez rozległy kompleks zabudowań kołchozu Merkis. Jedynie w części wschodniej dawnej wsi, na skraju lasu przetrwały dwa gospodarstwa. W jednym mieszka Marian Wodkowicz (fot 422) potomek dawnych mieszkanców zaścianka. Nie wie, że pochodzi ze szlachty, pamięta, że po wojnie było tu osiem gospodarstw i mieszkali Giglewicze, Kieślowscy, Malinowscy. Słown. Geograf. w XIX w. były to dobra Balińskich z Jaszun. W lesie zapomniany cmentarz.

Powidańce

/
Zaścianek 7 km. na wsch. od Dziewiniszek. nie istnieje, zniszczony podczas kolektywizacji, mieszkańcy przeniesieni do wsi Powidańce. Informacje na ten temat i kilku powyższych miejscowości od Reginy Bajdan z sąsiedniej wsi Powidańce (76 lat), którą napotkaliśmy gdy powracała do domu po odprowadzeniu krowy do siostry w Dziewiniszkach (8 km. w jedną stronę) ponieważ dostała zapalenia żył w dłoni i lekarz zakazał jej dojenia a krowę trzeba doić.

Wołkowszczyzna

/
okolica położona przy granicy z Białorusią, 7 km. na pd. od Dziewiniszek (gmina i parafia loco), 3 km. na wsch. od Krakunów. Na płaskiej trawiastej i zabagnionej równinie zachowały się dwa zamieszkałe gospodarstwa, dwa inne używane są jako domy letniskowe. Wacław Bernacki polski szlachcic(76 lat) wraz z żoną Heleną, mieszka w jednym z tych pierwszych. Wspomina ojca, którego sowieci zabrali do wojska w 1945 roku i który zmarł szybko po powrocie. Twierdzi, że po wojnie było tu osiem gospodarstw i mieszkali Stanisław Dorniak, Hipolit Baniewicz, Dorniak Karol, Kołyszko Feliks, Szmitko Stanisław. 1865 - Słownik Geograf. : pow. oszmiański dobra skarbowe Dziewiniszki 7 domów, 45 mieszkańców katolików.

Wiszkuńce

/
okolica.8 km. na pn. od Ejszyszek (gmina i parafia loco) graniczy z Ponieździelem. Mieszkają z dawnych lat: Brancewiczowie, Króle, Songiny, Golmonty. Około 10 gospodarstw w większości dziś zamieszkałych przez młodych przybyszów z zewnątrz. Również z Wilna, którzy dojeżdżają na weekendy. Janina Songin z domu Żylińska, 86 lat. rozmowa nr 17, zeskanowane fotografie rodzinne ( skan nr 1). Malewski: - 1820 - prawo własn. Andruszkiewicz h. Mogiła. 1849 p pr. wł. Siemaszko h. Łabędź. 1820 - prt. wł. Songin h. Leliwa.

Kiejpuny

/
Cmentarz znajduje się przy szutrowej drodze z Turgieli do Miednik, nie czynny nagrobków 37, najstarszy - 1934, leżą - w większości Atraszkiewiczowie i Szałejkowie. Także Polańska Weronika. Jan Prokowicz. Zdzisław Skrok

Hołodziszki

/
Cmentarz wiejski. 7 km na zach. od Dowgidańców. Parafia Koleśniki gmina Rany. Na wyniesieniu pośród pól, kilkusetletnie dęby. Czynny. Leżą: Lenkiewicz, Jachimowicz, Waliukiewicz, Narkiewicz Leon 1889 - 1891. Najstarszy nagrobek - 1874 - Ignacy Pilecki żył lat 77. napis na nagrobku: "tu spoczywają zwłoki". . Około 80 nagrobków. Sądząc po wieku dębów użytkowany od XVIII w. Zdzisław Skrok

Adamiszki

/
18 km na pn-zach od Ejszyszek, cmentarz położony w wysokim lesie, na urwistym brzegu Wersoki, w pobliżu nie istniejącego folwarku Adamiszki należącego do Szalewiczów. Parafia Koleśniki, nieużytkowany, otoczony wałem kamiennym, około 70 nagrobków w wysokiej trawie. Malowniczy nagrobej Xawerego Szalewicz zm. 1884 w wieku 43 lat, "obywatel czynny i uczciwy". Inni - Matulewicz, Michniewicz, Czerniowski. Jan Narkiewicz zm. 1893 żył lat 81. Zdzisław Skrok

Szukszyniszki

/
zaścianek, przy drodze z Bujwidz do Nemenczyna, 10 km. na wsch od Bujwidz (gtmina i parafia loco). Pozostała jedna chałupa niezamieszkała.

