Archive Category: Architektura

Neobanderowcy z Czarnego Komitetu postanowili „poprawić”…

Cerkiew zbudowana z cegły na planie krzyża, w tradycyjnym stylu rosyjskich budowli sakralnych końca XIX wieku.

Lida, obwód grodzieński
Miasto zostało założone w 1323 r. przez wielkiego księcia litewskiego Giedymina. Lida była stolicą księstwa lidzkiego, którym władał książę Giedymin a po jego śmierci syn Olgierd i jego synowie Jagiełło i Witold.
Dawniej klasztor i kościół pijarów, obecnie prawosławny sobór katedralny św. Michała. Klasycystyczny, w kształcie rotundy. Zbudowany w latach 1797-1825. Spalony w 1842 r. W 1863 r. w ramach represji po powstaniu styczniowym zamieniony na cerkiew prawosławną. W 1922 r. wrócił do pijarów. Zamknięty w 1958 r. Kolejno znajdowały się w nim hala sportowa, planetarium, muzeum i kino. W 1995 r. został przekazany z powrotem prawosławnym. Obok klasztor Pijarów z kolegium pijarskim, zamknięty w 1843 r.

Wybudowany w 1838 r. w stylu angielskiego neogotyku według projektu F. Jaszczołda na położonym obok Kosowa folwarku Mereczowszczyzna, obok dworku, w którym urodził się Tadeusz Kościuszko. W 1942 r. spalony przez Rosjan, do dziś w ruinie. Liczący 40 hektarów park wokół pałacu, założony na początku i odnowiony pod koniec XVIII w. został również silnie zniszczony podczas II wojny światowej. (tekst: Agnieszka Homan)

Prosta drewniana cerkiew z końca XVIII w., zbudowana na planie prostokąta. Znajduje się na starym cmentarzu.

Zbudowany w latach 1613-1650 w stylu barokowym, przebudowany w stylu klasycystycznym w 1828 r. Konstrukcja trzynawowa, zakończona absydą i zwieńczona kopułą. Budynek ma ok. 50 m długości i ponad 35 m wysokości. Wnętrze bogato zdobione. W nawie głównej barokowy ikonostas z XVIII w. W centralnej części ikonostasu, w srebrnej, pozłacanej ramie, znajduje się otoczona kultem cudowna płaskorzeźba MB Żyrowickiej, o wymiarach 5,6 x 4,4 cm, wykonana z jaspisu na początku XV w. Drewniany prawosławny monastyr w Żyrowicach powstał w 1470 r. z fundacji Aleksandra Sołtana. W 1613 r. przejęli go bazylianie, którzy stopniowo zastąpili dawne drewniane budynki murowanymi. Pierwszym przeorem był św. abp Jozafat Kuncewicz. W XVII i XVIII kompleks był sanktuarium maryjnym i centrum pielgrzymkowym nazywanym „litewską Częstochową”. Po kasacie unii, w 1839 r. monastyr wrócił w ręce prawosławnych. W obrębie klasztoru seminarium duchowne, w czasach sowieckich technikum, od 1989 r. główna uczelnia prawosławna Białorusi. (Agnieszka Homan)

Wybudowany w latach 1905 – 1907 w stylu neogotyckim. W czasie władzy sowieckiej zamknięty, obecnie oddany katolikom, w remoncie.

Kościół obronny, jedyny zachowany fragment warowni wzniesionej w XVI w. Styl renesansowy. Pierwotnie zbór kalwiński, od 1833 r. cerkiew. Zbudowany na planie prostokąta. Od zachodniej strony przylega 35-metrowa wieża, dobudowana w XVII w. na planie kwadratu. Silnie uszkodzona przez pożar w 1996 r., odbudowana.

Powstały w latach 60. XIX wieku według projektu włoskiego architekta Leandro Marconiego, dwukondygnacyjny klasycystyczny pałac wzorowany był na pałacu w Łazienkach Królewskich w Warszawie. W 1922 r. Janina Umiastowska przekazała Żemłosław (dawna nazwa Kondraciszki) Uniwersytetowi Wileńskiemu. Wokół zabudowania gospodarcze i pozostałości pięknego parku pejzażowego.

Pałac zbudowany w 2. połowie XVIII w. przez Radziwiłłów na miejscu dawnego zamku Ostrogskich, styl rokokowy. Od końca XVIII w. posiadłość rodziny Sołtanów. Skonfiskowany po powstaniu listopadowym. Mieściły się w nim koszary, więzienie, szkoła, obecnie szpital.
Dwukondygnacyjny budynek na planie prostokąta. Elewacje ozdabiają pilastry i rokokowe sztukaterie. Okna ozdobione są nadokiennikami różnych kształtów. Nie zachowały się dawne zabudowania gospodarcze oraz wspaniały park krajobrazowy, otaczający niegdyś pałac. Agnieszka Homan

Druja. Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła, XVIII w., ruiny.

