Kropiwnik Nowy i Stary

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. B. Chlebowskiego, t. 4, Warszawa 1883, s. 698-699.

3.) K. nowy i stary (nowyj i staryj), wsie w pow. drohobyckim, 22 kil. na połud.-zach, od Drohobycza, 13 kil. na południe od sądu powiatowego w Podbużu, 5 kil. na zachód od urzędu poczt, w Schodnicy. Na północ leżą Bystrzyca i Opaka, na półn.- wsch. Schodnica, na południe Dołhe, Rybnik i Hołorko (pow. turczański) na zach. Kondratów, Jasionka masiowa (obie w pow. turczańskim) i Łastówka. Obszar przez te dwie wsie zajęty, dzieli rzeka Stryj na 2 części: mniejszą połud. i większą półn. Stryj wchodzi tu z Łastówki i płynie zrazu na południe, potem skręca się na wsch., w dalszym biegu na płn.-wsch., na­stępnie znowu na południe i płd.-wsch., a two­rząc w swym biegu liczne zakręty wchodzi po biegu blisko 15 kilometrowym do Dołhego. Z obu boków zasilają go liczne dopływy.

Z tych są najznaczniejsze od prawego brzegu: Mielniczny (płynie z Jasionki masiowej od po­łudnia na północ, a potem na półn.-wsch. i wschód, tworząo granicę od Łastówki), pot. Bukowiec i pot. Smerekowaty (nastające w po­łudniowym krańcu obszaru a płynące na pół­noc); od lew. brzegu: pot. Kropiwnik (płynie od półn.-zach. na połud.-wsch., zasilony licznemi strugami od lew. brz. (pot. Sieromski i Łodzinny) i prawego brzegu; Schodnica (płynie ze Schodnicy od półn.-wsch. na połud.-zach.) z Hłubokim od prawego brzegu; Pereprostyna (płynie wzdłuż granicy Dołhego od płn.-wsch. na płd.-zach.). Najwyżej wznosi się południo­wy, lesisty kraniec obszaru. Wieża, blisko granicy Hołoska, dochodzi 1028 m.; na półn. od niej leży las Merchwiada, na półn.-zach. od niego wznosi się na granicy Kondratowa Bu­kowska do 1001 m. Na półn.-wsch. od Wieży wznosi się na granicy Rybnika, Sparoska do 858 m. Od tych wyniosłości na płn. leżą lasy: Smerekowaty ze szczytem 711 m. wys. i Jaworyńskie ze szczytem 838 m. wys. a reszta obszaru opada ku dolinie Stryja (504 m. na zachód , a 483 m. na wschód). W północnej stronie obszaru, na lew. brzegu Stryja, leży w stronie półn.-zach. las Sołotwiny, a od niego biegnie na półn.-zach. graniczne ramię gór­skie, w którem się wznoszą: Nadhraniczny do 810 m., na półn.-zach. od niego Szczerbyn do 814 m., a na północ od niego Buczkowice do 826 m. Ramię to opada na półn.-wsch. ku do­linie Kropiwnika (590 m. u źródlisk, 532 w środku biegu). Na przestrzeni między Kropiwnikiem a Schodnikiem wznosi się najwyżej Bystra (840 m.) na granicy półn., na połud.- wsch. od niej rozłożyła się grupa górska Ki­czera ze szczytem 802 m. wys., opadająca ku dolinom Stryja, Kropiwnika i Hłubokiego. Na lew. brz. Hłubokiego, niedaleko jego źródlisk wznosi się na granicy Opaki, Huta do 709 m. Na przestrzeni między Schodnicą a Pereprostyną wznosi się najwyżej Mielniczna (albo Chmielniczna, 823 m.) na granicy Schodnicy, a w środkowej części obszaru tego wzgórze „Na Bani“ do 737 m. Kropiwnik stary leży na lewym brzegu Stryja i zajmuje półn.-zach. część obszaru. W dolinie Kropiwnika leżą za­budowania wiejskie, a na poładnio-zachód od nich, na lewym brzegu Stryja, blisko granicy Łastówki część wsi ,,Korytyszcze“. Kropi­wnik nowy zajmuje półn.-wsch. obszar na lew. brz. Stryja i cały obszar na praw. brz. W dolinie Schodnicy i na lew. brz. Stryja w pobliżu ujścia Schodnicy leżą zabudowania wiejskie wsi samej; na praw. b. Stryja leży nad samą rzeką, naprzeciw; ujścia Kropiwnika i Schodnicy, część wsi „Zarzycze“ (Zaricze), na połud.-wsch. od niej. blisko granicy Łokcia, część wsi „Brzuchowice“, nieco dalej od rzeki

[s.699]

część wsi „Bukowice“ (al. „Bukowiec”, „w Bukowcy“), a na połud. od niej „Ławki“. Wła­sność większa ma roli ornej mr. 514, łąk i ogr. 121, pastwisk 970, lasu 3309; własność mniej, roli ornej 1211, łąk i ogrodów 2741, pastwisk 929, lasu 22 mr. Według spisu z r. 1880 by­ło w K. nowym 1137 mk. w gminie, 44 na obsz. dwor., a w K. starym 929 mk. w gmi­nie (obrz. gr.-kat. z wyjątkiem kilkudziesięciu rzym.-katol.). Par. rzym.-katol. w Podbużu, gr.-katol. w K. nowym, należy do dekanatu drohobyckiego a dyecezyi przemyskiej. Cer­kwie drewniane są w obu wsiach, toż samo szkoły jednokl. niezorganizowane. Kasa pożyczkowa gminna w K. nowym ma kapitał 501, w K. starym 175 zł. W K. starym jest folwark i leśniczówka, w nowym dwór, go­rzelnia, młyn i dwa tartaki wodne o 3 piłach zwyczajnych. Konsumują oni rocznie 700 metr. kub. drzewa świerkowego i jodłowego, a pro­dukują 400 metr. kub. tarcic, łat i ryglów. W dolinie na północ od Kropiwnika nowego są ślady nafty (ob. Paul „die Petroleumvor- kommnisse Ostgalizien“ Jahrb. dr. geol. Reich. 1881, str. 177). Jest tu także syderyt iło­wy. Okolica obfituje w rudę błotną żelazną. Cetnar rudy wydaje do 18 funtów żelaza.