Giejsmonty

/
okolica. 4 km. na zach. od Ejszyszek (gmina i parafia loco) nad rzeką Wersoką. budowa nowoczesnej drogi do Purwian zniszczyła całą zabudowę. Pozostała jedna zagroda, zmieniona (saiding) i zamieszkiwana przez ludzi nie mających nic wspólnego ze szlachta. Po przeciwnej stronie drogi, pozbawiony nagrobków i krzyży wojeny cmentarz z 1915 roku. Obecnie pod nazwa Giejsmonty wystepują Swieniszki - okolica położone na północy wsch. o dawnych Giejsmontów. Patrząc z oddali zachowały charakter dawnej osady szlacheckiej. Zwarta, "obronna" zabudowa - zabudowania skierowane tylnymi ścianami do pola, tworzą swoisty mur obronny - efekt zwiększa położenie osady na wyniesieniu nad bagnistą - przed melioracją była tu wręcz topiel - doliną Wersoki. W osadzie zachowały się cztery zagrody mieszka około 20 ludzi (starzy), rodzime nazwiska - Rudzis, Czapla, Wirażka, Bliźniewicz. Rozmowa z Heleną Bliźniewicz z domu Lebiedzka z Gumbiszek. lat 68. 1832 - pr. wł. Chmielewski h. Wieniawa. 1800 - pr. wł. Kisiel h. Światłodycz. 1799 - pr. wł. Milewski. 1848 p - pr wł. Żeomojtel h. Junosza.

Szurkszcze

/
Zaścianek10 km. na wsch. od Dziewiniszek przy drodze do Narwiliszek (gmina i parafia Turgiele). Jedno zabudowanie pod lasem daleko od drogi. W nim najstarsza żyjąca szlachcianka polska Genowefa Wolska 101 lat. Jest sama w domu bo wszyscy kopią kartofle. Mówi mocno choć nie do sensu ale wie, że przyjechaliśmy specjalnie do niej z Polski. Na polu rozmawiamy w jej córką Haliną, mówi, że wcześniej żyli tu Hrychorowicze ale wyjechali do Polski.

Montwiliszki (Puciatowszczyzna)

/
7 km. na wsch. od Solecznik M. zaścianek. pozostało jedno obszerne gospodarstwo, samotnie pośród pól z zabudowaniami ustawionymi w czworokąt, otoczne solidnym płotem, obronne. Zamieszkuje rodzina Królikowskich ze szlachty, była niedziela i byli w kościele w Solecznikach więc nie było rozmowy. Słown. Geograf. 1867 - 2 domy 13 mieszk. kat.

Bołądziszki

/
Cmentarz wiejski czynny, 15 km. na pn-zach od Ejszyszek, nad Wersoką, ok. 220 grobów. Byliński, Suchocki, Romanowski, Jundo, Malinowski, Paczkowski, Matujzo. W pobliżu znajdowała się wieś Matujzy. Henryk Matujzo ur. 1945 zm. tragicznie 1963, Antoni Matujzo - ur. 1905 zm. tragicznie 1947, Edward Matujzo ur. 1930 zm. tragicznie 1947. Trzy nagrobki obok siebie i symbol losów Polaków po wojnie w tej części świata. Mioduszewska Jadwiga 1906 - 1987. Zdzisław Skrok

Bąkarty

/
Zaścianek. 6 km. na pn-wsch. od Rudnik. Mieszkali Antoni Rożejczyk i Tarasewicze. Podczas wojny była tu baza Luftwaffe i magazyn amunicji, którą w marcu 1944 zdobyli żołnierze 6 brygady AK. Mieszkańcy zostali wysiedleni lub uciekli. Pozostali wyjechali do Polski w 1945 r. W miejscu gdzie był zaścianek stoi krzyż.

