Dwór w Hornostaiszkach

Hornostaiszki (Gornostaiškes) to niewielka miejscowość w rejonie solecznickim na Litwie, położona nad rzeką Hornostajką niedaleko granicy z Białorusią, o 2,5 km na wschód od miasteczka Ejszyszki.

Zachował się tu interesujący zespół dworski w dawnym majątku ziemskim. Miejscowe dobra w XVIII w. należały do Marcinkiewiczów, a w końcu stulecia kupili je Siekluccy, w których ręku majątek pozostał do II wojny światowej. Jego ostatni właściciel, Józef Sieklucki, aresztowany przez Sowietów w 1939 r., został w 1940 r. zamordowany w więzieniu w Lidzie.

Klasycystyczny dwór w Hornostaiszkach Siekluccy wznieśli na początku XIX w., przebudowano go zaś na przełomie XIX i XX w. Jest to budowla parterowa, na planie prostokąta. Centralna część budowli jest podwyższona o jedną kondygnację i zarówno od frontu, jak i od tyłu akcentują ją czterokolumnowe portyki z drewnianymi trójkątnymi szczytami. Portyk frontowy podzielony jest na dwie kondygnacje balkonem, a jego dolna część jest oszklona. Elewacje zdobią lizeny, płaskie wnęki mieszczące okna oraz boniowane narożniki. Podczas przebudowy na przeł. XIX i XX w. do prawego szczytu dworu dobudowano nową część, zaznaczającą się od frontu wąskim ryzalitem, z wieżyczką, która została zniszczona w 1953 r. Po II wojnie światowej w dworze mieściły się biura miejscowego kołchozu, obecnie od kilkunastu lat pozostaje on opuszczony. W pobliżu dworu znajduje się mieszkalna oficyna, parterowa, wzniesiona z kamienia polnego w 1 połowie XIX w. Z tego okresu pochodzą też zabudowania gospodarcze z kamienia polnego: młyn wodny nad rzeką Hornostajką, dwa spichlerze o ścianach wzmocnionych masywnym szkarpami i obora. W pewnym oddaleniu stoją drewniane czworaki z XIX w. Naprzeciwko dworu znajduje się ustawione w 1986 r. brązowe popiersie urodzonego w pobliskich Ejszyszkach Stanisława Rafałowskiego (1485-1545), teologa i duchownego, profesora Uniwersytetu Królewieckiego, jednego z twórców piśmiennictwa w języku litewskim.

Dwór otacza nieduży park o powierzchni 4 ha, założony w 1812 r., chroniony jako pomnik przyrody. Teren parku obwiedziony jest kamiennym ogrodzeniem z kamienną bramą z 1836 r. Bramę tworzą cztery kamienne filary, z których dwa środkowe połączone są arkadą, pod którą biegnie droga wjazdowa do dworu. Skrajne słupy flankują furty znajdujące się po obu stronach przejazdu.

Tekst i zdjęcia:

Grzegorz Rąkowski