Seminaria Duchowne Łucko-Żytomierskiej Diecezji 1798-1842

Praca Pawła Grabczaka zatytułowana “Seminaria Duchowne Łucko- Żytomierskiej Diecezji 1798-1842” wypełnia lukę jaka istnieje w historiografii polskiej.

Książka omawia konkretnie trzy ośrodki: w Łucku, Żytomierzu i Ołyce. Autor przybliża organizację seminariów, relacjonuje, jak wyglądały studia, a także wychowanie i formację kleryków. Przedstawia też kadrę nauczającą, a także samych seminarzystów. Zamieszcza m.in. wykazy neoprezbiterów i biogramy profesorów. Z lektury pracy można dowiedzieć się o strukturze społecznej seminarzystów, a także jak przykładali się do nauki. Obrazuje ona również etatyzację i rusyfikację seminariów na Ukrainie w pierwszej połowie XIX w. Autor pokazuje całą rzecz w kontekście historycznym. Prezentuje politykę kolejnych carów wobec Kościoła katolickiego w posłuszne narzędzie, a także próby jego obrony przez całkowitą kapitulacją , polegających przede wszystkim na wzmocnieniu struktur duszpasterskich.

Z naukowych recenzji prac zamieszczonych na jej końcu, bo wspomnieć trzeba, że omawiana praca jest rozprawą doktorską, wynika też, że jej autor mógłby niektóre sądy wyostrzyć, pokazując , że często carscy urzędnicy mieli sojuszników w postaci uległych duchownych, a zwłaszcza wychowawców w seminariach. Regens seminarium ołyckiego Michał Skirniewski, wychowujący kleryków przez 12 lat (1806-1818) był tak bardzo zaprzedany carowi, że już liczącemu 86 lat metropolicie Cieciszowskiemu, niewidzącemu z powodu choroby oczu, oszukując go, podsunął do podpisania list pasterski, potępiający powstanie listopadowe.

Z pracy Pawła Grabczyka wynika jednak, że mimo carskich nacisków i działalności “małych ludzi” seminaria diecezji łucko- żytomierskiej, były jednak w stanie przekazać swym wychowankom najwyższe wartości religijne i ludzkie.

Marek A. Koprowski

Paweł Grabczak, Seminaria Duchowne Łucko- Żytomierskiej Diecezjiw latach 1798-1842, Ośrodek “Wołanie z Wołynia” Biały Dynajec- Ostróg 2006