Praca ideologiczna i propagandowa była jednym z najbardziej skutecznych sposobów walki Finów z Armią Czerwoną.

Początkowo w fińskiej armii nie było wyspecjalizowanego wydziału propagandy. Tym rodzajem pracy zajmowało się Ministerstwo prasy. Dopiero w 1934 roku powstało centrum wywiadowcze Ministerstwa Obrony (Sanomakeskus).

W latach 1937-1939 organizowało ono szkolenia na podniesienie kwalifikacji dla 68 profesjonalnych dziennikarzy, którzy uczyli się zbierania informacji i zasięgu obowiązków w poszczególnych jednostkach wojskowych.

Uczestnicy pierwszych szkoleń stworzyli własną organizację pod nazwą Związek Propagandy, która dobrowolnie stała się częścią obrony narodowej Finlandii. Pod koniec 1938 roku obie organizacje zostały przekształcone w Państwowe Centrum Wywiadowcze, które następnie 11.10.1939 roku przekształciło się w Radę Państwową ds. Gromadzenia i Dostarczania Wewnętrznych i Międzynarodowych Informacji.

Do jej głównych zadań należało prowadzenie wywiadu i propagandy obywatelskiej skierowanej przeciwko potencjalnemu wrogowi. W tym samym czasie, centrum wywiadowcze usunięto z Rady Państwowej, a jego nazwę zmieniono na Wydział Wywiadowczy Ministerstwa Obrony.

Jego działania skoncentrowały się wokół propagandy wojennej. Nowy zarząd propagandy Naczelnego Dowództwa tworzył oficjalne raporty na temat wydarzeń wojennych. Do zadań zarządu należało przygotowanie materiałów agitacyjnych, filmów, publikacja gazet, jak również rozpowszechnianie wiadomości.

W czasie wojny zimowej fińskie Naczelne Dowództwo, jak również wydział propagandy, nie posiadali własnego zespołu propagandowego, typu niemieckich kompanii (organizacje konspiracyjne prowadzące działalność sabotażową i propagandową – tłum.) propagandowych na froncie. Materiały agitacyjne docierały bezpośrednio do wojska i były rozpowszechniane na rozkaz dowódców dywizji.

Jednak ilość rozniesionych ulotek i gazet wśród czerwonoarmistów okazała się wystarczająca i dostatecznie skuteczna w walce przeciwko żołnierzom Armii Czerwonej, przyczyniając się do ich przejścia do niewoli.

Po zakończeniu „wojny zimowej” Wydział został zamknięty.

Ponowne zapotrzebowanie na jego działalność nastąpiło w 1941 roku. Szef Fińskiego Sztabu Generalnego Wydziału Propagandy kapitan (major z 10.08.1942 r.) K. Lehmus zaproponował znaczną reorganizację wydziału.

W kwietniu 1941 roku udał się on do Niemiec, by zapoznać się z nazistowskimi metodami wprowadzania propagandy. Nowa organizacja stworzona była na podobieństwo niemieckie, ale w istocie była czysto fińską tworem.

Państwowe Centrum Wywiadowcze wznowiło działalność w czerwcu 1941 roku. Słowo „propaganda” w wyniku działań 7-go Zarządu Politycznego Armii Czerwonej zyskało bardzo negatywny oddźwięk w Finlandii, kojarząc się tylko z kłamliwą, mylną informacją, dlatego też przestano używać tego słowa.

Począwszy do końca czerwca 1941 roku zmienione zostały nazwy Wydziału propagandy i pozostałych działów związanych z propagandą. Nowe Biuro Wywiadowcze Głównego Sztabu Generalnego odpowiedzialne było za przygotowanie oficjalnych raportów, fotografii, filmów, ulotek skierowanych przeciwko wrogowi, a także edukację i rozrywkę dla własnego wojska i cenzury poczty polowej. Poprzez analogię do niemieckich rot propagandy stworzone zostały „Stowarzyszenia wywiadowcze”.

Stowarzyszenia te organizowane były w następujący sposób:

Liczebność – 40 lub 41 osób. Od 7 do 10 jednostek różnych typów samochodów, do 15-u motocykli i rowerów.

Wydział Wywiadowczy Głównego Sztabu Generalnego posiadał dwóch pracowników wywiadu w karelskiej armii. Byli oni oficerami łącznikowymi i koordynowali działania stowarzyszeń informacyjnych. Trzecim ze względu na technologie informacyjne był major H. Waselius – oficer ds. łączności z górskim korpusem Dietla w Laponii, od lata 1941 do początku 1942 roku.