Tawsiuny

/
Wieś, 5 na pd-wsch. od od Ejszyszek ( parafia i gmina loco). Liczne przykłady drewnianej architektury, zamieszkała wyłącznie przez Polaków w tym potomków szlachty zaściankowej z pobliskich okolic. Jedna rodzina tatarska Tanzilia Miśkiewicz z domu Radkiewicz, córka mułły z Iwli dziś Białoruś, mówi po polsku i uznaje się za Polkę. na fot. również ślubny portret rodziców i XIX-wieczny modlitewnik w piśmie arabskim. Rozmowa 32. Słown. Geograf. "Tawsiuny alias Tawaściuny wieś włościańska, dobra skarbowe Ejszyszki, 8 domów, 27 mszk. kat. 25 mahomet., 5 żyd.". Malewski - 1825 - prawo. własność. Rodkiewicz herbu. Pobóg.

Putiszki

/
Zaścianek. 7 km. na wsch. od Dziewiniszek (gmina i parafia loco). pięknie położony na leśnej polanie pośród owocowych drzew i zdziczałych warzywników. Pięć zachowanych w całości gospodarstw, wyłącznie drewnianych z rozległymi zabudowaniami gospodarskimi, studniami, płotami, letnimi kuchniami. Wszystkie stoją opustoszałe i bezludne. Ślady życia wskazują, że zostały opuszczone niedawno. Przy wjeździe ogłoszenie - "całość na sprzedaż" - piękne miejsce.

Miżany

/
Zaścianek. 4 km. na zach od Podborza (gmina i parafia loco) . Mieszkali w większości Ilcewicze i Malewscy ponadto Żylińscy, Kurpowiesy, Rożenowscy, Nowiccy. W sumie było 15 gospodarstw. Zofia Rutkowska z domu Harasimowicz - lat 71, wdowa przybyła z Naczy, teraz po stronie białoruskiej, jej matką była Korkuciówna. Teresa Mackiewicz z domu Ilcewicz 68 lat urodziła się w Miżanach. Pamięta swoją babkę , która posiadała ponad100 hektarów ziemi, miała bryczkę, którą jeździła do kościoła gdzie miała wykupioną ławkę w pierwszym rzędzie, stroje sprowadzała z Wilna a parobkowie całowali ją w rękę. Za sowieta gdy ją rozkułaczano całowała buty komisarza, który przybył aby wywieźć ją na Sybir. Pomogło i zmarła we własnym łóżku.

Wilkańce

/
Okolica. 7 km. na pn-wsch od Ejszyszek (gmina i parafia loco). Mieszkańcy: Rodzajce, Songinowie, Naczelne, Toczeńscy, Żukowscy, Bujnowscy, Żylińscy, Szmigrow, Spokojni, Wojewódzcy, Szmogiłłowie, Zapaśnik. Obecnie mieszka około 60 osób, w większości ludzie powyżej 60 roku życia. Informatorka Janina Szmigiłło wiek 76 lat Malewski - 1840 - pr. wł. Bernatowicz h. Prawdzic. 1820 - pr. wł. Klimowicz h. Kościesza. 1800 p pr. wł. Mamczyc h. pierś kobieca. 1817 p pr. wł. posesja Wilkańce p Ryłło h. Wieniawa. 1804 pr. wł. Suchocki h. Łuk. , h. Kościesza. 1819 - pr. w. Wersocki h. Lubicz. 1820 - pr. wł. Wilbik h. Lubicz, h. Szeptycki. 1861 - pr. wł. Wilkaniec h. Wilcza Głowa. 1820 pr. wł. Znamierowski h. Gryf.

Wieżańce

/
18 km. na pn-zach. od Ejszyszek, 3 km. na p. od Jurszyszek. Cmentarz wiejski czynny, przy drodze do Koleśnik, Metalowa bramka z napisem: 1785 - 1995. około 150 grobów. Najstarszy nagr. Apolonia Warant 1874 zm w wieku lat 57. Kamienny pomnik wys 2. 5 m. Józef Bartoszewicz zm. 1898 w wieku lat 71, żona Helena zm. 1915 w wieku lat 90. Nazwiska: Bartoszewicz (liczne), Baranowicz, Narkun, Dzimitrowicz, Żyliński, Bućko, Adamonis, Ładociński. Zdzisław Skrok

Kiboły

/
okolica. 9 km. na pn. od Ejszyszek(gmina i parafia loco). Mieszkają cztery rodziny w ośmiu zabudowaniach ustawionych ciasno na morenowym wyniesieniu nad mokradłami rzeczki Niedziel dziś osuszonymi. Typowa zabudowa zaściankowa. Mieszkają Andruszkiewiczowie, Dakodowiczowie, Baranowicze , Żylińscy. Nagranie. Helena Andruszkiewicz Od urodzenia w Kibołach. 67 lat.