Pałac wzniesiony dla króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w latach 60. lub 70. XVIII w. według projektu włoskiego architekta Giuseppe de Sacco. Skonfiskowany po rozbiorach. W połowie XIX w. dobra skupili Druccy-Lubeccy i posiadali je do 1939 r. Obecnie w majątku, przyłączonym do Grodna, mieści się szkoła rolnicza.

Grodno. Synagoga Główna.
Zbudowana na przełomie XIX i XX w. Główna synagoga w mieście, rezydencja głównego rabina. Zamknięta w 1940 r. W 1994 r. sprzedana wspólnocie żydowskiej.

Kościół i klasztor wybudowane w latach 1642-1651 (założony w 1632roku) w stylu wczesnego baroku z elementami tzw. renesansu lubelskiego. W 1651 murowany jednonawowy kościół został konsekrowany przez biskupa wileńskiego Jerzego Tyszkiewicza. Zabudowania klasztoru ascetyczne.

Gojciuniszki. Dwór obronny. Dwór obronny Nonhartów zbudowany w latach 1611-1612. Niewielkich rozmiarów budynek na planie prostokąta (15 x 34 m), z czterema okrągłymi basztami na rogach. Jak wszystkie budowle obronne tamtych czasów budynek posiada grube ściany zewnętrzne (1,5 m). Obecnie szpital psychiatryczny dla osób, które z powodu choroby popełniły przestępstwa.

Grodno. Bazylika św. Franciszka Ksawerego.
Pierwotnie kościół jezuitów, od 1782 fara, od ustanowienia w 1991 diecezji grodzieńskiej katedra. Fundatorem kościoła był Stefan Batory, który sprowadził jezuitów do Grodna. Świątynia miała być miejscem spoczynku króla, który jednak zmarł w 1586 r., gdy mury były wzniesione tylko do połowy. Przerwaną budowę podjęto dopiero w czasie panowania Władysława IV. Kościół konsekrowano w 1667 r.
Jedna z największych świątyń barokowych na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Trójnawowa bazylika zbudowana jest na planie prostokąta o wymiarach 30 x 60 m. z kopułą na przecięciu nawy głównej i transeptu. Płaską fasadę wieńczą dwie wieże w stylu wileńskiego baroku. Wysokość budowli ok. 50 m. W prezbiterium okazały barokowy ołtarz z lat 1737 - 60. Przy filarze prawej części transeptu znajduje się pomnik Antoniego Tyzenhausa – wybitnego starosty grodzieńskiego, który doprowadził miasto do rozkwitu.
W skład wielkiego jezuickiego kompleksu budowli w centrum Grodna wchodziły oprócz kościoła kolegium, apteka, biblioteka i zabudowania gospodarcze.

Grodno.
Miasto położone na zachodzie Białorusi, nad Niemnem. Centrum obwodu grodzieńskiego. Założone zostało przez książąt ruskich pod koniec XI w. jako gród warowny, usytuowany na szlaku bursztynowym. Prawa miejskie otrzymało w 1441 r. Ulubiona rezydencją książąt litewskich (np. księcia Witolda, na którego rozkaz w 1398 r. wybudowano murowany gotycki zamek), a później królów polskich (Kazimierz Jagiellończyk, Stefan Batory, Stanisław August Poniatowski). Na zamku w Grodnie mieszkał i zmarł w 1483 syn króla Kazimierza - św. Kazimierz. Z woli Jana III Sobieskiego co trzeci sejm walny Rzeczypospolitej od roku 1678 r. odbywał się w Grodnie, które nazywane było „trzecią stolicą Rzeczypospolitej”. 1795 r. w Grodnie obradował ostatni Sejm Rzeczypospolitej, który zatwierdził III rozbiór Polski. Po klęsce insurekcji kościuszkowskiej, w 1795 miasto przeszło pod władanie Rosji, stając się od 1802 siedzibą guberni grodzieńskiej.
W okresie I wojny światowej miasto było okupowane przez Niemców. W 1920 dwukrotnie stało się areną działań zbrojnych, jako ważny węzeł komunikacyjny na froncie polsko-bolszewickim. W latach 1920 – 1939 na mocy traktatu ryskiego Grodno przynależało do Polski. Od 22 września 1939 na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow zostało włączone do sowieckiej Białorusi jako siedziba obwodu. W latach 1941-1944 miasto znajdowało się pod okupacją niemiecką. W 1944 r. ponownie stało się częścią ZSRR. Od 1991 r. w granicach niepodległej Białorusi.
Teatr Tyzienhauza.
Zbudowany w 1793r.