Sworotwa Wielka

Sworotwa Wielka (Вялікая Сваротва) to wieś, dawniej także majątek ziemski położony nad rzeką Sworotwą o 25 km na północ od Baranowicz.

W XVIII w. miejscowe dobra były własnością Judyckich, od których przeszły do Tyzenhauzów, a na pocz. XIX w. znalazły się w ręku Niezabitowskich (Niezabytowskich), do których należały przez z górą wiek. Na początku XX w., drogą działów rodzinnych Sworotwa dostała się w ręce Potockich. Ostatnim właścicielem majątku był do II wojny światowej hr. Władysław Potocki. Klasycystyczny pałac Niezabitowskich w Sworotwie Wielkiej, przypominający rezydencję w warszawskich Łazienkach, został spalony w 1917 r. i już go nie odbudowano. Ocalała natomiast część zbudowań mieszkalnych i gospodarczych zajmujących znaczny teren pomiędzy drogą jezdną a rzeką Sworotwą. Po II wojnie światowej na terenie majątku powstał kołchoz. Obecnie teren dawnego majątku pokrywają bujnie rozplenione krzewy, młode drzewa i ziołorośla, wśród których z trudem można odnaleźć ruiny i ślady nielicznych budowli dworskich, spośród nich najbardziej oryginalna jest lodownia z kamienną wieżą zakończoną krenelażem. Na północ od drogi dworskiej znajdują się obecnie budynki mieszkalne pracowników kołchozu.

Nieco na zachód od pozostałości dworu znajduje się niezwykła cerkiew prawosławna p.w. Św. Trójcy, fundacji Niezabitowskich, zbudowana w 1823 r. z kamienia polnego na planie trójkąta. Według miejscowej tradycji cerkiew została przebudowana z dawnego budynku loży masońskiej. Po II wojnie światowej nieczynna świątynia została zdewastowana i zrujnowana. Do niedawna pozbawione dachu mury otaczała zwarta gęstwa młodych drzew. Obecnie, dzięki hojnej fundacji prywatnego sponsora, cerkiew została odnowiona i przywrócona do kultu. Świątynię wzniesiono na oryginalnym planie trójkąta równoramiennego, z wejściami ze wszystkich trzech boków. Nakrywa ją wysoki dach. Ściany zbudowano z kamienia polnego. Każdy narożnik akcentuje pojedyncza kolumna. Kolumny oraz inne elementy dekoracyjne elewacji: obramienia okien i drzwi, boniowane narożne pilastry i gzyms – wykonane są z cegły i otynkowane. Zachował się także kamienny mur cerkiewny oraz wiodąca na dziedziniec dzwonnica-brama.

Tekst i zdjęcie:

Grzegorz Rąkowski