Litwa obchodzi 600-lecie chrztu Żmudzi

Uroczystą Mszą w Katedrze Telszajskiej oraz niedzielnymi nabożeństwami w parafialnych kościołach całej diecezji Litwa weszła w Rok Obchodów 600-lecia Chrztu Żmudzi.

Z braku finansów obchody te będą bardzo skromne. Zamiast wcześniej planowanych na potrzeby rządowego „Programu Obchodów w latach 2009-2017 Jubileuszu 600-lecia Chrztu Żmudzi i Erygacji Diecezji Żmudzkiej” 45 mln litów, dotychczas rząd przeznaczył zaledwie 5,8 mln litów. Również tegoroczne finansowanie jubileuszowych obchodów ma być w granicy 1,6 mln litów. Zdaniem organizatorów obchodów — głównie Diecezji Telszajskiej — przeznaczonych pieniędzy ledwo wystarczy na zorganizowanie zaplanowanych wcześniej podstawowych uroczystości.
— Mieliśmy wiele planów inwestycyjnych, ale ostatecznie skupiliśmy się na Varniai i Telszach, ale i tak do 2013 roku nie zdążymy wszystkiego zrealizować — ubolewał wcześniej biskup żmudzki Jonas Boruta.

Tymczasem przyjęty w 2008 roku Program zakłada głównie rekonstrukcję i remont wielu obiektów sakralnych w tym też Pałacu Biskupiego w Telszach oraz katedry diecezjalnej, jak też upamiętnienie wybitnych postaci oraz miejsc zawiązanych z historią Żmudzi. W programie też są plany wydawnictw, projektów internetowych, ale również asfaltowanie dróg rejonowych i budowa infrastruktury wokół miejsc sakralnych.
Dotychczasowy poziom finansowania Programu wskazuje jednak na to, że większość z jego założeń pozostanie na papierze albo zostanie wykonane częściowo.

Tymczasem trudno przecenić znaczenie chrztu Żmudzi dla całej historii Litwy (Wielkiego Księstwa Litewskiego), bo przyjęcie przez Żmudzinów chrześcijaństwa miało nie tylko charakter sakralny, ale również polityczny, który prowadził do połączenia Ziem Litewskich. Po zwycięskiej Bitwie pod Grunwaldem (1410 r.) wciąż pogańska Żmudź pozostawała ostatnim obiektem sporu między Wielkim Księstwem Litewskim i Zakonem Krzyżackim. Dlatego w 1413 roku wielki książę Witold oraz król polski Jagiełło rozpoczęli chrzest Żmudzi, który zakończył się w 1417 roku erygacją Diecezji Żmudzkiej w Varniai. Właśnie data założenia biskupstwa — 23 października — po czterech latach ma zakończyć jubileuszowe obchody 600-lecia chrztu Żmudzi.

Z kolei do najważniejszych tegorocznych akcentów obchodów należy zaliczyć planowaną na wiosnę (2-7 marzec) pielgrzymkę Żmudzinów do Rzymu na spotkanie z papieżem Benedyktem XVI. Władze diecezjalne mają nadzieję, że w najbliższych latach papież odwiedzi Żmudź.
Natomiast latem – od 6 do 14 lipca – w Telszach zaplanowany jest jubileuszowy obóz skautów litewskich pod hasłem „Szlakiem Dobra…”. Oczekuje się, że weźmie w nim udział ponad 2 000 skautów z całej Litwy oraz zagranicy.
Chociaż Żmudzini jako ostatni w Europie przyjęli chrześcijaństwo (prawie ćwierć wieku po chrzcie Litwy), dziś są uznawani za bardzo wierzącą grupę litewskiego społeczeństwa. To właśnie na Żmudzi znajdują się jedne z najważniejszych obiektów sakralnych na Litwie jak, na przykład Góra Krzyży pod Szawlami czy też Ośrodek Maryjny w Szydłowie (Šiluva) uznawane za litewskie Lourdes.

Ostatnio Żmudzini akcentują nie tylko swoje przywiązanie do wiary, ale też swoją odrębność narodową i od lat walczą o uznanie ich za mniejszość narodową. I chociaż władze w Wilnie nie uznają aspiracji Żmudzinów, to oni sami idą drogą faktów dokonanych. Toteż podobnie jak na zamieszkałej przez mniejszość polską Wileńszczyźnie, tak też na Żmudzi pojawiają się podwójne nazwy miejscowości, a język żmudzki – chociaż oficjalnie uznawany jedynie za dialekt regionalny – nieoficjalnie jest językiem pomocniczym w urzędach na Żmudzi. Język żmudzki, również nieoficjalnie, wprowadzany jest do szkół jako lekcje fakultatywne albo zajęcia pozalekcyjne.

Żmudzini mają też swoją reprezentację polityczną – Partia Żmudzka – która w swoim programie ma zapisane uznanie Żmudzinów za odrębną narodowość, a ich język za język urzędowy. Partia Żmudzinów samodzielnie uczestniczyła w kilku kampaniach wyborczych pod hasłem przyznania Żmudzi autonomii kulturalnej, jednak jak na razie udało się jej wdrożyć swoich ludzi do poszczególnych samorządów lokalnych. W ostatnich wyborach parlamentarnych Partia Żmudzinów nie uczestniczyła, aczkolwiek jej lider wystartował z listy partii Neringi Venckien? „Szlak Odwagi”. Jego decyzja doprowadziła do wewnętrznego sporu w partii, która odcięła się od działań lidera i wstrzymała jego członkostwo w partii.

Kurierwilenski.lt/Kresy.pl