„Rzeczpospolita”: Patrioty na finiszu - umowa już w marcu?

/
Najprawdopodobniej w marcu podpisana zostanie umowa na dostawy…

Koropiec - pałac Badenich

/
Na początku XIX wieku rodzina Mysłowskich wzniosła w Koropcu niewielki pałac klasycystyczny. Wkrótce potem majątek nabył Stanisław Badeni, który rozpoczął przebudowę rezydencji. Prace, które prowadzono według projektu nieznanego architekta, zostały ukończone w 1906 roku. Pałac został zniszczony w latach 1914-1920 i wyremontowany w okresie międzywojennym. Otaczał go park krajobrazowy, ukształtowany przez słynnego ogrodnika Arnolda Röhringa, twórce parku stryjskiego we Lwowie. Przed 1939 rokiem park liczył 200 ha, a obecnie jego powierzchnia wynosi już tylko około 6 ha. Od 1890 do lat dwudziestych XX wieku w pałacu mieściła się prywatna kaplica, najpierw rodziny Mysłowskich, a następnie w pałacu Badenich. Po 1945 roku mieścił się w nim dom dziecka i szkoła. (Na podstawie rkc-skowyra.com) Ciekawy informacji o Koropcu dostarcza również opis miejscowości umieszczony na stronie ornatowski.com, a datowany na 1939 r.: "Dzięki hrabiemu Stefanowi Badeniemu Koropiec był osadą wyjątkowo uprzywilejowaną. W jego majątku wielu ludzi znajdowało zatrudnienie. Wszyscy byli ubezpieczeni i dobrze opłacani; oprócz pensji brali też wynagrodzenie w naturze - mleko, zboże, siano... Na Świętego Mikołaja dzieci jego pracowników dostawały w prezencie skórzane buty i inne drogie prezenty. Żyli znacznie lepiej od zamożnych gospodarzy. Hrabia nie szczędził także pieniędzy dla dobra ogółu. Założył zapomogowo-pożyczkowA "Kasę Stefczyka", z jego inicjatywy położono w osiedlu trotuary, zadbał o to, by uczniowie dostawali codziennie w szkole szklankę ciepłego mleka. Jego dzieci, Jaś i Zosia, nie gardziły towarzystwem dzieci z biednych rodzin i sierot..." Fotografie powstały dzięki współpracy ze Stowarzyszeniem Kultury Chrześcijańskiej im. ks. Piotra Skargi

Nieśwież

/
Początki miasta sięgają końca XII w. W XIV w. był ośrodkiem ordynacji Radziwiłłów. W XVI w. powstała tu drukarnia kalwińska, w której wydano m.in. w latach 1570-72 tzw. Biblię nieświeską. Od 1793 r. miasto dostało się pod zabór rosyjski, a w latach 1919-39 należało do Polski. Z innych zabytków należy wymienić: ratusz (1596 r.), hale targowe (XVII w.), klasztory Benedyktynek (1590-96 r.) i Bernardynów (1598 r.), kolegium i kościół Jezuitów (koniec XVI w.) wzorowany na kościele Jezusa (II Gesu) w Rzymie. Kościół p.w. Bożego Ciała z XVI wieku. W kryptach grobowych kościoła pochowanych jest blisko 100 przedstawicieli rodu Radziwiłłów. Wybudowany w średniowieczu zamek należał do rodziny Kiszków. Rezydencją rodu Radziwiłłów stał się w 1533 r., po kupnie przez nich Nieświeża. W 1582 r. marszałek wielki litewski Mikołaj Krzysztof Radziwiłł na ruinach dawnych fortyfikacji rozpoczął budowę renesansowo - barokowego zamku na planie kwadratu. Budowla została ukończona w 1604 r. W późniejszych stuleciach zamek był wielokrotnie rozbudowywany. W 1706 r. podczas III wojny północnej, armia króla szwedzkiego Karola XII zajęła posiadłość i zniszczyła fortyfikacje. Po przystąpieniu w 1769 r. Karola Radziwiłła ?Panie Kochanku? do konfederacji barskiej, w 1770 r. zamek zajęli Rosjanie. Dobra nieświeskie zaczęły popadać w ruinę. W latach 1881 - 86 posiadłość powróciła w ręce Radziwiłłów, którzy przeprowadzili gruntowną renowację i utworzyli na powierzchni ponad 1 km? park krajobrazowy w stylu angielskim. W 1939 r. rodzina Radziwiłłów została wysiedlona z posiadłości przez Armię Czerwoną. Zamek był wykorzystywany początkowo jako szpital, a w czasach sowieckich jako sanatorium. W 1994 r. zespół zamkowy został uznany za narodowy pomnik historii i kultury. We wciąż remontowanym zamku powstało muzeum. Od 2005 r. zespół zamkowo-parkowy w Nieświeżu wpisany jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Agnieszka Homan

