Dzieje kościoła i klasztoru Ojców Bernardynów w Zbarażu

Praca o. Józefa Kachla OFM zatytułowana “Dzieje Kościoła i klasztoru Ojców Bernardynów w Zbarażu (1628-1946), pomimo jej naukowego charakteru (powstała bowiem jako rozprawa doktorska), może budzić zainteresowanie szerokiego kręgu czytelników.

Dotyczy ona bowiem miejsca, które zyskało miano “polskich Termopil”. To tu Jeremi Wiśniowiecki na czele swych hufców zastąpił drogę potężnymi zastępom Chmielnickiego i ordom Hana idącym pustoszyć Rzeczpospolitą, co tak znakomicie przedstawił w “Ogniem i mieczem” Henryk Sienkiewicz. Dzieło o. Kachla poświęcone jest przeszłości kompleksu zakonnego Ojców Bernardynów, który powstał w Zbarażu w 1628r., czyli jeszcze przed słynnym oblężeniem. Na stałe wpisał się on w panoramę Zbaraża i okolicy, dzieląc dole i niedole miasta i jego okolic, był też wielokrotnie niszczony.

Ojciec Kachel w swojej monografii pokazał dzieje zbaraskiego klasztoru na tle historii miasta i regionu, co dodatkowo podnosi jej walor. Pokazuje bowiem kawałek dawnej lokalnej Rzeczpospolitej. Z jej lektury można się wiele dowiedzieć o topografii całej okolicy, jak kształtowało się społeczeństwo Zbaraża, jego podziały etniczne, wyznaniowe, kulturowe i społeczne.

W następnych rozdziałach pracy autor przedstawia genezę i rozwój kompleksu klasztornego, a także pracy duszpasterskiej i społecznej bernardynów w Zbarażu. Opisuje organizację życia zakonnego bernardynów w Zbarażu we wszystkich aspektach, a także ich posługę. Wiele uwagi poświęca również społecznemu zaangażowania zakonników, a także ich aktywności kulturalnej i oświatowej. Klasztor bernardynów w Zbarażu od XVIII w. pełnił bowiem nie tylko duszpasterskie funkcje. Był poważną instytucją kulturotwórczą na Zbarazczyźnie. Istniało w nim studium filozofii i teologii z wykwalifikowana kadrą naukową. Powstała też biblioteka parafialna, szkoła elementarna i następne placówki oświatowe z prywatną szkołą średnią. Czytelnik w pracy o. Kachla znajdzie też wiele innych aspektów działalności bernardynów w Zbarażu.

Marek A. Koprowski

Józef Kachel OFM, Dzieje Kościoła i klasztoru Ojców Bernardynów w Zbarażu (1628- 1946) Calvarianum, Kalwaria Zebrzydowska 2001