Butrymańce

/
Około 3 tys. nagrobków. Przy kościele paraf. odrębna sekcja wykwintnych nagrobków Huwaldów herb. własny. Najstarsze nagobki z połowy XIX w. podlega odrębnemu opracowaniu (Jan Sienkiewicz z Wilna). Nieliczne nazwiska szlachty zaściankowej i okolicznej. Łukaszewicze, Masiewicze, gładkie, Tupko, Jurgo. Zdzisław Skrok

Wozbujniszki

/
Folwark nad Karkunką dopływem Wersoki. 10 km. na pd-zach od Ejszyszek (gmmina i parafia loco).Obecnie w strefie przygranicznej składa się ze zrujnowanych budynków kołchozu.

Dzimitry

/
okolica. 8 km. na pn-wsch od Ejszyszek (gmina i parafia loco). w kolonii Teodor Ryłło z Wilna, który odzyskał niedawno rodowy majątek i prowadzi gospodarstwo. Pięćdziesiolatek, wykształcony niewiele pamięta z dawnych czasów Jan Rożen 55 lat, przybysz, prowadzi gospodarstwo. Wojtek Sakowicz 48 lat miłośnik i producent miejscowego samogonu, właściciel dwóch obszernych, zrujnowanych od wewnątrz szlacheckich dworków. Nie pozwolił się fotografować. Jedyny pamiętający dawne czasy to Sakowicz Mikołejko Jan lat 71. Pamięta, że mieszkali Mackiewicze, którzy po wojnie wyjechali do Polski. Słown. Geograf. "dwór prywatny i wieś włościańska przy uroczysku Bordybieciszki. 5 domów 41 mieszk." (1866) Malewski: - 1800 - pr. własn. Bartoszewicz h. Bończa. 1820 - pr. wł. Dowgiałło h. Zadora. 1798 - pr. wł. Dzimitrowocz h. Trąby, 1842 - pr. wł. Dzimitrowicz h. Nieczuja. 1832 - pr. wł. Jodko h. Lis. Nossewicz h. Topór.

Turgiele

/
Ok. 3.5 tys. nagrobków. W centralnej części kaplica Kobylińskich. leżą - Bokiej, Kozłowski, Jurewicz, Ziemkiewicz, Grapsztynowicz, Jarmołowicz, Miłosz, Huszcza, Drozd, Mickiewicz, Bujko, Harasimowicz, Tajcewicz, Bujko, najst. nagrobek. Antonina Rejkowska z. 1868, Marcin Andruszkiewicz zm. 1869 żył lat 88, Klemens Ulanowski zm. w 1875 roku, Anna Korycka zm. 1877, Józef Wierzbowicz 1802 - 1886 kandydat filozofii Uniw. Wileńskiego. Zdzisław Skrok

Półstoki

/
4 km. na pd-zach od Podborza, skrzyżowanie dróg, pamiątkowy głaz o którym wspominał Ilcewicz z Nowokuńców leży w rowie. Jadąc w stronę północy po lewej stronie dwór i spichlerz w majątku należącym niegdyś do Czerwińskich, za sowieta był tu zarząd kołchozu i mieszkania robotników. Teraz mieszka przybyła z Białorusi Anna Fitkiewicz z domu Żylińska.

Oszmianka

/
1,5 km na pn-wsch. od Dziewiniszek na przeciwległym brzegu rzeki Gawja. Dziś część Dziewiniszek pozostały dwa gospodarsta zamieszkałe, dwa zrujnowane i dom opustoszały wzniesiony przez Niemców w czasie wojny. Mieszkańcy zdziwieni, że był tu zaścianek, nie pamiętają o szlacheckiej przeszłości.

Dowgidańce

/
Folwark. obecnie w strefie przygranicznej na południowy-wschód od Ejszyszek. nie istnieje, po wojnie filia kołchozu z Purwian. Pozostałości zabudowań kołchozowych. opuszczone. cmentarz. Słown. Geograf. 'wieś rządowa nad Wiersoczką, 12 domów, 105 mieszk. (1866).