Wszystkie stowarzyszenia sporządzały pisemne sprawozdania, biuletyny, robiły zdjęcia, tworzyły scenariusze filmowe, organizowały pokazy filmów w placówkach, a także rozprowadzały ulotki agitacyjne, oraz przeprowadzały agitację sowiecką wojsk poprzez głośniki.

Do rozprowadzania ulotek wykorzystywano miny i pociski agitacyjne z różnych systemów, zarówno jeszcze carskich, jak i niemieckich, dostarczonymi do fińskiej armii przez różne państwa europejskie w ramach pomocy w czasie „Wojny Zimowej”. Maksymalnie zostały też zaangażowane nieliczne siły powietrzne.

Większość fińskich ulotek napisana jest poprawnym językiem rosyjskim, z niezgorszymi elementami artyzmu, co w zasadzie nie jest zaskakujące. Kręgosłup pierwszego oddziału wywiadowczego stworzyli biali emigranci rosyjscy, przede wszystkim byli oficerowie rosyjskiej armii.

W roli przykładu warto wspomnieć generał-majora Seweryna Dobrowolskiego (1881-1946). Po klęsce białych Seweryn Cezariewicz przedostał się do Finlandii, do Wyborga, gdzie aktywnie udzielał się w środowisku rosyjskiej emigracji. Był on członkiem Związku zawodowego inteligencji Wyborskiej guberni, Stowarzyszenia kulturalno-oświatowego i sekretarzem komitetu rosyjskich organizacji w Finlandii, działających na rzecz pomocy głodującym w Rosji.

Dobrowolski znany był także jako lektor, udzielający się w fińskich miastach i miejscowościach zamieszkałych przez Rosjan, m.in.: Wyborg, Helsinki, Terijoki (Zelenogorsk), Kuokkala (Repino), Kellomaki (Komarowo). W czasie wojny zimowej Dobrowolski zmuszony był zamieszkać w Helsinkach i położonym niedaleko od Wyborga mieście Hamina. Pracował w wydziale propagandy armii fińskiej, opracowując teksty antysowieckich ulotek i publikując artykuły oraz apele w antysowieckich gazetach. Po tym jak Niemcy napadli na ZSRR Dobrowolski wstąpił do rosyjskiego oddziału propagandy fińskiej Radzie Państwowej, gdzie pisał antykomunistyczne artykuły dla zagranicznych wydawnictw oraz współpracował z gazetą dla jeńców wojennych „Siewiernoje słowo”.

W noc z 20/21 kwietnia 1945 roku generał Dobrowolski został aresztowany na rozkaz Ministra Spraw Wewnętrznych Finlandii komunisty Yrjo Leino, który podjął tę decyzję na żądanie sowieckiej Komisji Kontrolnej. Łącznie zostało wtedy aresztowanych 20 osób (10 obywateli Finlandii, 9 osób z „nansenowskimi dowodami” oraz 1 były sowiecki jeniec wojenny), zdaniem strony sowieckiej „odpowiedzialnych za zbrodnie wojenne, prowadzących na zlecenie Niemców szpiegowską i terrorystyczną działalność skierowaną przeciwko Związkowi Radzieckiemu”. 20-u aresztowanych niezwłocznie wydano ZSRR i osadzono w więzieniu na Łubiance.

Podejmując decyzję o aresztowaniu i ekstradycji, Leino działał bez zgody prezydenta państwa C.G. Mannerheima i premiera J.K. Paasikivi. Po tym, jak wyżsi urzędnicy państwowi Finlandii dowiedzieli się o zdarzeniu, więcej podobnych ekstradycji nie było.

25 listopada 1945 roku generał Dobrowolski został skazany na rozstrzelanie przez trybunał wojenny Moskiewskiego Okręgu Wojskowego na podstawie art. 58-4 kodeksu karnego. Według wspomnień pozostałych więźniów generał odmówił złożenia wniosku o ułaskawienie. Oficer został rozstrzelany 26 stycznia 1946 roku.

Syn generała Dobrowolskiego, Seweryn, aktywnie uczestniczył w działalności emigracyjnej młodzieżowej organizacji „Zwieno”. W 1945 roku niektórzy przywódcy tej organizacji znaleźli się wśród wydanych ZSRR, jednak Seweryn Dobrowolski-młodszy uniknął tego losu.

Źródło” „Istoriczeskaja Prawda”

[link=http://www.istpravda.ru/bel/pictures/949/]

Tłum. Magdalena Żmuda-Trzebiatowska

0 odpowiedzi

Zostaw odpowiedź

Chcesz przyłączyć się do dyskusji?
Nie krępuj się!

Leave a Reply