Michał Chyliński

Polski Słownik Biograficzny, t. 4, Kraków 1938, s. 13.

Chyliński Michał(1856-1925), pedagog, dzien­nikarz i działacz polityczny. Ur. w Stanisławowie, po ukończeniu wydziału filozoficznego we Lwowie został w r. 1876 suplentem (zastępcą nauczyciela) w gimnazjum w Nowym Sączu, skąd przeniesiono go do Krakowa do gimnazjum Nowodworskiego św. Anny. Zwrócił na siebie uwagę kilku mniej­szymi pracami historycznymi i napisał podręcz­nik historii polskiej dla użytku szkolnego. Wtedy również zbliżył się Ch. do t. zw. partii krakowskiej, której członków nazywano popularnie “stańczykami”, i zamieścił w ich organie “Czasie” kilka bezimiennych artykułów. Gdy w r. 1892 umarł wieloletni redaktor “Czasu” Kłobukowski, wła­ściciele dziennika powołali na jego miejsce Ch-go. Na tym stanowisku pozostawał do r. 1904, t. j. do swego wyboru na wiceprezydenta miasta, ów­czesna rada miejska krakowska była domeną Stańczyków, którzy jednak już wówczas toczyli walkę o władzę w Krakowie z świeżo zorganizo­wanym stronnictwem demokratycznym. W tym właśnie czasie nastąpiła głośna secesja z stron­nictwa konserwatywnego dwóch jego wybitnych członków; prof. Juliusza Leo i Jana Kantego Federowicza. Leo kandydował na stanowisko pre­zydenta miasta i doszedł do przekonania, że wobec wyraźnej ewolucji politycznej, odbywającej się w Krakowie, związek ze Stańczykami zaszkodzi jego planom rozbudowy miasta; wskutek tego przeszedł do obozu demokratycznego. Ta zmiana odbiła się na sytuacji Ch-go w radzie miejskiej. Leo chciał mieć prezydium złożone z ludzi jemu oddanych – Ch. wytrwał przy sztandarze konser­watywnym. W tych warunkach ich współpraca okazała się niemożliwą i w r. 1907, nie bez nacisku ze strony Lea, ustąpił Ch. ze stano­wiska wiceprezydenta. Objął natomiast stanowi­sko kierownicze w biurze stronnictwa “Prawicy Narodowej”.

Umarł 27 VI 1925. Ożeniony był z Anną Rosnerówną, córką znanego w Krakowie lekarza i prof. U. J. Ch. był wytrawnym pedagogiem i zdolnym publicystą. Jako redaktor umiał dobierać współ­pracowników: on to wprowadził do “Czasu” m. in. Rudolfa Starzewskiego, Ignacego Rosnera, Kaz. Ehrenberga, Antoniego Szarłowskiego i Włady­sława Leopolda Jaworskiego i potrafił wyznaczyć im właściwe pole pracy. Jako wiceprezydent mia­sta prowadził ważny dział kulturalno-oświatowy, dbając troskliwie o rozwój i wysoki poziom szkol­nictwa powszechnego w Krakowie.

Wspomniany wyżej podręcznik dziejów Pol­ski dla nauki gimnazjalnej wydał Ch. w r. 1879 pt.: Dzieje ojczyste z szczegół nem uwzględnieniem Galicyi. Jest to podręcznik oparty na “Dziejach Polski w zarysie” Mich. Bobrzyńskiego, które Ch. po części skrócił i do pojęć młodzieży dostosował, a po części uzupełnił przedstawieniem nowszych czasów aż po r. 1879. Z ważniejszych prac naukowych ogłosił Ch.: 1) Pamflet Falkenberga (w “Ateneum” 1878, III); 2) Kołłątaj w powstaniu kościuszkowskiem (w “Przeglądzie Lwowskim” 1877); 3) Hugo Kołłątaj wobec Targowicy (Lw. 1875); 4) Hipoteza o Haliczu słowackim, szkic z XII wieku (1878); 5) oraz Kilka przyczynków do dziejów żywiołu polskiego na Rusi Czerwonej. Nadto recenzje w “Przeglądzie Polskim “, “Niwie”, “Dwutygodniku Naukowym” i innych pismach.

Antoni Beaupre