Kurasz

/
Nad Horyniem. Majątek należał w XVI w do Montowtów, w 1631 znalazł się w rękach Andrzeja Firleja, od którego przejął go jego zięć - łowczy wołyński Andrzej Kaszowski. Kaszowscy założyli tu na początku XIX w. park stworzony przez słynnego wołyńskiego ogrodnika - Dionizeg Miklera, wtedy też wybudowano klasycystyczną kaplicę w kształcie rotundy. W rękach Kaszowskich Kurasz pozostawał do II wojny światowej. Mieszkali oni w piętrowym budynku zwanym "skarbcem", w którym przed I wojną światową rodzina gromadziła kolekcję dzieł sztuki (rozgrabiona w l. 1914-1920). Kresy.pl

Woronowica - pałac Grocholskich

/
Woronowica - osiedle typu miejskiego na Ukrainie w rejonie winnickim obwodu winnickiego. W dawnym pałacu Grocholskich, nabytym później przez A. Możajskiego, znajduje się obecnie muzeum lotnictwa. Wikipedia

Tulczyn - pałac Potockich

/
Tulczyn miasto na wschodnim Podolu na Ukrainie, dawna polska rezydencja magnacka. W miejscu Tulczyna położony był pierwotnie ruski gród Nesterwar, zbudowany dla obrony przed najazdami tatarskimi. W 1609 roku Zygmunt III Waza nadał dobra tulczyńskie Walentemu Aleksandrowi Kalinowskiemu. Później w posiadaniu Czetwertyńskich i Potockich. W latach 80. XVIII wieku Szczęsny Potocki zbudował w Tulczynie, wg projektu Lacroix, największy pałac magnacki Rzeczypospolitej - "kresowy Wersal". Stosunkowo dobrze zachowany pałac jest przykładem polskiej architektury klasycystycznej i charakterystycznego dla niej typu palladiańskiego. Podczas wizyty w Tulczynie w 1787 roku pałac podziwiał król Stanisław August Poniatowski. W 1792 roku stanowił główny ośrodek konfederacji targowickiej, po II rozbiorze, w 1793 roku, włączony do Imperium Rosyjskiego. W latach 20. XIX wieku Tulcznyn był jednym z miejsc spotkań dekabrystów. Pod koniec XIX wieku pałac tulczyński przeszedł na własność państwa. Od 1892 roku mieściło się w nim kasyno oficerskie. Przed zamienionym w czasach carskich na prawosławną cerkiew kościołem dominikanów ustawiono pomnik konny Aleksandra Suworowa. Wikipedia

Świsłocz

/
Pałac Krasińskich. Modernistyczny pałac pochodzi z pocz. XX w..Budynek trójkondygnacyjny na planie nieregularnym,składający się z trzech korpusów.W fasadzie galeria podcieniowa, nad nią balkon.W elewacji ogrodowej drrugi balkon nad wejściowym portalem.W otoczeniu park krajobrazowy. Przed dworem duży gazon.Obiekt jak na warunki białoruskie.bardzo zadbany,użytkowany przez miejscowy sowchoz, w pałacu mieści się także biblioteka. Zbigniew Hauser

Rozdół

/
Neorenesansowy pałac Rzewuskich, później Lanckorońskich w Rozdole z 1874 r.

Obroszyn Wielki

/
Dawny pałac biskupów lwowskich. Od 1645 r. wieś Obroszyn była własnością biskupów Lwowskich. Pierwszym z nich był słynny pisarz Grzegorz z Sanoka. Swój rozkwit miejscowość przeżywała za czasów biskupa Jana Skarbka (+1733), który wybrał to miejsce na swoją rezydencję. W 1730 r. stanął tu pałac, wzniesiony przez architekta Józefa Fontanę. Pałac miał łączyć francuską elegancję ze starymi wzorcami polskimi. Kolejny Arcybiskup - Mikołaj Ignacy Wyżycki (+1757) ukończył budowę i wyposażył wnętrza, a także wzniósł kaplicę pałacową. Abp Wacław Sierakowski (+1780) wybudował tu wspaniałe oranżerie. W pałacu znajdowała się galeria portretów arcybiskupów lwowskich. W 2 poł. XIX w. rezydencja podupadła. W czasie I wojny światowej została zdewastowana, a wyposażenie rozgrabione. Restauracja na początku lat 20-tych XX w., dokonana przez konserwatora Józefa Piotrowskiego i architekta Bronisława Wiktora, zmieniła wygląd zewnętrzny i wnętrza. Obecnie w pałacu ma siedzibę Instytut Rolnictwa i Marketingu. Zbigniew Hauser

