Archive Category: Dwory

Neobanderowcy z Czarnego Komitetu postanowili „poprawić”…

Krzemienieckie dworki miejskie i stancje krzemienieckiej młodzieży licealnej. Krzemieniec był przed wojną perłą polskiej architektury drewnianej. Znajdowała się tu ogromna ilość większych bądź mniejszych dworów oraz budynków wzniesionych w stylu dworkowym. W budynkach tych mieszkała kadra nauczycielska Liceum Krzemienieckiego oraz ucząca się w Liceum młodzież. Kresy.pl Szkołę założył Tadeusz Czacki, ówczesny wizytator placówek oświatowych guberni wołyńskiej, podolskiej i kijowskiej, przy udziale Hugona Kołłątaja. Mieściła się w siedzibie dawnego kolegium jezuickiego w zespole architektonicznym pałacu Wiśniowieckich, który po kasacie zakonu przejęła Komisja Edukacji Narodowej. Szkoła miała pełnić funkcję ośrodka edukacyjnego i kulturalnego dla południowo-wschodnich Kresów byłej Rzeczypospolitej, oferując wykształcenie od elementarnego poprzez średnie, zawodowe, aż do półwyższego. Pierwszym dyrektorem placówki został Józef Czech. Pierwotna nazwa szkoły, Gimnazjum Wołyńskie, obowiązywała do 1819 r., potem ranga placówki wzrosła, a jej nazwę zmieniono na Liceum Krzemienieckie. Już jako liceum szkoła mogła nadawać niższe tytuły naukowe. Liceum szczyciło się bogatą biblioteką opartą na księgozbiorze Stanisława Augusta Poniatowskiego. W roku 1825 biblioteka miała blisko 31 000 ksiąg (bez dubletów) ? w czym wielka zasługa Tadeusza Czackiego. Po upadku powstania listopadowego Liceum Krzemienieckie zostało zamknięte przez władze carskie. Część kadry oraz większość majątku szkoły wchłonął tworzący się właśnie Uniwersytet Kijowski, natomiast biblioteka krzemieniecka (jedna z najcenniejszych i najbogatszych w ówczesnej Polsce) oraz bezcenna galeria Stanisława Augusta Poniatowskiego zostały zrabowane i umieszczone w Kijowie. Biblioteka ta stała się początkiem dla utworzenia Narodowej Biblioteki Ukraińskiej w Kijowie. Na mocy dekretu marszałka Józefa Piłsudskiego z 1920 r. dawne Liceum Krzemienieckie wznowiło działalność w roku 1922, jako zespół szkół. Była ona kontynuowana do roku 1939. 28 lipca 1941 r., wkrótce po zajęciu Krzemieńca przez wojska niemieckie, Niemcy, na podstawie listy ułożonej przez nacjonalistów ukraińskich, aresztowali przedstawicieli inteligencji polskiej, głównie nauczycieli Liceum Krzemienieckiego. W dniach 28-30 lipca 1941 r. 30 osób z tej grupy zostało przez Niemców rozstrzelanych pod Górą Krzyżową. Wikipedia.pl

Horodno, dawn. Horodna - wieś (dawniej miasteczko) na Białorusi, na Polesiu, nad jeziorem Horodno, w obwodzie brzeskim, w rejonie stolińskim, blisko granicy z Ukrainą. Wg Słownika geograficznego Królestwa Polskiego miasteczko liczyło 236 domów i 1.012 mieszkańców (koniec XIX wieku) i posiadało wyborną glinę sprzyjającą garncarstwu. Za II Rzeczypospolitej w województwie poleskim, początkowo w powiecie łuninieckim, a od 1 stycznia 1923 roku w powiecie stolińskim. Początkowo była to gmina miejska, lecz miejscowość utraciła prawa miejskie z dniem 1 kwietnia 1927 roku, wchodząc w skład gminy Radczysk, a po jej zniesieniu z dniem 18 kwietnia 1928 roku Horodno weszło w skład gminy Stolin. Wikipedia.pl

Linowo to duża wieś, dawniej również miasteczko i majątek ziemski, położona w rejonie prużańskim na Białorusi o 10 km na południe od Prużany, przy szosie do Kobrynia i linii kolejowej z Brześcia do Baranowicz. Na terenie dawnego majątku ziemskiego zachował się tu zespół dworski w dawnym majątku ziemskim.

