Co z petycją w sprawie Polaków na Litwie?

W najbliższym czasie Komisja Petycji Parlamentu Europejskiego na nowo stanie przed koniecznością przeanalizowania petycji poświęconej prawom językowym Polaków na Litwie (petycja nr 358/2011).

Po kwietniowym sukcesie w Parlamencie Europejskim, gdy europosłowie zdecydowali o kontynuowaniu rozpatrywania petycji, pojawiła się niestety ponowna negatywna opinia Komisji Europejskiej w sprawie. Komisja Europejska, na zlecenie Parlamentu Europejskiego, przygotowała uzupełniającą opinię na temat petycji. Niestety, opracowana przez Komisję Europejską opinia w zasadzie powiela pierwotne stanowisko, zgodnie z którym Komisja Europejska nie widzi możliwości skutecznej interwencji na rzecz polskiej mniejszości na Litwie. Innymi słowy – ucieka od odpowiedzialności za przestrzeganie przez państwo członkowskie Unii Europejskiej praw człowieka.

Takie stanowisko Komisji Europejskiej nie wytrzymuje krytyki. W opinii prawnej, sporządzonej na potrzeby petycji Tomasza Snarskiego, prof. Zdzisław Brodecki oraz prof. Jerzy Zajadło jednoznacznie piszą, iż „w kontekście fundamentalnych założeń prawa Unii Europejskiej należy całkowicie odrzucić pasywność instytucji unijnych w podejściu do kompetencji UE w zakresie praw fundamentalnych jednostek.
We wstępnym opracowaniu Komisji Europejskiej, przygotowanym na potrzeby rozpatrzenia przez PE petycji o numerze 358/2011, zlekceważono istotę idei, na których opiera się prawo unijne, a które są spoiwem całego europejskiego porządku prawnego. Niestety, kolejne opracowanie KE w dalszym ciągu lekceważy wartości, dostrzegając jedynie, w sposób niepełny i nieprawidłowy, poszczególne zapisy traktatowe.

W nowej odpowiedzi Komisji Europejskiej w dalszym ciągu w zasadniczej części nie ustosunkowano się do najpoważniejszych zarzutów przedstawionych przez Tomasza Snarskiego wobec Litwy jako państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Pominięto zwłaszcza analizę zarzutów naruszenia przez Litwę następujących artykułów prawa Unii Europejskiej: art. 2 oraz art. 3 w zw. z art. 4 ust. 3 Traktatu o UE, art. 6 oraz art. 9 Traktatu o UE, 45 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, art. 1 (godność ludzka), 14 (prawo do nauki), 15 ust. 2 (wolność wyboru zawodu i podejmowania pracy w każdym państwie członkowskim), 20 (równość wobec prawa) i 22 (poszanowanie zróżnicowania kulturowego) Karty Praw Podstawowych UE. Tym samym przygotowane opracowanie jest niepełne merytorycznie.

Trzeba podkreślić, że przygotowane przez Komisję Europejską stanowisko nie jest dla eurodeputowanych w żaden sposób wiążące. Warto, by podejmując dalsze decyzje w sprawie petycji Tomasza Snarskiego, europosłowie pomyśleli o wartościach i o sensie europejskiej integracji, a nie tylko o krótkowzrocznej ucieczce od rozwiązania problemów polskiej mniejszości. Na marginesie wypada także wskazać, iż Komisja Europejska nie ustosunkowała się do argumentów podniesionych podczas posiedzenia Komisji Petycji w dniu 24 kwietnia 2012 roku zarówno przez Tomasza Snarskiego, jak też w wystąpieniach przedstawicieli rządów państw członkowskich, a przede wszystkim do wypowiedzi posłów do Parlamentu Europejskiego. Przede wszystkim Komisja Europejska nie wzięła pod uwagę rozwiązań art. 2 Traktatu o UE w zakresie, w jakim wskazuje on na obowiązek wszystkich państw członkowskich poszanowania praw osób należących do mniejszości, w tym mniejszości narodowych.

Jak komentuje Tomasz Snarski – Unia Europejska może podejmować różne działania mające na celu ochronę praw człowieka nie tylko wobec własnych państw członkowskich, ale także wobec państw trzecich, co niejednokrotnie czyni. Skoro instytucje UE znajdują uprawnienia, by działać wobec państw trzecich, to tym bardziej istnieje kompetencja i obowiązek do wpływania na państwa członkowskie w dziedzinie przestrzegania praw człowieka.

Czy Parlament Europejski zdecyduje się pomóc polskiej mniejszości? Eurodeputowany Jarosław Wałęsa już złożył sprzeciw wobec propozycji ewentualnego zakończenia rozpatrywania sprawy przez Parlament Europejski. Pozostaje mieć nadzieję, że w jego ślady pójdą pozostali członkowie Komisji Petycji, jeszcze raz zwracając uwagę na rzeczywiste problemy polskiej mniejszości na Litwie.