Murowana Brzostowica

/
XVIII-wieczny pałac w Murowanej Brzostowicy na Białorusi, zaledwie kilkanaście kilometrów od granicy z Polską. do 1858 roku własność Dunin-Jundziłłów, później Sołtanów, obecnie ruina. Fot. Jan Wiesław Krasnodębski 1996 r.

Wierzchownia

/
Pałac Hańskicich. W XVIII wieku Lubomirscy sprzedali dobra Janowi Hańskiemu, chorążemu kijowskiemu. Pałac wzniósł prawdopodobnie po 1820 r. jego syn, Wacław, ożeniony z Eweliną z Rzewuskich. Prawdopodobnym architektem tej późnoklasycystycznej rezydencji, składającej się z pałacu i dwóch pawilonów, był Francuz Bleriot. Po śmierci Wacława Hańskiego wdowa po nim wyszła za Honoriusza Balzaca, biorąc z nim ślub w roku 1850 w Berdyczowie, który uprzednio dwókrotnie gościł w Wierzchowni. Córka Wacława Anna Hańska sprzedała majątek swemu wujowi, Adamowi Rzewuskiemu. Ostatnim właścicielem był Adam Witold Rzewuski, zapalony myśliwy. Zespół ocałał prawdopodobnie dlatego, że już w 1924 umieszczono w nim technikum rolnicze. Zbigniew Hauser

Derażne

/
Park dworski nieistniejącego pałacu Potockich.

Beńkowa Wisznia

/
Dawny Pałac Fredrów. Miejscowe dobra w poł. XVIII w. należały do Siemieńskich. Pod koniec XVIII w. kupili je Jacek i Marianna Fredrowie, rodzice komediopisarza. Aleksander hr. Fredro zamieszkał tu po 1815 r., po powrocie z kampanii napoleońskiej. W 1835 r. wzniósł on zachowany do dziś pałac (upamiętnia to inskrypcja na lewym skrzydle budowli). przebudowany w 1896 r. przez Andrzeja Maksymiliana Fredrę (wnuka pisarza). W 1919 r. majątek sprzedano Małopolskiemu Towarzystwu Rolniczemu. Główne wejście poprzedzone gankiem arkadowym dźwigającym taras. W kartuszach herby Fredrów (Starykoń), z koronami hrabiowskimi i zawołaniem rodowym ?Friedel Herr?, wykonane przez rzeźbiarza Józefa Swobodę. Wnętrza pałacu prezentują się skromnie. W jednej z sal zachował się kominek projektu Chrystiana Piotra Aignera. Obecnie w pałacu mieści się szkoła rolnicza. W otoczeniu dobrze zachowany park, położony na zboczu, nad rzeką Wisienką, założony w XVIII w. i przekomponowany w XIX w. W pobliżu pałacu stoi starsza od niego oficyna, zwana Jackowym Dworem. Zbigniew Hauser

