Płoska

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 8, pod red. B. Chlebowskiego, W. Walewskiego, Warszawa 1887, s. 316-317.

Płoska1.) wś nad rz. Rakułową, dopł. Kodymy, pow. bałcki, okr. pol. Krzywe Je­zioro, gm. Baksza, par. kat. i st. poczt. Bałta, ma 125 osad, 1260 rok. (wraz z Kajetanówką), 2955 dz. ziemi włość, 2786 dz. dwor.; grunt górzysty i skalisty. Cerkiew p. w. Wniebo­wzięcia, wzniesiona w 1870 r. i uposażona 69 dz. ziemi, ma 2321 parafian. Należała do Jó­zefa Jagiełło wieża, dziś Sobańskich. 2.) P. Zabohska, wś nad rz. Siniuchą, pow. bałcki, na pogranicza gub. kijowskiej, okr. pol. i par. kat. Hołowaniewskie, gm. Trojanka, o 138 w. od Bałty, ma 90 osad, 760 mk., 1288 dz. zie­mi włość, 2282 dz. dwor. Cerkiew p. w. Na­rodzenia N. M. P., wzniesiona w 1786 r. i upo­sażona 58 dz. ziemi, ma 1178 parafian. Nale­żała niegdyś do Zofii Potockiej, dziś w części własność sukcesorów Ludwika Wyszyńskiego (864 dz. ziemi używalnej i 61 nieużytków), w części zaś małoletnich po Witalisie Wy­szyńskim (wraz z Wilczą Bałką 1297 dz. uży­walnej i 70 nieuż.). 3.) P., wś, pow. dubieński; znajdują się tu lochy podziemne. 4.) P. Słoboda, na gruntach monasteru kijowskiego św. Kiryła, obecnie płn.-zach. część Kijowa, położona pomiędzy tymże monasterom a Pado­łem. 5.) P. al. Płocka, niwa na miejscu opu­stoszałej wioski, w uroczysku Popkowcach, między rz. Syrcem i uroczyskiem Birkowcem, t. j. w pobliżu sioła Bielicze, w pow. kijow­skim, własność niegdyś dominikanów kijow­skich. 6.) P., wś nad rz. Niemiją, dopływ. Dniestru, pow. mohylowski, gm. i par. katol. Łuczyniec, ma 150 osad, 624 mk., 650 dz. ziemi włość, 1411 dz. dwor; cerkiew p. w. św. Dymitra, wzniesiona w 1849 r. i uposażo­na 49 dz, ziemi, z 884 parafianami. Należy do

[s. 317]

dóbr Łuczyniec, dawniej Uruskich, następnie Sobańskich, dziś Laszkiewicza. 7.) P., wś, pow. ostrogski, o 20 w. na zach. od Ostroga, po­łożona na pochyłości i w dolinie okolonej wzgó­rzami i po części lasera. Posiada cerkiew pa­rafialna. Gleba czarnozierana; włościanie tru­dnią się rolnictwem, chodowlą koni, bydła rogatego i trzody chlewnej a nadto niektórzy tkaniem płótna i grubego sukna. Są w ogóle zamożni i moralni. Wś ta należała pierwotnie do dóbr ks. Ostrogskich, działu ks. Janusza, kasztelana krakowskiego. Na mocy tranzakcyi kolbuszowskiej w 1753 r. darowana przez ks. Janusza Sanguszkę w liczbie innych kan­clerzowi w. koron. Małachowskiemu; w 1794 r. zajęta na skarb i przez cesarzowę Katarzy­nę darowana gen. Ferzenowi (za odznaczenie się przy wzięciu Pragi). Przez syna jego w 1802 r sprzedana Józefowi hr. Ilińskiemu, od którego w 1825 r. nabyta przez ks. Czetwerty oskiego, przeszła w 1827 r. prawem sukcesyi do jego syna ks. Eustachego w ręku którego do dziś dnia pozostaje. Ks. Eustachy zbudował tu pałac nad stawem przy lesie, który został zamieniony na wielki park, gu­stownie urządzony. 8.) P., urzęd. Płosko, wś nad bezim. dopł. rzki Ujście i ogromnym sta­wem, pow. ostrogski, o 40 w. na płn.-zachód od Ostroga, na samej granicy pow. zasławskiego, posiada cerkiew drewnianą, gorzelnię i karczmę. Położenie równe, gleba czarnoziem z przymieszką gliny, urodzajna. Włościanie zamożni, dobrze uposażeni ziemią, trudnią się rolnictwem, chodowlą bydła, koni, owiec, trzo­dy chlewnej i drobiu. Wś ta należała niegdyś do ks. Ostrogskich, działu ks. Aleksan­dra, na mocy tranzakcyi kolbuszowskiej daro­wana ks. Jabłonowskiemu, w 1822 r. drogą kupna przeszła do doktora Wysockiego, który dał ją w posagu za jedyną swą córką, wydaną za Hornowskiego, nabyta w końcu na publicz­nej licytacyi przez Myszlajewskiego, b. preze­sa i sędziego pokoju pow. ostrogskiego. Ob. Arch. J. Z R., cz. I, t. 4: 307. 9.) P., wś nad rzką Stubłem, dopł. Horynia, pow. ró­wieński, pow. Klewań, ma kaplice kat. par. klewańskiej. 10.) P., wś nad rz. Rastawicą, pow. skwirski, o 6 w. poniżej mka Rużyna (par. kat.), na płaszczyźnie położona, otoczona od wschodu i południa lasami, ma 83 dm. i 685 ink. prawosł., 15 kat. i 12 żyd. Cerkiew Pokrowska, niewiadomej erekcyi, wzniesiona jednak po 1746 r., w 1811 r. odbudowami, uposażona 70 dz. ziemi z zapisu ks. Stanisława Lubomirskiego z 1761 r. W 1737 r. było w P. 20 chałup i zaliczała się wówczas do pa­rafii w Jahniatynie. W pobliżu wsi ciągnie się starożytny wał, zaczynający się w Jahniatynie a kończący się w Nizgórcach. Należy do klucza rużyńskiego, dawniej Lubomirskich. 11.) P. Ruda, uroczysko w włości Słobodyszcze, t. j. w południowej części pow. żytomierskiego lub w przyległej części berdyczowskiego, wspomniane w Arch. J. Z. R., cz. VI, t. 1: 228. 12.) P., ob. Płoskie. 13 ) P. Dolina, ob. Płaskie.

Dr. M.—Z. Róż.—J. Krz.