Późnogotycka cerkiew prawosławna z elementami obronnymi, fundacji ks. Konstantego Ostrogskiego. Zbudowana w 1517 – 1519 r., przebudowana w 1632 r. Zamieniona w cerkiew unicką w XVII w. Od 1839 r. ponownie cerkiew prawosławna. Zamknięta w 1961 r. i przeznaczona na archiwum, zwrócona wiernym w 1996 r.
Tekst: Agnieszka Homan.

Dawniej kościół Dominikanów. Kościół i klasztor ufundował Krzysztof Chodkiewicz w 1624 r. Murowany kościół w stylu barokowym powstał w 1724 r. na miejscu dotychczasowego drewnianego kościoła. W szkole przyklasztornej uczyli się Adam Mickiewicz i Jan Czeczot. W 1853 r. skasowano klasztor, a kościół przebudowano. Po II wojnie światowej (w 1948 r.) kościół zamknięto i przeznaczono na skład mebli. W 1993 r. zwrócony wiernym.
Tekst: Agnieszka Homan.

Tzw. “Biała Fara” lub “Fara Witoldowa”, zbudowana w latach 1719-23 w stylu barokowym na miejscu dawniejszego kościoła z XIV w., fundowanego przez wielkiego księcia Witolda, w którym w 1422 r. król Polski Władysław Jagiełło poślubił księżniczkę Sońkę Holszańską. W lutym 1799 r. w kościele został ochrzczony Adam Mickiewicz. Jednonawowa budowla z półkoliście zamkniętym prezbiterium. Fasadę zdobią dwie niskie czworoboczne wieże. W nawie głównej zachowały się sklepienia kolebkowe, w kaplicach – gotyckie sklepienia żebrowe. W bocznej kaplicy znajduje się uwieczniony przez Mickiewicza w inwokacji do Pana Tadeusza cudowny obraz MB Nowogródzkiej.
Obok kościoła znajduje się kamień ku czci 11 sióstr nazaretanek zamordowanych przez hitlerowców 1 sierpnia 1943 r. Sarkofag z ich szczątkami znajduje się w bocznej kaplicy kościoła.
Tekst: Agnieszka Homan.

Ufundowany w 1792 r. przez kasztelana połockiego hrabiego Roberta Brzostowskiego i jego małżonkę Annę, ówczesnych właścicieli Mosarza. Zbudowany w stylu neoklasycystycznym na podstawie prostokąta. Zwieńczony trójkątnym szczytem, bez wieży. Fasadę główną zdobią nisze z rzeźbami apostołów Piotra i Pawła. W kościele relikwie św. Justyna. Nieprzerwanie czynny dzięki opiece wiernych, mimo trzydziestoletniego braku księdza. Wokół kościoła piękny park z wieloma rzeźbami o tematyce religijnej. Kościół otoczony murem, w którego narożu w 1931 r. postawiono trójkondygnacyjną dzwonnicę.
Tekst: Agnieszka Homan.

Ufundowany w 1604 r. przez Zygmunta III Wazę. W XIX w. przebudowany w stylu klasycystycznym. Obecnie magazyn.
Tekst: Agnieszka Homan.

Przebudowana z domu mieszkalnego w XVII w.

Prawosławny żeński klasztor zbudowany ok. 1636 r., cerkiew św. Mikołaja zbudowana w latach 1669 – 72.
Tekst: Agnieszka Homan.

Szkoła rabinacka założona w 1815 r., działała do 1939 r. Stanowiła renomowane międzynarodowe centrum kultury żydowskiej, kształcąc równocześnie do 250 uczniów. Według niektórych źródeł, w tym budynku mieściła się synagoga.
Tekst: Agnieszka Homan.

Ufundowana ok. 1700 r. przez kanclerza litewskiego ks. Karola Stanisława Radziwiłła jako cerkiew bazylianów. Po kasacie unii w 1839 r. zamieniona na prawosławną, po pożarze w 1865 r. przebudowana w stylu rosyjsko-bizantyjskim. Czwórdzielna, składa się z trójkondygnacyjnej wieży-dzwonnicy dobudowanej w 2 poł. XIX w., babińca, nawy na planie kwadratu i części ołtarzowej. Wieżę wieńczy spiczasty dach namiotowy z kopułką. Nad nawą pięć kopuł nadbudowanych w 2 poł. XIX w.
Tekst: Agnieszka Homan.