Werki

/
Pałac wybudował w 1700 r. biskup Konstanty Kazimierz Brzostowski. Gdy w 1780 r. Werki, po potwierdzeniu przez kapitułę wileńską, przeszły na własność biskupa Massalskiego, przystąpił on do rozbudowy pałacu przez dobudowanie 2 bocznych oficyn i założenie wspaniałego parku z oranżerią, w stylu francuskim. Przekazał tę rezydencję córce swego brata - Helenie Apolonii Massalskiej wychodzącej za mąż za Karola Józefa, księcia de Ligne. Architekt Wawrzyniec Gucewicz wybudował 2 położone naprzeciw siebie piętrowe oficyny w stylu wczesnego klasycyzmu, z kolumnowymi ryzalitami, a na miejscu dawnego pałacu zamierzał wznieść nowy. W tym celu rozebrano stary gmach, doprowadzono wodę i stworzono piękne obszerne ogrody. Następnym dziedzicem rezydencji był hrabia Potocki, mieszkaniec Podola, który nigdy nie myślał o zamieszkaniu na dalekiej Litwie. Sprzedał więc założenie Stanisławowi Jasieńskiemu, marszałkowi powiatu wileńskiego. Następnym właścicielem był Ludwik książę Wittgenstein, dobudował on w latach 1840?1845 obok pałacu kosztowny zimowy ogród i wspaniałe fontanny oraz powiększył oficynę o jedno piętro. Wittgenstein wybudował też kamienną drogę, która, okrążając wzgórze, prowadzi do pałacu. Sprowadził z zamku w Nieświeżu i umieścił we wnętrzach pałacowych zbroje i oręża książąt Radziwiłłów. Stworzył też największy na Litwie zbiór malarstwa, akwareli oraz rozmaitych popiersi z marmuru i rzeźb z kości słoniowej. Samo urządzenie stolarskie, które ozdabia oficyny, jest jedynym tego rodzaju na Litwie. Jako znawca i miłośnik sztuki, przez umożliwienie wstępu do swojej galerii wszystkim mieszkańcom, poniósł wielkie zasługi dla Wileńszczyzny i oswoił publiczność z nazwiskami najbardziej znanych europejskich malarzy, dał jej w XIX w. pojęcie o sztuce. Dawny wygląd pałacu przedstawiają litografie Jana Krzysztofa Wilczyńskiego, wykonane ok.1840 r. Z pierwotnego obiektu, w którym znajdowały się też kaplica, teatr domowy i obszerne sale, pozostały fundamenty i piwnice. Oficyna zachodnia zachowała się bez zmian i wykazuje charakterystyczne dla Wawrzyńca Gucewicza cechy twórczości. Z kolei oficyna wschodnia została przebudowana i powiększona, dobudowano do niej wieżę i oranżerię. Do dzieł Gucewicza należy zaliczyć też budynek stajni pałacowej z portykiem o 6 kolumnach doryckich oraz dom przed bramą pałacową, z dwukolumnowym podcieniem i kopułą, służący obecnie jako dyrekcja Parku Regionalnego Werki. Część zabudowań zajmuje Litewska Akademia Nauk. Z parku pałacowego roztacza się piękny widok na rzekę Wilię, kościół Dominikanów w Trynopolu i wyłaniające się z oddali Wilno. Jakub Czarnowski

Pałac Butrymowiczów w Pińsku

/
Rezydencja Butrymowiczów w Pińsku zachowała się do naszych czasów. Barokowo-klasycystyczny pałac został zbudowany w l. 1784-90 wg projektu wileńskiego architekta Karola Schildhausa dla Mateusza Butrymowicza.

Tartaków

/
Dawny pałac Lanckorońskich wzniesiony przez Zbigniewa Lanckorońskiego, na fundamentach zamku Potockich z XVII wieku, którego parterowe skrzydło wykorzystano przy budowie. Pałac, w stylu francuskiego neobaroku, wzorowany był na Casino de Paris w Monte Carlo. W czasie I Wojny Światowej kwaterujące w pałacu wojska zniszczyły bądź rozgrabiły część wyposażenia, reszta przepadła w 1939 r. Po wojnie pałac mieścił biura kołchozu i był nieźle utrzymany. W 1995 r. spalony przez "nieznanych sprawców". Dziś jest ruiną pozbawioną dachów i sklepień. Zbigniew Hauser

Kirsna-Ostrów

/
Kirsna-Ostrów (Astroji Kirsna) to miejscowość położona w rejonie łoździejskim na Litwie, ok. 8 km na północ od granicy z Polską. Zachował się tu jeden największych na Litwie zespołów pałacowych.

Ziemia Lwowska, Rozdół

/
Neorenesansowy pałac Rzewuskich, później Lanckorońskich w Rozdole z 1874 r.

Dziedzinka

/

Zatrocze

/

Mańkiewicze

/
Mańkiewicze (lub Mańkowicze, dawne województwo poleskie) Nieistniejący już pałac Radziwiłłów w pobliżu Stolina. Pałac został zniszczony w czasie II wojny światowej. Dziś pozostał po nim tylko rozległy park i część zabudowań gospodarczych. Kresy.pl