Podweryszki (Подварышкі) to nieduża miejscowość położona w rejonie woronowskim na Białorusi, o kilka kilometrów na wschód od Bieniakoń i o kilka kilometrów na południe od granicy białorusko-litewskiej.

Kościeniew (Касьцянева) to niewielka wieś w rejonie szczuczyńskim na Białorusi położona o ok. 15 km na północny wschód od Szczuczyna.

Podorosk (Подороск) to wieś położona nad rzeką Zelwianką w rejonie wołkowyskim na Białorusi. Na terenie dawnego majątku ziemskiego zachował się tu interesujący zespół dworski.

Zaosie (Завоссе) to dawny folwark, a obecnie przysiółek położony na wschód od Jeziora Kołdyczewskiego w rejonie baranowickim na Białorusi.

Gojcieniszki (Гайцюішкі) to niewielka miejscowość położona w rejonie werenowskim na Białorusi, w pobliżu granicy z Litwą.

Białosowszczyzna (Белаўсаўшчына) to dawny majątek ziemski, a obecnie duża wieś kołchozowa położona na Białorusi, w obwodzie brzeskim, o 4 km na północ od Prużany, w pobliżu szosy do Słonimia.

Krupki (Крупкі) to niewielkie miasto rejonowe w obwodzie Mińskim, położone o 110 km na północny wschód od Mińska w pobliżu magistrali drogowej łączącej stolicę Białorusi z Moskwą.

Szrubiszki (Šrubiškės) to niewielka miejscowość, położona o 30 km na północ od Wilna i o 2 km na wschód od miasteczka Podbrzezie (Paberžė). Na terenie dawnego majątku ziemskiego zachował się tu ciekawy drewniany dwór.

Zbudowany w latach 1637 – 41. w stylu barokowym z elementami renesansu. Przebudowany w 1771 r. i 1906 r.
Tekst: Agnieszka Homan.

Barokowy, zbudowany w 1721 r. przy rynku w pobliżu ratusza dom rzemieślnika. Dwukondygnacyjny budynek na planie prostokąta. Fasada i pierwsza kondygnacja są murowane, druga kondygnacja – drewniana, czego nie widać od strony rynku ze względu na ciekawą barokową fasadę z wysokim szczytem o fantazyjnej falowanej linii, która zasłania też dwuspadowy, łamany dach.
Tekst: Agnieszka Homan.

Dworek w Nowogródku – najpierw drewniany, a następnie murowany - wybudował ojciec poety, Mikołaj Mickiewicz. W Nowogródku Adam Mickiewicz spędził dzieciństwo i lata szkolne. Po śmierci rodziców poety w dworku mieszkał jego brat Franciszek, któremu majątek został skonfiskowany za udział w powstaniu listopadowym. Po I wojnie światowej w Nowogródku powstał Komitet Mickiewiczowski, mający na celu utworzenie muzeum poety. Powstało ono w 1938 r. Zebrane pamiątki i sam dom zniszczone zostały podczas wojny. W 1955 r. (w stulecie śmierci poety) dworek został odbudowany i ponownie powstało w nim muzeum.
Tekst: Agnieszka Homan.

Hornostaiszki (Gornostaiškes) to niewielka miejscowość w rejonie solecznickim na Litwie, położona nad rzeką Hornostajką niedaleko granicy z Białorusią, o 2,5 km na wschód od miasteczka Ejszyszki.

Narwiliszki (Norviliškes) to niewielka miejscowość położona o ok. 60 km na południowy-wschód od Wilna, wewnątrz tzw. worka dziewieniskiego (od miasteczka Dziewieniszki), czyli gruszkowatego kształtu "wypustki" terytorium Litwy, wcinającej się w obszar Białorusi.