Krakuny

/
6 km. na pd. od Dziewiniszek. Wieś polska o charakterze ulicówki kompletnie o dawnym charakterze architektononicznym, Domy mieszkalne i zabudowania gospodarskie wyłącznie drewniane, liczne przykłady konstrukcji slegowej szczytów. Rozmowa z mieszkanką Heleną Kropą (fot 357) lat 89, która dziękuje codziennie Bogu, że może jeszcze chodzić i modlić się z polskiego modlitewnika. We wsi przejście graniczne na Białoruś i pomnik litewskiego pogranicznika zmordowanego przez sowieckich agentów ("nieznanych sprawców") w 1991 r.

Dajniciszki

/
Zaścianek po sąsiedzku z Sasankiszkami. 12 domów. Alfred aleksandrowicz 81 l. (fot 468) pamięta czasy wojny gdy z ojcem ukrywał się w zagajniku kiedy do wsi zbliżali sie sowieccy partyzanci. Jego sąsiad to Antoni Sokołowski.

Szarkucie

/
Okolica. 17 km. na zach. od Ejszyszek. Nie istnieje, zniszczony podczas kolektywizacji po 1991 r. teren ten został włączony do rezerwatu przyrody. Pozostała jedna opuszczona chałupa. Zdzisław Skrok

Dawciuny

/
10 km. na pn. od Butrymańców. cmentarz wiejski nie użytkowany na skraju lasu, niedawno częściowo odsłonięty z zarośli, większość nadal ukryta w zbitym gąszczu. 53 nagrobki. Najstarszy z 1945 r. Leżą - Zimkiewicz, Szlepik, Śmigielski, Sławińskie, Kupczełajc, Świetlicki, Korsak, Sosnowski, Zdzisław Skrok

Ejszyszki

/
Zbiorowa mogiła holokaustu żydowskich kobiet i dzieci, wrzesien 1941, Nagrobki Szalewiczów na cmentarzu przykościelnym Zdzisław Skrok

Pojedubie

/
Zaścianek, nad Wersoką 17 km. na pn-zach. od Ejszyszek (gmina loco). Parafia koleśnicka. W pobliskich Wieżańcach mówią: - wszyscy wymarli w Pojedubiu, tylko cmentarz się został. Również za sprawą spiętrzenia nurtu Wersoki i budową zalewu. Historia: Malewski - 1821 - prawowity właściciel Bartoszewicz herbu Bończa. 1800 p pr. wł. Butrymowicz h. Starykoń. 1799 - pr. wł. Podejko h. Korab. 1833 - pr. wł. Pryszmont h. Rawicz, h. Pobóg.

Soleczniki Wielkie

/
Cmentarz. Położony w pobliżu kościoła około 3 tys. nagr. Najstarszy stojący na tyłach prezbiterum w formie kamiennej piramidy grób porucznika wojsk napoleońskich Michała Wagnera syna właściciela miejscowych dóbr poległego w bitwie pod widzanami w 1812 roku. Zdzisław Skrok

Sumarkowszczyzna

/
Zaścianek i wieś włościańska malowniczo położone na skraju zabagnionej łąkowej doliny rzeczki będącej prawym dopływem Wersoki 3 km. na zachód od Dajnowa.Gmina Ejszyszki, parafia Koleśniki. Wyłącznie drewniana dawna zabudowa w ostatniej fazie rujnacji Niedawny pożar jednego z gospodarstw i dramatyczny widok pogorzeliska, samotny mieszkaniec Jan Walukiewicz, sam klepie kosę i majstruje nowe kosisko (fot 154). około 70 lat. Mieszkają Szymilewiczowie, Baranowscy, Konopaccy, Bocewiczowie.