Antopol

/

Landwarów

/
Pałac wzniesiono po nabyciu dóbr landwarowskich przez Józefa Tyszkiewicza w 1850. Budynek zaprojektował architekt Gustaw Schacht. Na zlecenie syna Józefa Tyszkiewicza Władysława w 1899 dokonano przebudowy rezydencji w stylu modnego wówczas neogotyku angielskiego - nadzorował ją belgijski architekt de Waegh przy współpracy Tadeusza Rostworowskiego. W pałacu mieściła się obszerna kolekcja dzieł sztuki, jednak w obliczu zbliżającego się w stronę Wileńszczyzny frontu została w 1916 wywieziona do Rosji, gdzie zaginęła. Obecnie część cennych przedmiotów z landwarowskiego pałacu podziwiać można na zamku w Trokach. Po aneksji Wileńszczyzny przez ZSRR w 1939, 1940 i 1944 w pałacu ulokowano fabrykę dywanów ("AB kilimai"), która mieściła się w nim aż do wykupienia rezydencji przez przedsiębiorcę Laimutisa Pinkevičiusa, który planuje ją uczynić miejscem otwartym dla turystów. W kompleksie pałacowym zachowały się m.in. pawilony administracyjne, stajnia, obora, stodoła i młyn wodny oraz budynek pod nazwą "Riwiera", w którym mieściła się słynna kawiarnia. Pałac otacza liczący 12,7 ha park zaprojektowany przez nadwornego architekta zieleni Tyszkiewiczów Édouarda André. Przed I wojną światową w parku rosło około 60 gatunków drzew i krzewów. Zorganizowano tu również połączony strumieniem system sadzawek, na którym ustawiono sztuczne kaskady, kamienne mostki i sztuczne groty. Rezydencja w Landwarowie sąsiaduje z trzech stron ze sztucznym jeziorem landwarowskim utworzonym z polecenia Józefa Tyszkiewicza poprzez sprowadzenie wód z pobliskich Jezior Trockich. Jesienią 1919 w pałacu przebywał krótko nuncjusz papieski Achilles Ratti, przyszły papież Pius XI, gdzie przyjęli go gościnnie hrabiowie Tyszkiewiczowie. Wikipedia

Warklany

/
Pałac Sanguszków dawniej Borchów. Widok elewacji ogrodowej od strony wody. Pałac dwukondygnacjowy z ryzalitami, część środkowa trzykondygnacjowa z wieżą i portykiem kolumnowym w wielkim porządku, nad którym taras; po obydwu stronach dwukondygnacjowe oficyny połączone z korpusem parterowymi członami. pinakoteka.zascianek.pl

Albertyn

/

Kaczmarów

/

Bursztyn

/

Białystok

/

Zawale

/

Narowla

/

Werki

/

Wojtuszki

/

Obryń

/

Delatyn

/

Dobośnia

/
Zbudowany po 1825 r. na zlecenie Ignacego Bułhaka okazały, trójskrzydłowy pałac otoczony parkiem. Cała posiadłość położona była na terenie ok. 100 ha, a liczba pokoi w pałacu dochodziła do 100. Nagromadzone zbiory dzieł sztuki i biblioteka przepadły podczas wojen. Obecnie w pałacu mieści się muzeum krajoznawcze i szkoła plastyczna. Tekst: Agnieszka Homan.

Niemirów

/

Koropiec

/

Humiennik

/

Hryców

/

Kossów

/

Ruiny pałacu Sapiehów w Różanej

/
Różana (Ружаны) to niewielkie miasteczko rejonowe w obwodzie brzeskim na Białorusi.

Pałac w Kraskach

/
Kraski (Краскі) to niewielka wieś w rejonie wołkowyskim na Białorusi, położona nad rzeką Zelwianką o ok. 20 km na południe od Wołkowyska, przy szosie z Podoroska do Porozowa.

Pałac w Jurcewie

/
Jurcewo (Юрцава) to wieś w rejonie orszańskim na Białorusi, położona o ok. 10 km na północ od Orszy, przy magistrali drogowej z Mińska do Moskwy.

Pałac w Prużanie

/
Prużana (Пружаны) to miasto liczące ok. 25 tys. rejonowe w obwodzie brzeskim na Białorusi, dawniej także majątek ziemski, położone u zbiegu rzek Mucha i Wiec, tworzących Muchawiec, o 75 km na pnółnocny-wschód od Brześcia, przy szosie z Wysokiego Litewskiego do Słonimia.

Pałac Niemcewiczów w Skokach

/
Skoki (Скокі) to wieś, a niegdyś również ośrodek dóbr, położona na nad rzeką Leśną na obrzeżach Brześcia, o kilka kilometrów na północny zachód od centrum miasta.

Hrozów. Pałac Mierzejewskich.

/
Klasycystyczny, wybudowany pod koniec XVIII lub na początku XIX w. pałac. Majątek został skonfiskowany w 1864 r. Sewerynowi Mierzejewskiemu za udział w powstaniu styczniowym. Pałac przetrwał obie wojny. Do 1975 r. mieściła się tu szkoła. Obecnie w ruinie.
Tekst: Agnieszka Homan.