Wioska Mir została założona przed 1345 r. Jej historia łączy się ściśle z zamkiem, wybudowanym w późnym średniowieczu lub wczesnym renesansie, który był przez wieki celem licznych ataków. Miasto zyskało sławę także dzięki założonej tu instytucji Mir Jesziwa, która działała od 1815 do 1939 r., stanowiąc renomowane międzynarodowe centrum kultury żydowskiej. W Mirze można odnaleźć wiele miejsc upamiętniających historię Żydów. Po II wojnie światowej miejscowość została odebrana Polsce i weszła w skład Białoruskiej SSR.
Wzniesiony przez księcia Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła “Sierotkę” w latach 1599 – 1605. Gotycko-renesansowa trójnawowa bazylika z półkoliście zamkniętym prezbiterium i dwiema półokrągłymi zakrystiami. Od frontu, na osi nawy głównej, znajduje się czworoboczna wieża, z której zachowały się dwie kondygnacje.
W 1865 r. zajęty na cerkiew, następnie przebudowany; rekoncyliowany po 1920 r. Po 1946 r. zamknięty i poważnie zrujnowany. Zwrócony katolikom w 1990 r., odbudowany. Pod kościołem znajduje się krypta grobowa, a obok kościoła groby polskich żołnierzy poległych w latach 1919-1920.
Tekst: Wzniesiony przez księcia Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła “Sierotkę” w latach 1599 – 1605. Gotycko-renesansowa trójnawowa bazylika z półkoliście zamkniętym prezbiterium i dwiema półokrągłymi zakrystiami. Od frontu, na osi nawy głównej, znajduje się czworoboczna wieża, z której zachowały się dwie kondygnacje.
W 1865 r. zajęty na cerkiew, następnie przebudowany; rekoncyliowany po 1920 r. Po 1946 r. zamknięty i poważnie zrujnowany. Zwrócony katolikom w 1990 r., odbudowany. Pod kościołem znajduje się krypta grobowa, a obok kościoła groby polskich żołnierzy poległych w latach 1919-1920.
Tekst: Wzniesiony przez księcia Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła “Sierotkę” w latach 1599 – 1605. Gotycko-renesansowa trójnawowa bazylika z półkoliście zamkniętym prezbiterium i dwiema półokrągłymi zakrystiami. Od frontu, na osi nawy głównej, znajduje się czworoboczna wieża, z której zachowały się dwie kondygnacje.
W 1865 r. zajęty na cerkiew, następnie przebudowany; rekoncyliowany po 1920 r. Po 1946 r. zamknięty i poważnie zrujnowany. Zwrócony katolikom w 1990 r., odbudowany. Pod kościołem znajduje się krypta grobowa, a obok kościoła groby polskich żołnierzy poległych w latach 1919-1920.
Tekst: Agnieszka Homan

Zbudowana w 1847 r.

Wybudowany w latach 1700 – 1710. Po 1820 r. pełnił funkcję katedry, następnie zamknięty, a w 1951 r. przebudowany na halę sportową. W 1994 r. zwrócony wiernym. Obecnie archikatedra katolicka. (Agnieszka Homan)

Dawniej był to kościół i klasztor bernardynek, które powstały w połowie XVII w. w stylu wileńskiego baroku. Kościół ma układ bazylikowy na planie prostokąta 23×18 m., przy czym środkowa nawa jest znacznie wyższa i szersza od naw bocznych. Po likwidacji klasztoru w 1852 r. w zabudowaniach mieściło się więzienie śledcze, w którym przetrzymywano powstańców styczniowych. Obecnie kościół jest prawosławną katedrą. (Agnieszka Homan)

Lida, obwód grodzieński
Miasto zostało założone w 1323 r. przez wielkiego księcia litewskiego Giedymina. Lida była stolicą księstwa lidzkiego, którym władał książę Giedymin a po jego śmierci syn Olgierd i jego synowie Jagiełło i Witold.
Dawniej klasztor i kościół pijarów, obecnie prawosławny sobór katedralny św. Michała. Klasycystyczny, w kształcie rotundy. Zbudowany w latach 1797-1825. Spalony w 1842 r. W 1863 r. w ramach represji po powstaniu styczniowym zamieniony na cerkiew prawosławną. W 1922 r. wrócił do pijarów. Zamknięty w 1958 r. Kolejno znajdowały się w nim hala sportowa, planetarium, muzeum i kino. W 1995 r. został przekazany z powrotem prawosławnym. Obok klasztor Pijarów z kolegium pijarskim, zamknięty w 1843 r.

Kościół został wzniesiony w latach 1491-95, zaś odnowiony w 2. połowie XVIII w. Był nieprzerwanie czynny. Świątynia wzniesiona jest na planie prostokąta. Na flankach późnobarokowej fasady dwie wieże. We wnętrzu 6 cennych ołtarzy z 2 poł. XVIII w. Obok kościoła zabudowania klasztoru bernardynów, wzniesione w 1. połowie XVII w.