Ponieździel

/
Nad rzeczką Niedziel (po melioracji to suchy "rowczyk"), 8 km. na pn. od Ejszyszek (gmina i parafia loco). okolica. Mieszkają: Pryszmonty, Króle, Paszkiewicze, Sakowicze, Bartoszewicze (mieli folwark), Grapsztynowicze. 12 domów. około 40 mieszkańców. przeważają starzy, całkowity brak młodzieży. Rozmowa z Genowefą Żukowską lat 72. Słown. Geograf. "Ponieździel alias Pryszmonty, okolica szlachecka, domów pięć, mieszkańców kat. 16". Malewski - 1821 - własność Bartoszewicz herbu. Bończa. 1859 - Cydzik h. Prawdzic. 1848 - pr. wł. Ilcewicz h. Lubicz. 1833 - pr. wł. Malewski h. Jastrzębiec. 1845 - pr. wł. Sienkiewicz h. Bończa. 1862 - pr. wł. Songin h. Leliwa, h. Śreniawa. 1847 pr. wł. Wojszwiłło h. Rawicz. . 1820 - pr. wł. Pryszmont h. Łabądź. 1832 - pr. wł. Paszkiewicz h. Radwan.

Pawłowo

/
Ruiny dóbr Pawła Xawerego Brzostowskiego czyli resztki tzw "Republiki Pawłowskiej" -eksperymentu społecznego, funkcjonującego tu przed rozbiorami. Tak pisze o niej m. in PSB: Główną zasługą B-go stała się inicjatywa w dzie­le poprawy losu włościan. Nabywszy dobra Merecz (4 mile na płd. od Wilna) w r. 1767, ude­rzony został widokiem przerażającej nędzy i zdziczenia chłopów. ?Nie mógł ? jak wyznaje ? bez uczucia ...patrzeć na owę mizerię, niewiadodomość i grubiaństwo... Sprowadzał ludzi sta­rych, z którymi rozmawiając, oświecał... odstrę­czał od pijaństwa, zachęcał bywać w kościele... w dni niedzielne książki były im czytane poży­teczne... rozdawał nagrody tym, którzy dobrze gospodarowali i opilstwo porzucali. Młodzież w dni wolne... słuchała grającej muzyki, bawiła się tańcowaniem i słuchaniem lektora?. Zdobywszy zaufanie chłopów, z udziałem ich przedsta­wicieli ułożył ustawę, organizującą życie wsi na zasadach samorządu. Ustawa ta, przyjęta uchwa­łą wr. 1769, ogłoszona została p. t. Ustawy stosujące się do dobrego porządku i powinności osiadłych ludzi w dobrach Pawłowie czyli Mereczu, przepi­sane r. 1769 (Wil. 1771, 2. wyd. 1791); składała się z ośmiu artykułów, a mianowicie: powinność chrześcijańska, urzędy, sprawiedliwość, ostrzeże­nie w sądach, milicja ziemiańska, szkoła i le­karz, należność dworowi od włościan, zabezpie­czenie. W 2. wydaniu dodano: postanowienie montis pietatis, czyli skarbu miłosierdzia (1771), ustanowienia z protokułu Izby wyższej z 1. 1772 do 1776, 1778 i 1786; rota przysięgi... 1778 wy­konanej; pozwolenie właściciela dla tejże włości szukania sprawiedliwości w grodzie wojew. wil., jeśliby od następców w prawach swych byli po­szkodowani, spis obowiązkowi powinności z r. 1786. "?Rzeczpospolita Pawłowska?, rządzona przez dwuizbowy parlament, posiadająca własne mun­dury, wojsko i monetę, a?co ważniejsze?szkołę i lekarza, opisywana przez twórcę, obudziła zainteresowanie w kraju, ściągnęła uznanie króla i zapytania (A. i M. Czartoryskich, A. Jabło­nowskiej, St. Poniatowskiego), w jaki sposób wzór ?z utrzymaniem realnych pożytków? mógłby być ?imitowanym?. Przy wszystkich swoich słabych stronach inicjatywa B-go miała wartość i moc za­początkowania doniosłej a trudnej sprawy: ?przełamałeś JWWPD przykładem swoim, kiedy bydlęta... w ludzi przemieniwszy, dałeś dowód, że to nie jest tak trudną rzeczą? ? pisał Fr. Bieliński (1775). Wybicki, delegowany na Litwę w charakterze wizytatora Akademii, obejrzawszy dzieło (nieobecnego wówczas) B-go, sławił je wier­szem ?Podróżny w Pawłowie?: ?Za twym gdyby przykładem szło sarmackie plemię, dopieroby szczęśliwą utworzyło ziemię. Przyjdzie czas, gdy przesądów posągi zwalone dopuszczą, aby było twe imię święcone; stań teraz z Chreptowiczem i Zamoyskim w parze...? Honorowany i wysła­wiany, obdarzony godnością referendarza lit. (1774, zrezygn. 1787), opisał B. kilkakrotnie zaim­prowizowaną przez siebie sielankę (Listy anonima, opisujące komisją wolnych włościan pawłowskich z dziedzicem swoim, ks. Brz., eks-referendarzem W XL... Z powodu wyszłej książki... w r. 1788 o poddanych polskich, b. m. i r.). Mimo to nie oka­zał zbytniego przywiązania do swego dzieła, ani ducha poświęcenia, odjeżdżał bowiem z Pawłowa we wszystkich krytycznych momentach burzliwej epoki, a po 3-cim rozbiorze pospieszył sprzedać majątek i szukał spokojności za granicą."

