Dwór w Szrubiszkach

Szrubiszki (Šrubiškės) to niewielka miejscowość, położona o 30 km na północ od Wilna i o 2 km na wschód od miasteczka Podbrzezie (Paberžė). Na terenie dawnego majątku ziemskiego zachował się tu ciekawy drewniany dwór.

Niewiele wiadomo o dziejach tutejszych dóbr. Jako niewielki folwark wyodrębniły się zapewne z jakiejś większej własności na przełomie XVIII i XIX stulecia. W 1 poł. XIX w. folwark należał do Pisanków, następnie do Wyszkowskich, później stał się własnością wileńskiego aptekarza Stefana Szyrwida. Po zakupieniu majątku Szyrwid sprzedał swą aptekę i osiadł w Szrubiszkach na stałe, stając się ziemianinem. W 2 poł. XIX w. Szyrwidowie wybudowali w Szrubiszkach oryginalny drewniany dwór, który zachował się do naszych czasów.

Jest to budowla wzniesiona na kamiennej podmurówce, na planie prostokąta, parterowa, z piętrową częścią środkową. Ściany pokrywa ozdobne szalowanie z wąskich deseczek. Nad oknami znajdują się rzeźbione nadokienniki z niewielkimi daszkami, bogatą dekorację otrzymały także dwudzielne drwi wejściowe. Ozdobą budowli jest umieszczony nietypowo, przy krótszej elewacji budynku, głęboki, nieco już podniszczony portyk. Jego drewniana architektura powtarza detalami wzory murowanej architektury klasycystycznej. Portyk tworzą stojące na osiach skrajnych dwa czworoboczne kanelowane filary i umieszczone pomiędzy nimi dwie także kanelowane kolumny, które dźwigają belkowanie z fryzem tryglifowym oraz trójkątny fronton obwiedziony gzymsem kostkowym. We wnętrzu, w niektórych pokojach, zachowały się piece zbudowane z dekoracyjnych kafli. Jedno z pomieszczeń było niegdyś reprezentacyjnym salonem. Obecnie we dworze mieszka kilka rodzin – są to zapewne dawni pracownicy istniejącego tu po II wojnie światowej kołchozu. W otoczeniu dworu rośnie nieco stary drzew – pozostałość niewielkiego parku. Z innych zabudowań majątku zachowała się jeszcze skromna oficyna oraz budynki gospodarcze: stajnia, spichlerz i stodoła, które stoją w otoczeniu powojennych zabudowań kołchozowych.

Tekst i zdjęcia:

Grzegorz Rąkowski