Lubkiszki

/
okolica. 12 km. na pn. od Ejszyszek. okolica, pozostało jedno gospodarstwo które zamieszkują młodzi Polacy z Wilna specjalizujący się w hodowli bydła, dom stary ale przebudowany, stary świron używany jako magazyn.

Jurszyszki

/
Położone na prawym dopływem rzeki Wersoki 9 km, na pn-zach od Ejszyszek. okolica. około 30 domów. W połowie to mieszkańcy zlikwidowanej w 1975 w wyniku kolektywizacji sąsiedniej wsi Druskienniki. Rdzenni mieszkańcy: Budźko, Dawidowicz, Kuryłło, Piasecki, Wojtkiewicz, Taraszkiewicz. We wsi zachował się park dworski w którym wypędzeni z Druskiennik wybudowali prymitywne chaty. Żywa jest legenda o ostatniej wlaścicielce Narbuttciance i jej tajemniczym zniknięciu podczas hitlerowskiej okupacji. Rozmowa nagrana ze Stanisławą Taraszkiewicz, ur 1930 r. Miejsce po nie istniejącej wsi Druskienniki sąsiadującej z Jurszyszkami Słown. Geograf. - 1866 - domów jeden, mieszkańców wyznania kat. - 6. 1820 p pr. własn. Bogumił h. Krzywda. 1835 - Cydzik h. Prawdzic. 1800 - pr. wł. Kisiel h. Światołdycz. 1819 p pr. wł. Mickiewicz h. Poraj. 1832 - Nowokuński h. Strzemię.

Podborze

/
Cmentarz we wsi parafialnej, niegdyś miasteczku, na tyłach kościoła, porośnięty drzewami, około 2 tys. nagrobków, brak grobów z datami starszymi niż 1945. Leżą - Wojszwiłło Anna 1914 - 87, Baranowski, Wilkaniec, Monkiewicz, Dzieczkaniec, Znamierowski, Bołądź, Korejwo, Bogdziewicz, Szpilewski, Juchniewicz, Songin, Wasilewscy. Zdzisław Skrok

Narwiliszki

/
Narwiliszki (Norviliškes) to niewielka miejscowość położona o ok. 60 km na południowy-wschód od Wilna, wewnątrz tzw. worka dziewieniskiego (od miasteczka Dziewiniszki), czyli gruszkowatego kształtu ?wypustki? terytorium Litwy, wcinającej się w obszar Białorusi.

Dowlany

/
wieś polska. 12 km. na pn-wsch. od Dziewiniszek. Zamieszkują również potomkowie okolicznej szlachty.

Dajnowo

/
12 km. na zach od Solecznik W.( gmina i parafia loco) zaścianek rozebrany jeszcze w okresie miedzywojennym. Po komasacji i ponownej parcelacji gruntów, każdy z gospodarzy uzyskał zwarty obszar ziemi (wcześniej mieli po kilkanaście rozrzuconych kawałków) i przeniósł tam swój dom. Zwarta więś przemieniła się w zbiorowisko rozrzuconych kolonii. Maria Rasiukiewicz wskazuje nam rozorane pole gdzie była wieś, nie pozostały tam nawet drzewa owocowe. Tylko w pobliżu na skraju dajnowskiego lasupodobno jest nieużytkowany cmentarzyk. We wsi mieszkają Jan Zaborowski, Antoni Rasiukiewicz, Szarłat, Bujniewicz, Warnat. W pobliżu w Bohumieliszkach był duży majątek po którym pozostał park a w nim zbudowana po wojnie szkoła